Irena Santor na Wielkiej Gali Gwiazd Plejady 2021 | |
Data i miejsce urodzenia | |
---|---|
Typ głosu |
mezzosopran koloraturowy |
Gatunki |
z zespołem „Mazowsze”: folk, muzyka bożonarodzeniowa[1] |
Zawód | |
Aktywność |
1951–2022 |
Wydawnictwo | |
Powiązania | |
Współpracownicy | |
Stefan Rachoń, Władysław Szpilman, Włodzimierz Korcz, Wojciech Młynarski, Agnieszka Osiecka, Jonasz Kofta, Jerzy Wasowski, Jeremi Przybora, Piotr Figiel. Janusz Kondratowicz, Krzysztof Cugowski, Zbigniew Wodecki | |
Zespoły | |
Państwowy Zespół Ludowy Pieśni i Tańca „Mazowsze” | |
Odznaczenia | |
Strona internetowa |
Irena Santor z domu Wiśniewska (ur. 9 grudnia 1934 w Papowie Biskupim) – polska piosenkarka wykonująca szeroko pojęty pop tradycyjny[2].
W latach 1951–1959 solistka Państwowego Zespołu Ludowego Pieśni i Tańca „Mazowsze”, którego twórczość klasyfikowana jest jako muzyka folkowa i świąteczna[1]. Od 1959 artystka solowa, wylansowała przeboje: „Maleńki znak” (1960), „Embarras” (1960), „Powrócisz tu” (1966), „Tych lat nie odda nikt” (1970) czy „Już nie ma dzikich plaż” (1985). Nagrała szereg solowych albumów, m.in. Halo Warszawo, Piosenki stare jak świat, Powrócisz tu, Zapamiętaj, że to ja, Moja Warszawa, Witaj gwiazdko złota, Telegram miłości, Cdn., Biegnie czas, Warszawa, ja i ty, jak również Duety (1996), Santor Cafe (2000), Kolory mojej Warszawy (2001), Jeszcze (2002), Kręci mnie ten świat, (2010), Zamyślenia (2014) i Punkt widzenia (2014). Stworzyła duety muzyczne z artystami, takimi jak m.in. Mieczysław Fogg, Edyta Górniak, Krzysztof Cugowski, Magda Umer, Andrzej Sikorowski, Zbigniew Wodecki, Kasia Stankiewicz, Paweł Kukiz, Alibabki, Wojciech Gąssowski, Jerzy Połomski, Anna Maria Jopek, Grzegorz Turnau, Grażyna Łobaszewska i Justyna Steczkowska.
Laureatka międzynarodowych festiwali piosenkarskich. Pierwsza w Polsce piosenkarka uhonorowana doktoratem honoris causa. Koncertowała w większości krajów Europy, w obu Amerykach, Azji i Australii. Dokonała licznych nagrań dla Polskiego Radia, a jednym z pierwszych była piosenka „Straciłam twe serce” (kompozycja Władysława Szpilmana do słów Ludwika Starskiego).
W 2021 ogłosiła zakończenie kariery[3][4].
Urodziła się w Papowie Biskupim w 1934, ale już w następnym roku jej rodzice przenieśli się do Solca Kujawskiego[5]. Po wybuchu II wojny światowej członkowie niemieckiej organizacji Selbstschutz zamordowali jej ojca, Bernarda[6]. W 1948 wraz z matką zamieszkała w Polanicy-Zdroju, gdzie uczęszczała do Gimnazjum Zdobienia Szkła[7]. Następnie uczyła się w Zasadniczej Szkole Zawodowej Przemysłu Szklarskiego w Szczytnej, choć jej nauczycielki już wtedy sugerowały, by poświęciła się śpiewowi. Wykorzystując pobyt w polanickim Domu Zdrojowym Zdzisława Górzyńskiego, ówczesnego dyrygenta opery z Poznania, jedna z nauczycielek poprosiła muzyka o przesłuchanie Wiśniewskiej[7]. Górzyński poznał się na jej śpiewie i dał list rekomendujący nastolatkę Tadeuszowi Sygietyńskiemu, założycielowi Zespołu Pieśni i Tańca „Mazowsze”[7].
Występy w „Mazowszu” rozpoczęła w 1951. W zespole poznała Stanisława Santora, skrzypka i koncertmistrza orkiestry radiowej, który w przyszłości został jej mężem. Do szkoły w Karolinie uczęszczała wspólnie z Lidią Korsakówną. Techniki estradowego rzemiosła uczyła się u prof. Wandy Wermińskiej.
Po odejściu z „Mazowsza” w 1959 rozpoczęła samodzielną działalność estradową. Po raz pierwszy bez „Mazowsza” wystąpiła publicznie w 50. wydaniu audycji Zgaduj-Zgadula w grudniu 1959 w Sali Kongresowej w Pałacu Kultury i Nauki w Warszawie. Na zlecenie Władysława Szpilmana nagrała m.in. utwory „Maleńki znak” i „Embarras”[5], za który w 1961 odebrała dwie nagrody na 1. Międzynarodowym Festiwalu Piosenki w Sopocie[8]. W 1963 miała wystąpić na 1. Krajowym Festiwalu Piosenki Polskiej w Opolu, jednak koszt wysłania po nią samolotu do Poznania był zbyt duży dla organizatorów festiwalu[9]. Współpracowała z kabaretami Wagabunda, U Kierdziołka i Karuzela Warszawska. W latach 1965–1966 występowała w Teatrze Syrena i Teatrze Ateneum, grając w spektaklach: Zróbmy coś, Kram z piosenkami, Inne czasy i Ćwierć za kominem.
W latach 1965–1966 została uznana za najpopularniejszą piosenkarkę Polonii amerykańskiej. Uczestniczyła w festiwalach zagranicznych np. w Rio de Janeiro, na Majorce. W 1966 za utwór „Powrócisz tu” otrzymała dwie nagrody na 4. Krajowym Festiwalu Piosenki Polskiej w Opolu[9]. W marcu 1967 wystąpiła z mężem Stanisławem Santorem w programie Zgaduj Zgadula kręconym w Radomskich Zakładach Obuwia. Zrealizowała i wystąpiła w wielu recitalach telewizyjnych, takich jak: Ja jestem twoja, czyli śpiewa Irena Santor, Malowanki polskie, Bez próby – I. Santor, Dzisiaj śpiewa się inaczej, Pieśni S. Moniuszki: cz. 1 – Błyszczą krople rosy, cz. 2 – Płyń dźwięczny głosie, Chęć na życie czy Benefis I. Santor. Jej wizerunek medialny w latach 60. umocniła rola w filmie Przygoda z piosenką (1968) Stanisława Barei, w którym zagrała gwiazdę piosenki Suzanne Blanche.
W 1978 prowadziła objazdowy program Estrady Stołecznej Skąd my się znamy, w którym także wystąpiła z Orkiestrą Polskiego Radia i Telewizji w Katowicach pod dyrekcją Jerzego Miliana. W 1979 związała się z Wojewódzką Agencją Imprez Artystycznych w Katowicach i dała cykl koncertów recitalowych na Śląsku, a także wystąpiła w programie estradowym Gwiazda zaprasza w Domu Muzyki i Tańca w Zabrzu. W tym czasie nagrała wiele utworów dla katowickiego oddziału Polskiego Radia i Telewizji Polskiej. Również w 1979 była bohaterką programu artystycznego Gwiazdy estrady – Irena Santor zrealizowanego przez Telewizję Polską i wystąpiła w koncercie 35-lecia PRL na 17. KFPP w Opolu, na którym za liryczny walc „Embarass” otrzymała pierwsze w swojej karierze Grand Prix festiwalu[9].
W 1991 na 28. KFPP w Opolu odebrała Nagrodę Honorową Grand Prix festiwalu za „wybitne osiągnięcia w sztuce interpretacji piosenki”[9]. Również w 1991 wycofała się z czynnego życia artystycznego, zapowiadając, że nie będzie już grać koncertów na żywo z wyjątkiem imprez charytatywnych i promujących zdrowy tryb życia, miała jednak nadal nagrywać dla radia i współpracować z telewizją. Z czasem zmieniła plany muzyczne. W sierpniu 1998 uczestniczyła w nagrywaniu programu telewizyjnego w TVP o festiwalu sopockim. Była nominowana do Telekamery 1999 dla wokalistki roku. W czerwca 1999 przewodniczyła komisji jurorskiej na 3. Ogólnopolskim Festiwalu Obrzędów Weselnych w Węgrowie. 21 maja 2001 na gali w Teatrze Wielkim w Warszawie wręczyła statuetki Teraz Polska producentom za promowanie polskich produktów.
W marcu i kwietniu 2002 zagrała ogólnopolską trasę koncertową w ramach promocji swojego albumu pt. Jeszcze, który wydała 6 kwietnia 2002. 23 sierpnia tego samego roku zagrała recital w finałowej części 39. MFP w Sopocie i odebrała nagrodę Bursztynowego Słowika za całokształt twórczości. W tym samym roku wystąpiła w koncercie z okazji 50-lecia Telewizji Polskiej. Z okazji Dnia Kobiet w 2005 zagrała dwa duże koncerty: 7 marca w Poznaniu w Teatrze Wielkim i 12 marca w Łodzi w Teatrze Muzycznym. We wrześniu 2006 była gościem 43. KFP w Sopocie.
Brała udział w wielu koncertach charytatywnych, m.in. w akcji pomocy powodzianom powodzi tysiąclecia w 1997 i w koncercie charytatywnym Pokonamy fale na rzecz ofiar grudniowego tsunami w Azji Południowo-Wschodniej w 2004. Wzięła także udział w nagraniu charytatywnego singla „Pokonamy fale”. Wspomaga Fundację Anny Dymnej „Mimo Wszystko” na organizowanym przez tę fundację Festiwalu Zaczarowanej Piosenki, którego jest również Honorową Patronką. 5 października 2005 odebrała nagrodę Przyjaciela Zaczarowanego Ptaszka na ceremonii w gmachu Telewizji Polskiej.
W latach 1994–2004 była przewodniczącą Stowarzyszenia Polskich Artystów Wykonawców Muzyki Rozrywkowej. Uczestniczyła również w pracach Rady Artystycznej Polskich Nagrań. W 1995 nakładem wydawnictwa Grupa Image ukazały się pamiętniki Santor pt. „Miło wspomnieć” w opracowaniu Violetty Lewandowskiej. W 1996 wydała album pt. Duety, za którego sprzedaż odebrała w listopadzie 2000 certyfikat złotej płyty. 9 grudnia 2004 otrzymała listowne życzenia urodzinowe od wojewody mazowieckiego Leszka Mizielińskiego.
W 2006 wystąpiła w programie Załóż się. Wielokrotnie była bohaterką programów muzycznych w TVP, takich jak Szansa na sukces, Wideoteka dorosłego człowieka i Od przedszkola do Opola. Wystąpiła w programie Porozmawiajmy u ks. Nowaka (2003) i w teledysku promującym Unię Europejską. 13 i 14 września 2006 była gościem 31. Festiwalu Polskich Filmów Fabularnych w Gdyni. 23 października 2006 wzięła udział w spotkaniu z cyklu Ludzie estrady – śpiewane rozmowy… zorganizowanym w Klubie Garnizonowym w Krakowie. 7 lutego 2007 wystąpiła w programie telewizyjnym z okazji Walentynek pt. Muzyczne historie miłosne w TVP2, podczas którego zaśpiewała piosenkę „Embarras” w duecie z Mezo. Wzięła udział w koncercie TVN pt. Zakochajmy się jeszcze raz, na którym zaśpiewała „Embarras” w duecie ze Zbigniewem Wodeckim. 2 czerwca 2007 w Łazienkach Warszawskich wystąpiła w spektaklu Mazowieckiego Teatru Muzycznego „Operetka” Dziecko w krainie muzyki; fragmenty tego widowiska zostały zaprezentowane 1 czerwca 2008 na koncercie „Operetka dzieciom” w Sali Kongresowej w Warszawie. 16 czerwca 2007 uroczyście otwierała i zamykała 3. Finał Festiwalu Zaczarowanej Piosenki im. Marka Grechuty w Krakowie, tego samego dnia podczas koncertu Super Jedynek na 44. KFPP w Opolu wykonała piosenkę „Tych lat nie odda nikt”. Następnego dnia wraz z laureatami Festiwalu Zaczarowanej Piosenki oraz m.in. Michałem Bajorem i Zbigniewem Zamachowskim uczestniczyła w koncercie Fundacji Anny Dymnej „Radość Mimo Wszystko” w Krakowie.
Wiosną 2010 była jedną z jurorek w programie rozrywkowym Polsatu Tylko nas dwoje[10][11].
13 października 2012 była bohaterką i honorowym gościem Amadeusza Szklarza-Habrowskiego w varsavianistycznym cyklu spotkań biograficznych pt. Kto spotyka Warszawę? zorganizowanym podczas 9. Ogólnopolskiego Festiwalu Piosenki Retro im. Mieczysława Fogga w Domu Spotkań z Historią w Warszawie[12]. 16 czerwca 2013 na jubileuszowym koncercie pt. Opole! Kocham Cię! – Gala Jubileuszowa na 50. KFPP w Opolu odebrała z rąk Prezesa Zarządu Polskiego Radia Andrzeja Siezieniewskiego nagrodę Diamentowego Mikrofonu[13].
W lipcu 2021 ogłosiła zakończenie kariery artystycznej[3][4][14]. W listopadzie 2022 wydała ostatni nagrany przez nią (w duecie z Michałem Bajorem) utwór „Trzy drzewka”, pochodzący z premierowego albumu artysty pt. No, a ja?[15]. W październiku 2024 nakładem wydawnictwa Prószyński i S-ka ukazała się książka biograficzna pt. „Irena Santor. Tych lat nie odda nikt”[16], w następnym miesiącu wydawnictwo Agencji Muzycznej Polskiego Radia wydało album kompilacyjny pt. Irena Santor zawierające radiowe nagrania archiwalne artystki z lat 1967–1985 oraz piosenki z jej ostatnich dwóch płyt: Kręci mnie ten świat (2010) i Punkt widzenia (2014)[17], a w grudniu premierę miał film biograficzny Irena Santor. Magiczny jeden krok zrealizowany przez Telewizję Polską w reżyserii Agnieszki Goli, w którym piosenkarka opowiedziała o swoim życiu i karierze zawodowej. 9 grudnia w Ursynowskim Centrum Kultury „Alternatywy” odbył się koncert jubileuszowy z okazji jej 90. urodzin, a 10 dni później odbył się benefis Santor, który został wyemitowany przez TVP1[18][19].
Współpracowała z Orkiestrą Polskiego Radia i Telewizji pod dyrekcją Stefana Rachonia, gdzie współpraca układała się „nader udanie”, a orkiestra „potrafiła grać w każdej sytuacji”.
W 1966, półtora tygodnia przed rozpoczęciem KFPP w Opolu, Piotr Figiel zaproponował Santor wykonanie swojej piosenki „Powrócisz tu”. Początkowo uważała, że jest ona dla niej „zbyt ostra”[9], ale po pierwszym występie z orkiestrą „połknęła bakcyla”. Dzięki piosence zwyciężyła w koncercie Premier na festiwalu opolskim. W latach 60. wykonywała też „Cyganerię”, polską wersję greckiej piosenki „Oi mortez” nagrodzonej na 6. MFP w Sopocie.
Szczególne miejsce w repertuarze artystki zajmuje Warszawa, do której po raz pierwszy przyjechała w 1951[20]. Nagrała szereg utworów o stolicy[20].
Spełnieniem marzeń artystki była realizacja płyty Santor Cafe.
Jej głos opisywany jest jako mezzosopran koloraturowy o szerokiej rozpiętości skali. Porównywany jest do najlepszych skrzypiec Stradivariusa. Posiada nieskazitelną technikę wokalną, która pozwala jej na perfekcyjne operowanie głosem w każdym jego zakresie.
W 1958 jej mężem został Stanisław Santor (1922–1999), koncertmistrz i pierwszy skrzypek Orkiestry Polskiego Radia i Telewizji pod dyrekcją Stefana Rachonia[5]. W 1959 urodziła córkę, Sylwię, która zmarła po dwóch dniach od urodzenia. Przedwczesna śmierć dziecka była przyczyną rozpadu ich małżeństwa[21]. Rozwiedli się po 19 latach małżeństwa, lecz pozostawali w przyjaźni. Następnie jej długoletnim partnerem był aktor Zbigniew Korpolewski (1934–2018)[22].
5 listopada 1961 uległa wypadkowi samochodowemu na drodze z Łodzi do Warszawy. Samochód prowadzony przez Jerzego Abratowskiego wpadł w poślizg i uderzył w drzewo, w wyniku czego żona Abratowskiego Ludmiła Jakubczak poniosła śmierć, a Abratowski i Santor doznali niewielkich obrażeń[23][24].
6 kwietnia 2000 dowiedziała się, że wykryto u niej nowotwór piersi. W jej przypadku nowotwór został ujawniony w pierwszym stadium rozwoju, a operacja w warszawskim Centrum Onkologii wypadła pomyślnie. Po diagnozie zaangażowała się w akcję namawiania kobiet do systematycznych badań ginekologicznych i mammograficznych[23].
Jest matką chrzestną Julii, córki piosenkarki Łucji Prus.
Pasjonuje się zbieraniem bursztynów i szlachetnych kamieni. Posiada pokaźną kolekcję własnych karykatur. Mieszkanka Osiedla Stawki w Warszawie.
Data premiery | W teatrze | Tytuł spektaklu | Reżyseria | Forma twórczości |
---|---|---|---|---|
25 lutego 1961 | Ateneum im. S. Jaracza – Warszawa | Kram z piosenkami (Leon Schiller) | Barbara Fijewska | role |
29 stycznia 1966 | Buffo „Syrena” – Warszawa | Inne czasy czyli 20 lat ... (Program jubileuszowy) | Czesław Szpakowicz | |
27 lutego 1969 | Syrena – Warszawa | Róbmy coś (Zdzisław Gozdawa, W. Stępień) | Stanisława Stanisławska-Majdrowicz | |
15 listopada 1970 | Syrena – Warszawa | Ćwierć za kominem (Parada retrospekcyjna) | Edward Dziewoński | |
11 stycznia 1971 | Sala Kongresowa PKiN – Warszawa | Bo my jesteśmy z Woli... (Program składany) | Maria Januszkiewicz |
Rok produkcji | Tytuł filmu | W filmie | Rola / Tytuł piosenek |
---|---|---|---|
1953 | Przygoda na Mariensztacie | wykonanie piosenki: | wykonane wspólnie z Tadeuszem Schmidtem
Jak przygoda to tylko w Warszawie |
1961 | Kopciuszek[a] | obsada aktorska:
wykonanie piosenek: |
Cinderella (głos, partie wokalne)
Cinderello, Ja znam takie sny cudowne, Słowiczy trel |
1962 | Gangsterzy i filantropi | wykonanie piosenki: | Niby nic |
1962 | Klub kawalerów | obsada aktorska
wykonanie piosenki: |
piosenki śpiewane przez Jadwigę Piorunowiczową, postać odtwarzaną przez Lidię Korsakównę |
1962 | Zakochany kundel[a] | obsada aktorska
wykonanie piosenki: |
Lilly (głos, partie wokalne)
La La Lu |
1962 | Kolorowe melodie[a] | wykonanie piosenek | brak danych |
1966 | Tomcio Paluch[a][37] | wykonanie piosenek | brak danych |
1968 | Przygoda z piosenką | obsada aktorska:
wykonanie piosenek: |
piosenkarka Suzanne Blanche vel Zuzanna Białko
Piosenka Vedetty, Każda miłość jest pierwsza, Paryski walczyk |
1969 | Koncert na 707 ulic | wykonanie piosenki: | Znajdziesz to w Warszawie |
1976 | Inna | wykonanie piosenki: | kolędy |
1996 | Dzień wielkiej ryby | wykonanie piosenki: | Boję się twojej miłości |
Albumy autorskie: Gramofonowe pocztówki muzyczne:
Płyty gramofonowe typu extended play:
Płyty gramofonowe typu single play:
|
Płyty gramofonowe typu long play:
|
Rok realizacji | Tytuł utworu | Śpiewa |
---|---|---|
lata 60. | Powrócisz tu | Irena Santor |
lata 60. | Z Tobą na zawsze | Irena Santor |
lata 70. | Tych lat nie odda nikt | Irena Santor i Alibabki |
lata 70. | Ja jestem twoja | Irena Santor |
1980 | Walc Embarras
(stworzony później na podstawie fragmentu z programu telewizyjnego pt. Jej portret) |
Irena Santor i Zbigniew Wodecki |
1985 | Już nie ma dzikich plaż | Irena Santor |
lata 90. | Już nie ma dzikich plaż | Irena Santor |
1996 | Już nie ma dzikich plaż | Irena Santor i Paweł Kukiz |
lata 90. | Szanowny panie Balzac | Irena Santor |
2014 | Chodź na kawę Warszawo | Irena Santor |
Tytuł piosenki: | Autorzy piosenki: |
---|---|
Ach jak przyjemnie | H. Wars, L. Starski |
Cicha noc | W. Szpilman, R. Sadowski |
Deszcz | W. Szpilman, K.I. Gałczyński |
Dwoje ludzi z marzeń | W. Żukowska, A. Bernat |
Embarras | J. Wasowski, J. Przybora |
Ja jestem twoja | W. Szpilman, T. Kubiak |
Jak przygoda, to tylko w Warszawie | T. Sygietyński, L. Starski |
Jesienna rozłąka | J. Gert, B. Brok |
Już nie ma dzikich plaż | R. Szeremeta, K. Logan-Tomaszewski |
Kamienne schodki | J. Kępski, J. Lewiński |
Każda miłość jest pierwsza | M. Sart, J. Jurandot |
List z Majorki | A. Sławiński, W. Młynarski |
Maleńki znak | Z. Wiehler, K. Wolińska |
Małe mieszkanko na Mariensztacie | Z. Gozdawa, W. Stępień |
Morze | Jerzy Lawina-Świętochowski |
Może już jutro | L. Bogdanowicz, J. Urbanowicz |
Na Francuskiej | R. Sielicki, B. Choiński, J. Gałkowski |
Na prawo most, na lewo most | A. Gradstein, H. Kołaczkowska |
Nalej mi wina | W. Korcz, A. Osiecka |
Nie ma szczęścia bez miłości | W. Szpilman, H. Herold |
Nie mijaj mnie | A. Hetman, Z. Stawecki |
Nie mów mi sentymentalnych słów | W. Piętowski, J. Odrowąż |
Nie oczekuję dziś nikogo | W. Derwid, Z. Kaszkur, Z. Zapert |
Nie wiesz tego tylko ty | J. Kukulski, J. Kondratowicz |
Nie wszystko przeminie | A. Korzyński, A. Tylczyński |
Nocami i dniami | W. Szpilman, K. Winkler |
Piosenka mariensztacka | W. Szpilman, T. Kubiak, A. Miedzyrzecki |
Powracająca melodyjka | H. Klejne, A. Bianusz |
Powrócisz tu | P. Figiel, J. Kondratowicz |
Pójdę na Stare Miasto | W. Szpilman, E. Fiszer |
Przyleciała miłość ptakiem | J. Matuszkiewicz, R. Maklakiewicz |
Tarantela na niedzielę | W. Korcz, A. Osiecka |
To nie był sen | B. Klimczuk, A. Hosper |
To nie było przewidziane | W. Piętowski, J. Miller |
Trochę wiosny jesienią | R. Filiński, T. Filińska |
Tych lat nie odda nikt | W. Szpilman, K. Winkler |
Walczyk Warszawy | L. Rzewuski, J. Jurandot |
Warszawa, ja i ty | J. Harald, L. Starski |
Wiem, że to miłość | A. Skorupka, S. Mrowiński |
Zaczekajmy z tą miłością | J. Szczygieł, Z. Stawecki |
Zakochani | W. Szpilman, B. Brok |
Zakochani czekają na maj | J. Kępski, A. Jastrzębiec-Kozłowski |
Żyje się raz | A. Markiewicz, K. Żywulska |