Frederick Vine

Frederick John Vine
Data i miejsce urodzenia	17 czerwca 1939 ; Londyn
Data i miejsce śmierci	21 czerwca 2024 ; Norwich
Zawód, zajęcie	geolog (geofizyka, geomagnetyzm), paleomagnetyzm) oceanograf, pedagog
Narodowość	brytyjska
Alma Mater	University of Cambridge
Uczelnia	University of East Anglia; Princeton University
Stanowisko	profesor,; Profesor emeritus
	Multimedia w Wikimedia Commons

Fryderyk John Vine (ur. 17 czerwca 1939 w Londynie, zm. 21 czerwca 2024 w Norwich^[1]) – brytyjski geolog i geofizyk, profesor na University of East Anglia, badacz spreadingu w grzbietach oceanicznych, który wniósł znaczący wkład do teorii tektoniki płyt^[2]^[3]^[4].

Życiorys

Urodził się w Londynie, gdzie uczył się w Latymer Upper School (Londyn zachodni). Licencjat w dziedzinie nauk przyrodniczych (1962) oraz doktorat w dziedzinie geofizyki morza (1965) uzyskał w St John’s College na Uniwersytecie Cambridge; promotorem pracy był Drummond Matthews. W latach 1967–1970 pracował, jako geolog i geofizyk, w Princeton University na stanowisku adiunkta, a w latach 1970–1977 ponownie w University of East Anglia (Norwich, School of Environmental Sciences, SEA), jako wykładowca, a następnie profesor i Professorial Fellow. W latach 1977–1980 i 1993–1998 był dziekanem SEA^[2]^[3].

Badania naukowe

Jest znany przede wszystkim jako współtwórca teorii tektoniki płyt, potwierdzającej hipotezę Alfreda Wegenera, dotyczącą wędrówki kontynentów (1912). Pierwszą próbę wyjaśnienia mechanizmu wędrówki, połączonej z rozrastaniem się dna oceanów, przedstawił w roku 1929 Sir Arthur Holmes, który po raz pierwszy opisał proces konwekcji w płaszczu Ziemi. Model ulepszył w roku 1960 Harry Hess (1906–1969) z Princeton University. Model został wkrótce uzupełniony przez J. Tuzo Wilsona i doświadczalnie potwierdzony przez L.R. Sykesa – sejsmologa z Columbia University. Frederick Vine i Drummond Matthews jednoznacznie potwierdzili zjawisko rozrastania się dna oceanicznego, korzystając z nowej techniki badawczej – magnetometrii bazaltów skorupy oceanicznej. Stwierdzili istnienie naprzemianległych pasów skał o namagnesowaniu zgodnym z dzisiejszym położeniem biegunów i przeciwnym (dodatnie i ujemne anomalie magnetyczne, związane z kolejnymi przebiegunowaniami Ziemi), stosunkowo symetrycznie rozmieszczonych po obu stronach grzbietu śródoceanicznego. Wyniki opublikowano w roku 1963^[a]. Były początkowo interpretowane w oparciu o orientacyjne założenie, że szybkość spreadingu była stała w całym okresie powstawania płyty. Na tej podstawie oszacowano przybliżony wiek skał w różnych odległościach od grzbietu^[5]^[6].

Wyniki paleomagnetometrycznych badań skał płyty oceanicznej (rozrastającej się od ryftu) połączonych z datowaniem skał
(zegar K-Ar; kolor czerwony – skały najmłodsze) umożliwiły rozwinięcie teorii Wegenera w dzisiejszą teorię tektoniki płyt.
Paleomagnetyczny zapis historii Ziemi jest szczegółowy i wiarygodny do jury. Zapisy starsze są trudno dostępne i fragmentaryczne – skorupa oceaniczna uległa zniszczeniu w strefach subdukcji płyt.

Wyniki oszacowań zweryfikowano w późniejszym czasie, korzystając z nowej geologicznej skali czasu, opracowanej przez Allana Coxa. Podstawą tej skali były przede wszystkim wyniki badań wielowarstwowych pokryw law bazaltowych na lądach, wykonywane magnetometrycznie i z użyciem zegara potasowo-argonowego (bezpośrednie oznaczenia wieku próbek). Zastosowanie tej nowej skali czasu pozwoliło ustalić wiek kolejnych „pasów Vine'a” i wyznaczyć rzeczywiste tempo rozrastania się dna^[5].

Poza problemami tektoniki i magnetyzmu płyt Vine prowadzi m.in. badania innych fizycznych właściwości skał, badania dotyczące ofiolitów, analizy zasobów energii.

Publikacje (wybór)

W Digital Library for Physics and Astronomy wymieniono m.in.^[7]:

Vine, F. J.; Tuzo Wilson, J., Magnetic Anomalies over a Young Oceanic Ridge off Vancouver Island, Science, vol. 150 nr 3695, ss. 485–489 (1965)
Vine, F. J.; Matthews, D. H., Magnetic Anomalies Over Oceanic Ridges, Nature, vol. 199 nr 4897, ss. 947–949 (1963)
Vine, F. J., Spreading of the Ocean Floor: New Evidence, Science, vol. 154 nr 3755, ss. 1405–1415 (1966)
Cann, J. R.; Vine, F. J., An Area on the Crest of the Carlsberg Ridge: Petrology and Magnetic Survey, Philosophical Transactions for the Royal Society of London. Series A, Mathematical and Physical Sciences, Volume 259, Issue 1099, pp. 198–217 (1966)
Vine, F. J., The Geophysical Year, Nature, vol. 227 nr 5262, ss. 1013–1017 (1970)
Moores, E. M.; Vine, F. J., The Troodos Massif, Cyprus and other Ophiolites as Oceanic Crust: Evaluation and Implications, Philosophical Transactions for the Royal Society of London. Series A, Mathematical and Physical Sciences, vol. 268 nr 1192, pp. 443–467 (1971)
Vine, F. J. Geology on the Move, Nature, vol. 237 nr 5352, ss. 240 (1972)
Livermore, R. A.; Smith, A. G.; Vine, F. J., Late Palaeozoic to early Mesozoic evolution of Pangaea, Nature, vol. 322 nr 6075, ss. 162–165 (1986)
Vine, F. J., John Tuzo Wilson (1908–1993), Nature, vol. 363 nr 6428, ss. 400 (1993)
Vine, F. J., The continental drift debate, Nature, vol. 266 nr 5597, ss. 19–22 (1977)
Vine, F. J., Geology of the Mediterranean basins and margins, Nature, 274 (5670), s. 518 (1978)
Vine, F. J.; Smith, A. G., Introduction, Philosophical Transactions of the Royal Society of London, Series A, Mathematical and Physical Sciences, vol. 300 nr 1454, ss. 219–222 (1981)
F.J. Vine Reversals of fortune, Nature vol. 302, ss. 765–766 (28 April 1983)

Odznaczenia i nagrody

Za osiągnięcia naukowe otrzymał m.in.^[3]:

Chapman Medal od Królewskiego Towarzystwa Astronomicznego (Royal Astronomical Society, RAS),
Appleton Medal and Prize od Institute of Physics,
Hughes Medal od Royal Society,
Balzan Prize od International Balzan Prize Foundation.

Uwagi

↑ Równocześnie z F. Vinem geomagnetyczne badania dna oceanu wykonywał geofizyk kanadyjski, Lawrence Morley (ur. 1920). Jest mniej znany, ponieważ opublikował swoje wyniki nieco później i w mniej poczytnym czasopiśmie.

Przypisy

↑ Frederick Vine obituary
↑ ^a ^b Professor Fred J Vine FRS. [w:] University of East Anglia >People > Faculty and Research Fellow [on-line]. www.uea.ac.uk. [dostęp 2012-08-14]. (ang.).
↑ ^a ^b ^c Frederick J. Vine, Biographical Information. [w:] Earth 520. Plate Tectonics and People [on-line]. e-education.psu.edu. [dostęp 2012-08-13]. (ang.).
↑ Fred J. Vine (1939– ). [w:] eNOTES > People > Fred J. Vine; źródło: World of Earth Science, ©2003 Gale Cengage [on-line]. www.enotes.com. [dostęp 2012-08-14]. (ang.).
↑ ^a ^b Tjeerd H. Van Andel (tłum Władysław Studencki): Nowe spojrzenie na Starą Planetę. Zmienne oblicze Ziemi. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 1997, s. 35–36, 93–95. ISBN 83-01-12244-7.
↑ Earth System I: Geological Environment. Lecture XXVI. Plate Tectonics. [w:] Materiały dydaktyczne [on-line]. geology.ohio-state.edu. [dostęp 2012-08-13]. [zarchiwizowane z tego adresu (2012-08-28)]. (ang.).
↑ author: Vine, F.J.. [w:] Digital Library for Physics and Astronomy [on-line]. SAO/NASA ADS. [dostęp 2012-08-14]. (ang.).

Linki zewnętrzne

Fred Vine explaining Paleomagnetic reversals; youtube.com (przesłane przez mineguy101 12 maja 2008)

[5] Równocześnie z F. Vinem geomagnetyczne badania dna oceanu wykonywał geofizyk kanadyjski, Lawrence Morley (ur. 1920). Jest mniej znany, ponieważ opublikował swoje wyniki nieco później i w mniej poczytnym czasopiśmie.

[1] Frederick Vine obituary

[uea.ac.uk-2] Professor Fred J Vine FRS. [w:] University of East Anglia >People > Faculty and Research Fellow [on-line]. www.uea.ac.uk. [dostęp 2012-08-14]. (ang.).

[Biogr_Inf-3] Frederick J. Vine, Biographical Information. [w:] Earth 520. Plate Tectonics and People [on-line]. e-education.psu.edu. [dostęp 2012-08-13]. (ang.).

[enotes.com-4] Fred J. Vine (1939– ). [w:] eNOTES > People > Fred J. Vine; źródło: World of Earth Science, ©2003 Gale Cengage [on-line]. www.enotes.com. [dostęp 2012-08-14]. (ang.).

[van_Andel-6] Tjeerd H. Van Andel (tłum Władysław Studencki): Nowe spojrzenie na Starą Planetę. Zmienne oblicze Ziemi. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 1997, s. 35–36, 93–95. ISBN 83-01-12244-7.

[ohio-state.edu-7] Earth System I: Geological Environment. Lecture XXVI. Plate Tectonics. [w:] Materiały dydaktyczne [on-line]. geology.ohio-state.edu. [dostęp 2012-08-13]. [zarchiwizowane z tego adresu (2012-08-28)]. (ang.).

[SAO/NASA_ADS-8] uthor: Vine, F.J.. [w:] Digital Library for Physics and Astronomy [on-line]. SAO/NASA ADS. [dostęp 2012-08-14]. (ang.).

[1]

[2]

[3]

[4]

[a]

[5]

[6]

[7]