Lioré et Olivier LeO H.13

Lioré et Olivier LeO H.13
(Dane LeO H.13B)
	; Wodnopłatowiec LeO H.13 nad Gdynią
	Dane podstawowe
Państwo	Francja
Producent	Lioré et Olivier w Levallois-Perret
Typ	wodnosamolot rozpoznawczy i bombowy
Konstrukcja	dwupłat o konstrukcji mieszanej
Załoga	2 (pilot, obserwator) lub 3 (pilot, obserwator, strzelec pokładowy)
	Historia
Data oblotu	1922
Lata produkcji	1923–1924
	Dane techniczne
Napęd	2 silniki rzędowe, 8-cylindrowe Hispano-Suiza E
Moc	180 KM (132 kW) (każdy)
	Wymiary
Rozpiętość	16,00 m
Długość	11,50 m
Wysokość	3,70 m
Powierzchnia nośna	58,00 m²
	Masa
Własna	1620 kg
Użyteczna	900 kg
Startowa	2500 kg
	Osiągi
Prędkość maks.	150 km/h
Prędkość przelotowa	130 km/h
Prędkość wznoszenia	3,1 m/s
Pułap	3600 m
Zasięg	500 km
	Dane operacyjne
	Uzbrojenie
	1 lub 2 karabiny maszynowe Lewis kal. 7,69 mm (sprzężone, ruchome zamontowane na dwóch stanowiskach w przedniej i środkowej części kadłuba); 4 bomby o masie 12,5 kg lub 25 kg (każda) (podwieszone pod płatem dolnym)
	Użytkownicy
	Francja, Polska
	Multimedia w Wikimedia Commons

Lioré et Olivier LeO H.13B – francuska rozpoznawczo-bombardująca łódź latająca zbudowana w 1923 roku we francuskiej wytwórni samolotów Lioré et Olivier w Levallois-Perret.

Historia

Prototyp łodzi latającej LeO H.13 został opracowany w 1922 roku przez inż. Andrieu z wytwórni samolotów Lioré et Olivier. Zaprojektowano ją na zamówienie francuskich linii lotniczych Aéronavale. Prototyp zbudowano i oblatano w lipcu 1922 roku.

Samolot LeO H.13 była to dwupłatowa łódź latająca napędzana przez dwa silniki rzędowe chłodzone cieczą, zamocowane pod górnym płatem, w niewielkiej odległości od kadłuba, po obu jego stronach, na wewnętrznych słupkach duraluminiowych mocujących i utrzymujących górny płat nad dolnym. Pod płatem górnym, nad silnikami znajdowały się chłodnice cieczy chłodzącej. Kadłub miał konstrukcję kratownicową, drewnianą, w kształcie łodzi z redanem i pokryty był w całości sklejką. W kadłubie mieściły się dwie odkryte kabiny, każda z dwoma miejscami obok siebie. W przedniej kabinie, pod komorą płatów z lewej strony siedział pilot, a z prawej pasażer, w tylnej kabinie za płatami dwóch pasażerów. Między kabinami do kadłuba przytwierdzony był płat dolny, pod którym znajdowały się dwa pływaki ustateczniające. Nad dolnym płatem na słupkach duralowych zamocowany był płat górny. W środkowej części tego płata znajdował się zbiornik paliwa o pojemności 400 litrów. Komora płata była usztywniona cięgami stalowymi. Płaty o kształcie prostokątnym były trójdzielne, dwudźwigarowe, drewniane, kryte płótnem. Lotki usytuowano na obu płatach. Samolot posiadał usterzenie klasyczne umocowane na końcu nieco uniesionego kadłuba, o konstrukcji drewnianej i pokryte płótnem.

Po próbach w locie uruchomiono w połowie 1923 roku produkcję seryjną pasażerskich łodzi latających oznaczonych LeO H.13A. Wtedy też wprowadzono pierwsze samoloty tego typu w liniach lotniczych Aéronavale na Morzu Śródziemnym, a potem na Bliskim Wschodzie. Łącznie wyprodukowano 23 samoloty w wersji LeO H.13A.

Jesienią 1923 roku przystąpiono do opracowania wersji wojskowej tego samolotu oznaczonej jako LeO H.13B, która była rozpoznawczo-bombardującą łodzią latającą. Różniła się ona od wersji cywilnej tylko tym, że zamontowano uzbrojenie składające się z 1 lub 2 karabinów maszynowych sprzeżonych, ruchomych, mocowanych z przodu kadłuba, przed kabiną pilota siedzącego z lewej strony i obserwatora je obsługującego siedzącego z prawej strony przedniej kabiny. Zamontowano również na obrotnicy karabin maszynowy w tylnej kabinie obsługiwany przez strzelca pokładowego. Dodatkowo samolot miał podwieszane 4 bomby pod dolnym płatem na zamkach po dwie z każdej strony kadłuba.

Użycie w lotnictwie polskim

W listopadzie 1924 roku Morski Dywizjon Lotniczy w Pucku otrzymał 4 łodzie latające LeO H.13B w ramach zamówienia złożonego we Francji przez szefa Departamentu IV Żeglugi Powietrznej Ministerstwa Spraw Wojskowych gen. Armanda Levécque. W marcu 1925 roku samoloty te zmontowano w warsztatach dywizjonu, następnie zostały one oblatane przez pilota fabrycznego wytwórni Lioré et Olivier – Lucien Bourdina. On także przeszkolił polskich pilotów.

Samoloty te zostały przydzielone do Eskadry Szkolnej i Bliskiego Wywiadu Morskiego Dywizjonu Lotniczego. Eksploatowano je do 1931 roku, gdy zostały zastąpione przez samoloty – amfibie LeO H.135B3.

Opis techniczny

Samolot LeO H.13B był trzy- lub czteromiejscową rozpoznawczo-bombardującą łodzią latającą. Dwupłatem o konstrukcji mieszanej. Napęd: 2 silniki rzędowe chłodzone cieczą. Śmigło ciągnące, dwułopatowe drewniane o średnicy 2,3 m.

Bibliografia

Andrzej Morgała: Samoloty w polskim lotnictwie morskim. Warszawa: Wydawnictwa Komunikacji i Łączności, 1985, s. 127–129. ISBN 83-206-0478-8.

[:1-1] ↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h ⁱ ^j ^k ^l ^m ⁿ ^o ^p ^q ^r ^s ^t ^u ^v ^w ^x ^y ^z ^aa ^ab ^ac ^ad ^ae ^af ^ag ^ah ^ai ^aj ^ak ^al ^am ^an ^ao ^ap ^aq ^ar ^as ^at ^au ^av ^aw ^ax ^ay ^az ^ba ^bb ^bc ^bd ^be ^bf ^bg ^bh ^bi ^bj ^bk ^bl ^bm ^bn ^bo ^bp ^bq ^br ^bs ^bt ^bu ^bv ^bw ^bx ^by ^bz ^ca ^cb ^cc ^cd ^ce ^cf ^cg ^ch ^ci ^cj ^ck ^cl ^cm ^cn ^co ^cp ^cq ^cr ^cs ^ct ^cu obcej produkcji lub konstrukcji, używane przez Wojsko Polskie

[A]

Myśliwskie	Albatros D.II^[A] Albatros D.III^[A] Albatros D.III (Oef)^[A] Albatros D.V^[A] Ansaldo A.1 Balilla^[A] Ansaldo SVA.5^[A] Blériot-SPAD S.51^[A] Blériot-SPAD S.61^[A] Bristol F.2 Fighter^[A] Fokker D.VII^[A] Fokker D.VIII^[A] Halberstadt C.V^[A] Halberstadt CL.II^[A] Halberstadt CL.IV^[A] Hannover CL.II^[A] Hannover CL.V^[A] Martinsyde F.4^[A] Nieuport 16^[A] Nieuport 17^[A] Nieuport 23^[A] Nieuport 24^[A] Nieuport 27^[A] Pfalz D.XII^[A] PWS-A^[A] PWS-10 PZL P.7 PZL P.11 RAF S.E.5^[A] Sopwith Camel^[A] Sopwith Dolphin^[A] SPAD S.VII^[A] SPAD S.XIII^[A] Wibault 70^[A]
Bombowe	Airco DH.9^[A] Albatros C.X^[A] Albatros C.XII^[A] Breguet 14^[A] Breguet 19^[A] Farman F-68 Goliath^[A] Fokker F.VII^[A] Friedrichshafen G.III^[A] Gotha G.IV^[A] PZL.23 Karaś PZL.37 Łoś Rumpler C.I^[A] LWS-6 Żubr
Samoloty rozpoznawcze i łącznikowe (towarzyszące)	AEG C.IV^[A] Albatros B.II^[A] Albatros C.I^[A] Albatros C.III^[A] Albatros C.V^[A] Albatros C.VII^[A] Albatros C.X^[A] Albatros C.XII^[A] Albatros C.XV^[A] Anatra Anasal^[A] Ansaldo A.300^[A] Ansaldo SVA-9^[A] Aviatik C.III^[A] Breguet 14^[A] Breguet 19^[A] De Havilland DH.60 Moth^[A] DFW C.V^[A] Hannover CL.II^[A] Hansa-Brandenburg C.I^[A] Lloyd C.II^[A] Lloyd C.IV^[A] Lloyd C.V^[A] Lublin R.X Lublin R.XIII LWS-3 Mewa LVG B.I^[A] LVG C.II^[A] LVG C.V^[A] LVG C.VI^[A] Oeffag C.I^[A] Oeffag C.II^[A] Potez XV^[A] Potez XXV^[A] Potez XXVII^[A] PWS-5 PZL Ł.2 Rumpler C.I^[A] Rumpler C.VII^[A] Rumpler C.VIII^[A] RWD-14 Czapla Salmson 2^[A]
Szkolne	Albatros B.I^[A] Albatros B.II^[A] LVG B.I^[A] Bartel BM-4 Bartel BM-5 Hansa-Brandenburg B.I^[A] Caudron G.III^[A] Hanriot H.19^[A] Hanriot H.28 Morane-Saulnier MS.35^[A] PWS-12 PWS-16 PWS-18 PWS-26 Rumpler C.VIII^[A] RWD-8 Lublin R.VIII Lublin R-XIV RWD-17
Szturmowe	Albatros J.I^[A]
Transportowe i sanitarne	Lublin R.XVI LWS-2
Wodnosamoloty	CANT Z.506^[A] CAMS-30^[A] Friedrichshafen FF.33^[A] Friedrichshafen FF.49^[A] Latham 43^[A] LeO H.13^[A] LeO H.135B3^[A] Lublin R.VIII Lublin R.XIII Lübeck-Travemünde F4^[A] Macchi M.9^[A] Schreck FBA-17H^[A]
Balony i sterowce	Parseval-Sigsfeld^[A] Caquot typ R^[A] WBS-Caquot DB^[A] WBS-Caquot N-NN^[A] WBS model 39 WBS Jumping WBS E2 Zodiac VZ-11 Lech^[A] Gwiazda Polski
Samoloty prototypowe	Bartel BM-2 Bartel BM-3 Bartel BM-6 CWL WZ-X Lublin R-XX Nikol A-2 PWS-1 PWS-6 PWS-11 PWS-15 PWS-19 PWS-33 Wyżeł PWS-35 Ogar PWS-40 Junak PZL P.1 PZL P.6 PZL P.8 PZL.12 PZL.38 Wilk PZL.42 PZL.46 Sum PZL.50 Jastrząb
Projekty	Bartel BM-1 CWL WZ-VIII CWL WZ-IX Pteranodon PWS-2 PWS-3bis PWS-20ter/hydro PWS-22 PWS-40 PWS-42 PZL.3 PZL.8 PZL.9 PZL.15 PZL.18 PZL P.28 PZL.39 PZL.45 Sokół PZL.48 Lampart PZL.49 Miś PZL.53 Jastrząb II PZL.54 Ryś PZL.55 PZL.56 Kania PZL Łosoś RWD-22 RWD-25 WBS LOPP (sterowiec)
Produkowane na eksport	PZL P.24 PZL.43