Johan Harstad

Johan Harstad árið 2009

Johan Harstad (fæddur 10. febrúar 1979) er norskur skáldsagnahöfundur, smásagnahöfundur, leikskáld og grafískur hönnuður. Hann býr í Ósló.

Rithöfundarferill

Harstad fæddist í Stavanger. Höfundarferill hans hófst árið 2001 með útgáfu af með safni af stuttum prósa með titlinum Herfra blir du bare eldre ('Frá þessum tíma munt þú aðeins eldast'). Árið seinna kom út smásagnið Ambulanse ('Sjúkrabíll') og árið 2005 kom út fyrsta skáldsagan hans, Buzz Aldrin, hvor ble det av deg i alt mylderet? ('Buzz Aldrin, Hvað varð af þér í öllu rótinu?'). Skáldsagan gerist aðallega á Færeyjum í Norður-Atlantshafi. Hún fjallar um manneskju sem, í stað þess að reyna að vera bestur, ákveður að vera næstbesti í lífinu, eins og hetjan hans, Buzz Aldrin, annar maðurinn á tunglinu. Árið 2009 voru gerðir sjónvarpsþættir eftir skáldsögunni með Chad Coleman í aðalhlutverki ásamt öðrum þekktum skandinavískum leikurum, þar á meðal Pål Sverre Valheim Hagen og Bjarne Henriksen. Bókin var gefin út á ensku af Seven Stories Press í New York í júní 2011 og var valin Kirkus Reviews Best Fiction Title of 2011 og ein af fallegustu bókum ársins í Electric Literature.

Árið 2007 gaf Harstad út Hässelby, skáldsögu um líf barnabókarpersónunnar Alfie Atkins á fullorðinsárum, sem er að lokum talinn ábyrgur fyrir endalokum heimsins.^[1] Skáldsagan er skrifuð undir áhrifum sjónvarpsþáttarins Twin Peaks eftir David Lynch, kenningarinnar um Synchronicity og bókar Arthur Koestler, The Roots of Coincidence.

Árið 2008 gaf hann út sína fyrstu vísindaskáldsögu, 172 Hours on the Moon (172 tímar á tunglinu). Skáldsagan, sem fjallar um endurkomu til tunglsins árið 2012 (2019 í bandarísku útgáfunni), er að hluta til heiðurs vísindaskáldsögum og hryllingsmyndum frá áratugunum 1970 og 1980. Fyrir DARLAH hlaut hann Brage-verðlaunin árið 2008 í flokknum barnabókmenntir. Útgáfuréttur skáldsögunni hefur verið seldur til Bandaríkjanna, Svíþjóðar, Danmerkur, Finnlands, Hollands, Þýskalands, Færeyjar, Tyrkland, Suður-Kóreu, Frakklands, Mexíkó, Taívan, Brasilía og Serbía.

Árið 2015 gaf hann út Max-Mischa-Tetoffensiven, meira en 1000 blaðsíðna skáldsögu sem fjallar um líf leikskáldsins og leikhússtjórans Max Hansen sem flutti frá Noregi til Bandaríkjanna sem unglingur. Hollenska þýðing á þessu verki hlaut árið 2018 þýðingarverðlaunin Europese Literatuur Prijs.

Harstad er einnig leikskáld og fjögur af verkum hans voru gefin út árið 2008 sem Bsider ('B-hliðar'). Seint árið 2008 var Harstad ráðinn sem leikskáld í Þjóðleikhúsinu í Noregi, sem sá fyrsti til að gegna slíkri stöðu.^[2] Á meðan hann var í Þjóðleikhúsinu byrjaði hann að vinna að umfangsmiklum tveggja hluta leikritum sem var gefið út árið 2010 sem Osv. ('Etc.'). Leikritið, sem er yfir 500 blaðsíður í norsku útgáfunni, gerist árið 1994 og fjallar um bandaríska fjölskyldu þar sem fjölskyldutengsl eru að rofna. Faðirinn, fyrrverandi hermaður í Víetnamstríðið, fær taugaáfall meira en tveimur áratugum eftir að hann kemur heim og flytur inn í garðinn í Constitution Gardens í Washington D.C., við hliðina á Víetnam Veterans Memorial vegg. Dóttirin berst í bökkum í London, eftir að hún missti eiginmann sinn og sonurinn er stríðsljósmyndari, sem fjallar um átök í Evrópu og Afríka. Bosníustríðið, Fyrsta Chechenstríðið og þjóðarmorðið í Rúanda gegna mikilvægu hlutverki í leikritinu, bæði sem umhverfi og sem dæmi um vaxandi átök um miðjan níunda áratuginn. Harstad hlaut norsku Ibsen-verðlaunin árið 2014 fyrir þetta leikrit .^[3] Hann var einnig tilnefndur aftur til Brage-verðlauna.^[4]

Árið 2011 hafði Harstad umsjón með fyrstu uppfærslu á Memoirs of a Breadman-trilogy í Black Box Teater í Osló en það leikhús er þekkt fyrir áherslu á nútíma- og nútímaleikhús. Leikritin eru öll blanda af grín, harmleik og fáránleika. Fyrsti hluti, Akapulco, gerist í skálduðu svissnesku þorpi í Mexíkó um 1920-1930. Annar hluti, Ellis Iland gerist á Manhattan á árunum 1906 til 1917 og fjallar um tvo innflytjendur, þýskan manninn Barker og úkraínska manninn Stoklitsky, sem reyna að skapa sér líf í borginni. Barker er endurskoðandi, en er neyddur af húsmóður þeirra til að vinna í holræsi í New York City á meðan Stoklitsky, sem er bara heyrnarlaus, reynir að semja sinfóníu fyrir theremins, sem inniheldur aðeins fullkomna fimmta hluta. Þríleikurinn var einn af þremur tilnefndum til norsku Ibsen-verðlaunanna árið 2012.^[5]

Þótt höfundurinn hafi ekki gefið nein opinber útskýringu eru mörg landfræðileg nöfn í leikritum Harstad viljandi ranglega stafað (t.d. Washingtin, Akapulco, Ellis Iland, Mattrhorn). Í Memoirs of a Breadman eru einnig gerðar tilvísanir til staða eins og Ithalia, Mexicoo, U.E.S.A, Zyrich, Miilano, Providense og Chikago.

Ekki skáldskapur

Árið 2012 gaf Harstad út fyrsta verk sitt sem ekki er skáldskapur, það er verkið Blissard - A Book About Motorpsycho. Bókin er blanda af ævisögu norsku hljómsveitarinnar Motorpsycho og plötunni Blissard sem hljómsveitin gerði árið 1996 og persónulegri frásögn af langtíma sambandi höfundarins við tónlist hljómsveitarinnar og hans eigin unglingsárum. Meira en 140 blaðsíður af samtals 330 blaðsíðum í bókinni eru neðanmálsgreinar, þar sem Harstad fjallar um ómerki hljómsveitarinnar, smáatriði, víkingar, bókmenntaferðir og persónulegar sögur auk þess að taka viðtöl við fólk sem tengist hljómsveitinni, ljóð, umsagnir og dagblaðaúrklippur.

Bækur

• Herfra blir du bare eldre – prosa (2001)
• Ambulanse (bok)|Ambulanse – noveller (2002)
• Buzz Aldrin, hvor ble det av deg i alt mylderet? – roman (2005)
• Hässelby (roman)|Hässelby]] – roman (2007)
• Darlah – ungdomsroman (2008)
• Bsider – dramatikk / prosa (2008)
• Motorpsycho — Blissard - bók um hljómplötuna Blissard frá Motorpsycho (2012)
• Manifest for folk flest (hvem vi er & hva vi gjør), prosa, Flamme (2013)
• Max, Mischa & Tetoffensiven – roman (2015)
• Ferskenen : samlede verker : annotert utgave – roman (2018)
• Under brosteinen, stranden! (2024)

Leikrit

• Grader av hvitt (2007)
• Washingtin (2007)^[6]
• Krasnoyarsk (skuespill)|Krasnoyarsk (2008)
• Brødmannens memoarer del 1: Akapulco (2007)
• Brødmannens memoarer del 2: Ellis Iland (2009)
• Brødmannens memoarer del 3: Matterhorn (2010)
• Osv. (skuespill)|Osv. (2010)

Tilvísanir

1. Lindø, Leif Tore; Pedersen, Kristin Skodje; Hult, Kine (21. nóvember 2008). „Trippel Brage-heder til Rogaland“. Stavanger Aftenblad. Afrit af upprunalegu geymt þann 22. febrúar 2013. Sótt 30. janúar 2009.
2. Zahl, Jan (13. nóvember 2008). „Til Nationaltheatret med dødsforakt“. Stavanger Aftenblad. Afrit af upprunalegu geymt þann 5. desember 2008. Sótt 30. janúar 2009.
3. „IBSENPRISEN 2014“. Afrit af upprunalegu geymt þann 2. september 2018. Sótt 13. ágúst 2015.
4. „Nominerte 2010 : BRAGEPRISEN 2012“. Afrit af upprunalegu geymt þann 22. febrúar 2013. Sótt 22. febrúar 2013.
5. „Ibsen Awards“. www.ibsenawards.com. Afrit af upprunalegu geymt þann 4. mars 2013.
6. Dette enakteren ble satt opp som en del av Trondheim Open ved Trøndelag Teater våren 2007. Her ble dramatikk fra fire norske forfattere fremvist i to omganger

Ytri tenglar

• Þrjár smásögur á ensku
• Úr Hässelby á ensku^{[óvirkur tengill]}