Eobrontosaurus
| Eobrontosaurus Status: Uitgestorven, als fossiel bekend | |||||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Taxonomische indeling | |||||||||||||||||
| |||||||||||||||||
| Geslacht | |||||||||||||||||
| Eobrontosaurus Bakker, 1998 | |||||||||||||||||
| Typesoort | |||||||||||||||||
| Apatosaurus yahnahpin | |||||||||||||||||
Eobrontosaurus op  Wikispecies
| |||||||||||||||||
| |||||||||||||||||
Eobrontosaurus is een geslacht van plantenetende sauropode dinosauriërs, behorend tot de groep van de Neosauropoda, dat tijdens het late Jura leefde in het gebied van het huidige Noord-Amerika. De enige benoemde soort is Eobrontosaurus yahnahpin.
Vondst en naamgeving
[bewerken | brontekst bewerken]In 1994 werd door James Filla en Patrick D. Redman een nieuwe soort van Apatosaurus benoemd, Apatosaurus yahnahpin. De soortaanduiding is afgeleid van het Lakota mah-koo yah-nah-pin, "borstketting", de aanduiding voor de ceremoniële borstpantsering in de vorm van hair pipes, lange buisvormige kralen, een verwijzing naar de gelijkvormige borstribben. Om de soortaanduiding te beperken tot drie lettergrepen, die de beschrijvers al gewend waren van de andere apatosaurussoorten, werd alleen het achterste woord yah-nah-pin, "ketting", gebruikt.
Het holotype is TATE-001, een vrij compleet skelet zonder schedel, opgegraven in Albany County in het oosten van Wyoming, in de onderste Morrisonformatie uit het Kimmeridgien. Het is bijgenaamd "Bertha" en de vindplaats heet de Bertha Quarry. Twee andere fragmentarische specimina werden ook aan de soort toegewezen. Het materiaal bevindt zich in het Tate Museum en is slechts gedeeltelijk geprepareerd.
In 1998 concludeerde Robert Thomas Bakker dat de vorm basaler was dan Apatosaurus. Hij benoemde daarom een apart geslacht Eobrontosaurus, een combinatie van het Klassiek Griekse eoos, "dageraad", een verwijzing naar de positie lager in de stamboom, met Brontosaurus, de oorspronkelijke geslachtsnaam van Apatosaurus excelsus, waaraan Bakker nostalgisch gehecht was en die in 2015 weer gangbaar werd. De nieuwe combinatie van de soortnaam werd zo Eobrontosaurus yahnahpin.
Beschrijving
[bewerken | brontekst bewerken]Het holotype betreft een exemplaar van ongeveer 21 meter lengte. De negen paar "buikribben" die de beschrijvers meldden, betreffen in feite verbeende borstribben die aan het borstbeen vastzaten. De wervels en ledematen zijn nauwelijks van Apatosaurus excelsus te onderscheiden. Bakker wees echter op drie afwijkende kenmerken: het schouderblad lijkt op dat van Camarasaurus in de verbreding van het uiteinde, de naad tussen ravenbeksbeen en schouderblad staats haaks op de as van het schouderblad, en de nekribben zijn erg lang, heel anders dan de typerende zeer korte nekribben bij Apatosaurus. Het verbrede uiteinde is echter normaal bij de meeste apatosaurinen, de hoek is in feite 74° en de lange nekribben berusten op een foute identificatie.
In 2015 echter werden alsnog acht autapomorfieën vastgesteld, unieke afgeleide eigenschappen. Het gedeelte tussen de gevorkte doornuitsteeksels van de voorste ruggenwervels is overdwars geleidelijk gewelfd. Bij de voorste en middelste ruggenwervels lopen de doornuitsteeksels naar boven taps toe zodat in zijaanzicht een driehoek gevormd wordt waarvan de basis tweemaal zo breed is als de top. Bij de voorste staartwervels is de richel die van het doornuitsteeksel naar voren loopt niet vooraan verdikt. Het ravenbeksbeen heeft een afgeronde hoek tussen de voorkant en de onderkant. De onderkant van het spaakbeen is minder dan 1,8 keer zo breed als het midden van de schacht. Het langste middenhandsbeen heeft minstens 40% van de lengte van het spaakbeen. Het eerste middenvoetsbeen is minstens zo lang als het vijfde middenvoetsbeen. Het ondervlak van het eerste middenvoetsbeen staat haaks op de as van de schacht. Dit laatste kenmerk is zelfs uniek binnen de Flagellicaudata.
Twijfel over de geldigheid van het taxon
[bewerken | brontekst bewerken]In 2004 stelde Paul Upchurch dat het om een exemplaar van Camarasaurus zou gaan en dat dit de basale eigenschappen zou verklaren. De zaak is nog problematischer geworden door de ontdekking dat de vermeende lange nekribben in feite delen van het bekken zijn. Dit maakt het weer onwaarschijnlijk dat Upchurchs vaststelling correct is; aan de andere kant ondermijnt het de status als apart taxon, dat nu nog slechts op het schouderblad gebaseerd is.
In 2015 vond een studie het weer als een geldig taxon, een Brontosaurus yahnahpin.
Fylogenie
[bewerken | brontekst bewerken]Eobrontosaurus behoort volgens Bakker tot de Diplodocidae en vermoedelijk tot de Apatosaurinae. Dit werd bevestigd door de studie uit 2015 waarin de soort uitviel als de zustersoort van Elosaurus.
| Diplodocidae |
| |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Literatuur
- Filla, J.A., Redman, P.D. (1994). Apatosaurus yahnahpin: a preliminary description of a new species of diplodocid dinosaur from the Late Jurassic Morrison Formation (Kimmeridgian-Portlandian) and Cloverly Formation (Aptian-Albian) of the western United States. Mémoires de la Société Géologique de France (Nouvelle Série) 139 (Ecosystèmes Continentaux du Mésozoique): 87-93
- Bakker, R.T., 1998, "Dinosaur mid-life crisis: the Jurassic-Cretaceous transition in Wyoming and Colorado", In: S.G. Lucas, J.I. Kirkland, & J.W. Estep (eds.) Lower and Middle Cretaceous Terrestrial Ecosystems; New Mexico Museum of Natural History and Science Bulletin, 14: 67-77