Dolichorhynchops

Dolichorhynchops
Status: Uitgestorven
Fossiel voorkomen: Laat-Krijt
Dolichorhynchops
Taxonomische indeling
Rijk:Animalia (Dieren)
Stam:Chordata (Chordadieren)
Klasse:Reptilia (Reptielen)
Superorde:Sauropterygia
Orde:Plesiosauria
Familie:Polycotylidae
Geslacht
Dolichorhynchops
Williston, 1902
Typesoort
Dolichorhynchops osborni
Dolichorhynchops
Afbeeldingen op Wikimedia Commons Wikimedia Commons
Dolichorhynchops op Wikispecies Wikispecies
Portaal  Portaalicoon   Biologie
Herpetologie

Dolichorhynchops[1][2] is een geslacht van uitgestorven zeereptielen behorend tot de groep der Plesiosauria, dat leefde in het Laat-Krijt. Fossielen van Dolichorhynchops zijn alleen gevonden in Noord-Amerika.

Vondst en naamgeving

[bewerken | brontekst bewerken]

Rond 1900 vond George Fryer Sternberg die toen als tiener werkte voor zijn vader Charles Hazelius Sternberg in Logan County, Kansas, het skelet van een plesiosauriër. C.H. Sternberg, een commerciële fossielenjager, verkocht het fossiel aan de Universiteit van Kansas. Het werd geprepareerd en opgesteld door Handel Tongue Martin.

In 1902 benoemde en beschreef Samuel Wendell Williston de typesoort Dolichorhynchops osborni. De geslachtsnaam is een combinatie van het Grieks dolichos, "lang", rhynchos, "neus", en oops, "gezicht". De soortaanduiding eert Henry Fairfield Osborn.

Het holotype, KUVP 1300, is gevonden in de Smoky Hill Chalk.

In 2005 benoemde Tamaki Sato een Dolichorhynchops herschelensis. De soortaanduiding verwijst naar de vindplaats bij Herschel.

De in 2008 benoemde Dolichorhynchops bonneri werd in 2023 het eigen geslacht Martinectes. De 2011 benoemde Dolichorhynchops tropicensis werd in 2024 het eigen geslacht Scalamagnus.

Kenmerken en evolutie

[bewerken | brontekst bewerken]

Dolichorhynchops was een viseter, en kon snel zwemmen. Het lichaam van Dolichorhynchops was, anders dan dat van andere plesiosauriërs, gemaakt voor snelheid. Ook als de schedel in detail bekeken wordt, kan men kenmerken van een plesiosauriër zien. De kop was lang en slank; de kaken waren licht gebouwd en konden waarschijnlijk alleen vis kauwen, omdat tegenstribbelende zeereptielen of andere grote prooien de kaken zouden kunnen beschadigen. Pliosauriërs waren zwaarder gebouwd en hadden een schedel die gebouwd was om tegenstribbelende prooien aan te pakken. Hieronder kunt u de vergelijking zien tussen de schedel van de kortnekkige plesiosauriër Dolichorhynchops, de kortnekkige pliosauriër Kronosaurus en de langnekkige plesiosauriër Plesiosaurus. Hij werd ongeveer drie tot vier meter lang.

Dolichorhynchops in verhouding met een mens.

Dolichorhynchops had de kop en de korte nek van de pliosauriër, maar behoorde tot de Plesiosauroidea. Ook het lijf was iets meer gestroomlijnd dan dat van een langhalzige plesiosauriër. De flippers laten echter zien dat het hier wel een plesiosauriër betreft: de voorflippers zijn groter dan de achterflippers. De schedel is niet zo robuust als die van pliosauriërs, maar is echter wel langer en lijkt daarom ook oppervlakkig op die van een pliosauriër.

De krokodil Eothoracosaurus, Dolichorhynchops en de choristodire Champsosaurus aan het vissen.

Het is niet goed bekend hoe de Dolichorhynchops en verwanten zich geëvolueerd hebben. Een der oudste en meest primitieve verwanten van Dolichorhynchops was Thililua. Deze soort had nog een vrij lange nek en de kop leek ook meer op die van een plesiosauriër.

Dolichorhynchops, Thililua en verwanten leken een beetje op de vroege plesiosauriërs zoals Plesiosaurus. Het kan zijn dat ze daaruit geëvolueerd zijn, maar er zijn geen fossielen van soortgelijke dieren gevonden uit de tijd tussen het moment dat de laatste leden van de familie der Plesiosauridae de zeeën doorkruisten (einde van het Midden-Jura) en het moment dat de eerste leden van de familie der Polycotylidae zich hadden ontwikkeld (begin van het Laat-Krijt). Vermoed wordt dat de Polycotylidae de zustergroep van de Elasmosauridae zijn, hoewel die juist extra lange nekken hadden in plaats van de korte nekken van de Polycotylidae. Een van deze redenen is dat de lichamen en ledematen erg overeenkomstig zijn.

Ecologie

[bewerken | brontekst bewerken]

Dolichorhynchops leefde in het Laat-Krijt van Noord-Amerika samen met andere plesiosauriërs zoals Elasmosaurus, Styxosaurus en Polycotylus, de mosasauriërs Tylosaurus, Clidastes en Platecarpus, de schildpad Protostega, de tanddragende zeevogels Hesperornis en Baptornis, de champsosauriër Champsosaurus, de mariene gaviaal Eothoracosaurus en in de kustwateren met de gigantische krokodilachtige Deinosuchus. Boven al deze zeedieren vlogen pterosauriërs als Pteranodon en Nyctosaurus en de zeevogel Ichthyornis. In de buurt werden ook fossielen van dinosauriërs als Gorgosaurus, Albertosaurus, Daspletosaurus, Troodon, Ornithomimus, Dromiceiomimus, Euoplocephalus, Chasmosaurus, Centrosaurus, Styracosaurus, Pachycephalosaurus, Gryposaurus, Kritosaurus, Corythosaurus, Maiasaura en Parasaurolophus gevonden.

Trivia

[bewerken | brontekst bewerken]

Dolichorhynchops was te zien in de film Sea Monsters van National Geographic. Over deze film werd ook een boek geschreven door Mike Everhart in 2009 dat de naam Zeemonsters, Prehistorische wezens uit de diepte draagt. Ook hierin werd Dolichorhynchops beschreven.

Afbeeldingen

[bewerken | brontekst bewerken]
  • Skelet van de plesiosauriër Dolichorhynchops.
    Skelet van de plesiosauriër Dolichorhynchops.
  • Skelet van de pliosauriër Kronosaurus.
    Skelet van de pliosauriër Kronosaurus.
  • Skelet van de vroege plesiosauriër Plesiosaurus.
    Skelet van de vroege plesiosauriër Plesiosaurus.