აზერბაიჯანული ანიმაცია
აზერბაიჯანული ანიმაცია — ანიმაციური ფილმები, რომელიც აზერბაიჯანში ძირითადად საბჭოთა კავშირის დროს შეიქმნა. აზერბაიჯანში ანიმაციის შექმნის ცენტრი იყო ჯერ სტუდია „აზერბაიჯანფილმი”, 1930-იან წლებში, შემდეგ კი „აზანფილმი“. 1930 წელი აზერბაიჯანში შეიძლება ჩაითვალოს ანიმაციური ნამუშევრების შექმნის დასაწყისად[1].
ისტორია
[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]
აზერბაიჯანში ანიმაციური ნამუშევრების შექმნის დასაწყისი შეიძლება ჩაითვალოს 1930 წელს. ამ პერიოდიდან დაიწყო მოსამზადებელი ნაბიჯების შექმნა ანიმაციის შეგროვების ტექნიკური ბაზის შესაქმნელად. იმავე წელს, იმპორტირებული აღჭურვილობა გამოიყენეს ფილმებში „ლოქბათანი“, „ნავთობის სიმფონია“ და „ჯათი“[2].
აზერბაიჯანში პირველი ანიმაციური ფილმები გადაღებულია ხალხური ზღაპრების საფუძველზე. პირველი შექმნილი მულტფილმი „აბასის უბედურება“ იყო, ა. პოპოვის და რეჟისორ ე. დიკარევის სცენარის მიხედვით. მეორე მულტფილმის გადაღება სახელწოდებით „სინბადი - ზღვის მოგზაური“ შეჩერდა მეორე მსოფლიო ომის დაწყებასთან დაკავშირებით.
1960-იანი წლების ბოლოს, კვლავ გამწვავდა მუშაობა ანიმაციური ნამუშევრების შექმნაზე. ანიმაციური კურსების განვითარების ეს პერიოდი შეიქმნა აზერბაიჯანში, ამ სფეროში უნარების გასაუმჯობესებლად. ამ სფეროში მუშაობის გაღრმავების ბოლო ნაბიჯი იყო კინოსტუდიაში „აზერბაიჯანფილმ“ მულტფილმების გადაღებების აღდგენა.
გადაღებების აღდგენის შემდეგ პირველი ნამუშევარი იყო მულტფილმი “ჯირთდანი“, რომელიც გადაღებულია 1969 წელს. ის მოგვიანებით გახდა ერთ-ერთი ყველაზე პოპულარული მულტფილმი რესპუბლიკაში. 1973 წელს, გადაღებულია ცნობილი ანიმაციური ფილმი სახელწოდებით „ჯირთდანის ახალი თავგადასავალი“[3].
საბჭოთა კავშირის პერიოდი
[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]
1970 წელს აზერბაიჯანში დაახლოებით 20 ანიმაციური ფილმი გადაიღეს. 1970 წელს გადაიღეს მულტფილმი „ლომი და ხარი“, რომელიც შედიოდა საკავშირო ფილმ-ალმანახში „კალეიდოსკოპი-71“. ფერადი მულტფილმი „ინტრიგა“ გადაღებულია პოეტ ნიზამი განჯევის ზღაპარ-რომანის მიხედვით. ასევე ნიზამი განჯევის ნამუშევრების საფუძველზე 1980-იან წლებში შეიქმნა ანიმაცია „კარგი და ბოროტი“, რომელიც ზრდასრული აუდიტორიისთვის იყო განკუთვნილი, ხოლო 1976 წელს შეიქმნა ანიმაციური ფილმი „შაჰი და მსახური“.
მულტფილმების დამზადების ტექნიკა გაუმჯობესდა ყოველი ახალი ნამუშევრით. ასე რომ, ანიმაციაში „ხოჭო და თაგვი“, რომელიც გადაიღეს 1974 წელს, ხოლო „ჩემი წიწილები“, გადაღებულია 1980 წელს. საბჭოთა კავშირის დროს, აზერბაიჯანში შეიქმნა ერთადერთი ანიმაციური მულტფილმი „ტურის შვილი ტურა“, რომელიც განკუთვნილია ფართო ეკრანებისთვის. ხალხური ხელოვნების საფუძველზე გადაიღეს მულტფილმი „რატომ ტირის ღრუბელი“, რომელსაც მიენიჭა VII სრულიად კავშირის კინოფესტივალის ჯილდო 1974 წელს ბაქოში.
1977 წელს ექსპერიმენტის სახით გადაიღეს პირველი ანიმაციური ფილმი „არზუნუ იარათ“, რომელშიც გამოყენებული იყო როგორც ანიმაცია, ასევე მსახიობობა.
1980-იან წლებში დაახლოებით 38 მულტფილმი გადაიღეს, ხოლო 90-იან წლებში 19 მულტფილმი.
აზანფილმი
[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]
აზერბაიჯანის კინემატოგრაფიაში ამ დარგის განვითარებასთან დაკავშირებით, 1990 წელს ანიმატორები გადავიდნენ ეკონომიკის ახალ ფორმაზე, რამაც საშუალება მისცა დამოუკიდებელი გაყოფა განყოფილებებს შორის. სტუდიის ახალი სახელი იყო: Azanfilm. 1990 წელს, აზანფილმის ხელმძღვანელობით შეიქმნა 19 ანიმაციური ნამუშევარი[4].
ჯილდოები
[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]1984 წელს ანიმაციურ ფილმს "აკვარიუმს" მიენიჭა ჟიურის დიპლომი და რსფსრ-ის კინემატოგრაფიის სახელმწიფო კომიტეტის საპატიო სიგელი, დოკუმენტებისა და სამეცნიერო ფილმების II სრულიად რუსულ კონკურსზე ბუნების დაცვისა და მისი რესურსების რაციონალური გამოყენებისთვის.
1993 წელს, ბაქოში გამართული აზერბაიჯანული ფილმების მე -2 ფესტივალ-კონკურსზე, ანიმაციურმა ნამუშევარმა „ოდესღაც ერთხელ“ მოიგო კატეგორიაში საუკეთესო მულტფილმი.
ანიმაციურ ნამუშევარს „მიძღვნა“ მიენიჭა ერთდროულად სამი ჯილდო. პირველი იყო დიპლომი ობერჰაუზენში - საერთაშორისო კინოფესტივალის, 1991 წელს მიღებული, ხოლო მეორე კიევში, ანიმაციური ფილმების საერთაშორისო ფესტივალზე ”KРOK-91”, და საერთაშორისო კინოფესტივალზე „ხედი აღმოსავლეთიდან”, კატეგორიაში „საუკეთესო ანიმაციური ფილმი”.
1995 წელს, აზერბაიჯანელი პოეტის ფუზულის იუბილესთან დაკავშირებით გადაღებულმა ანიმაციამ „სოხბატულ-ასმარმა“ მოიპოვა ჯილდო ბაქოში აზერბაიჯანული ფილმების III ფესტივალზე.
აზერბაიჯანის ანიმაციის მუზეუმი
[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]2016 წელს, აზერბაიჯანის ხელოვნების საელჩოს ხელმძღვანელმა (Arts Council Azerbaijan) დადაშ მამედოვმა, აზერბაიჯანის პრეზიდენტთან და ახალგაზრდული ფონდის მხარდაჭერით, აზერბაიჯანის პრეზიდენტის და აზერბაიჯანის კულტურის სამინისტროს ხელმძღვანელობით, წამოიწყო პროექტი სახელწოდებით ნაზიმ მამედოვის სახელობის აზერბაიჯანული ვირტუალური ანიმაციის მუზეუმი. ნაზიმ მამედოვი ერთ-ერთი მთავარი რეჟისორ - ანიმატორია, რომელმაც გადაიღო აზერბაიჯანის ყველაზე პოპულარული ანიმაციები 1970-იან წლებში. ანიმაციის მუზეუმი მოიცავს მონაცემთა ბაზას, რომელიც მოიცავს აზერბაიჯანული ანიმაციის მთელ ისტორიას მისი წარმოშობიდან დღემდე[5].
სქოლიო
[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]- ↑ Bizim "Azärbaycanfilm" (1923-2003)
- ↑ AZƏRBAYCANDA ANİMASİYA FİLMLƏRİNİN YARANMASININ QISA TARİXİ. დაარქივებულია ორიგინალიდან — 2016-10-12. ციტირების თარიღი: 2019-10-28.
- ↑ КРАТКАЯ ИСТОРИЯ СОЗДАНИЯ МУЛЬТИПЛИКАЦИОННЫХ ФИЛЬМОВ В АЗЕРБАЙДЖАНЕ. დაარქივებულია ორიგინალიდან — 2018-09-15. ციტირების თარიღი: 2019-10-28.
- ↑ BACKGROUND ON ANIMATION FILM IN AZERBAIJAN. დაარქივებულია ორიგინალიდან — 2018-09-15. ციტირების თარიღი: 2019-10-28.
- ↑ Azerbaijani virtual animation museum to open