M10 Booker
 M10 Booker w czerwcu 2023 roku na pierwszej prezentacji | |
| Dane podstawowe | |
| Państwo | |
|---|---|
| Producent | |
| Typ pojazdu | |
| Trakcja |
gąsienicowa |
| Załoga |
4 |
| Historia | |
| Prototypy |
kwiecień 2020 |
| Dane techniczne | |
| Silnik |
ACE Cummins, 800 KM |
| Transmisja |
Allison Transmission 3040 MX |
| Długość |
7,6 m |
| Szerokość |
3,4 m |
| Wysokość |
2,8 m |
| Masa |
38-42 tony[2] |
| Osiągi | |
| Prędkość |
72 km/h |
| Zasięg pojazdu |
400-560 km |
| Dane operacyjne | |
| Uzbrojenie | |
| 1 × armata M35 105 mm 1 × karabin maszynowy M2HB 12,7 mm 1 × karabin maszynowy M240B 7,62 mm | |
| Użytkownicy | |
 Stany Zjednoczone
| |
M10 Booker – amerykański wóz wsparcia ogniowego (działo pancerne) zaprojektowane przez General Dynamics Land Systems dla US Army. Powstało jako rozwinięcie wozu bojowego Griffin II zwyciężając w programie budowy nowego czołgu lekkiego i wozu wsparcia Mobile Protected Firepower w czerwcu 2022 roku. Pierwsze zamówienie serii przedprodukcyjnej opiewa na 96 pojazdów, a pierwsze egzemplarze dostarczono w 2024 roku.
Mimo klasyfikowania przez media M10 jako czołgu lekkiego ze względu na jego wygląd i projekt[3], oficerowie armii USA związani z projektem MPF uważają to przypisanie za niepoprawne[4]. Przy wadze ponad 42 ton i wyposażeniu będzie on najprawdopodobniej pełnił rolę działa szturmowego[5].
Historia
[edytuj | edytuj kod]Prace nad nowym lekkim wozem bojowym dla US Army w ramach projektu Mobile Protected Firepower (MPF) rozpoczęły się w 2016 roku[6]. Jego przeznaczeniem miało być wsparcie ogniowe lekkiej piechoty, działającej w ramach brygadowych zespołów bojowych piechoty (Infantry Brigade Combat Team, IBCT)[6]. Potrzeba wprowadzenia takiego pojazdu, będącego następcą wycofanego ze służby w 1997 roku czołgu lekkiego M551 Sheridan, została dostrzeżona po analizie ponownego ryzyka wystąpienia wojny konwencjonalnej, związanej z agresywnymi poczynaniami Rosji[6]. W listopadzie 2017 roku armia rozesłała zapytania ofertowe do producentów[6]. Do konkursu przystąpiły trzy firmy – SAIC wraz z ST Kinetics i John Cockerill zaproponowały zmodyfikowany wóz Hunter AFV z wieżą CMI 3105, BAE Systems zgłosił konstrukcję bazującą na przebudowanym lekkim czołgu M8 Buford, natomiast GDLS przedstawiło serię demonstratorów o nazwie Griffin opartych na platformach ASCOD i Ajax[7]. W grudniu 2018 roku GDLS oraz BAE Systems zostały poproszone o przygotowanie 12 prototypów do prób[8]. Pierwszy prototyp Griffina został zaprezentowany w kwietniu 2020 roku[9]. W styczniu 2021 roku rozpoczęły się badania wojskowe i próby porównawcze[8]. W marcu 2022 roku oferta BAE Systems została odrzucona, a 28 czerwca tego samego roku GDLS został ogłoszony zwycięzcą, otrzymując kontrakt o wartości 1,14 mld USD na produkcję małoseryjną 96 pojazdów MPF[8][10].
Nowy pojazd otrzymał w czerwcu 2023 roku oficjalne oznaczenie M10 i nazwę Booker na cześć dwóch żołnierzy noszących to samo nazwisko (niespokrewnionych ze sobą)[11][8]:
- Roberta D. Bookera – szeregowca 133 pułku piechoty, który w 1943 roku w rejonie Fondouk w Tunezji miał ostrzeliwać przeciwnika ogniem z karabinu maszynowego mimo otrzymania postrzału i zginąć od kolejnej rany. Za bohaterstwo został pośmiertnie odznaczony Medalem Honoru.
- Stevona A. Bookera – sierżanta sztabowego i dowódcy czołgu M1A2, który podczas walk z oddziałami irackimi wzdłuż autostrady numer 8 w Bagdadzie bronił pluton przed wrogim ostrzałem korzystając z ciężkiego karabinu maszynowego M2, a po jego awarii leżąc na brzuchu na wieży czołgu przez 8 kilometrów przemarszu osłaniał własny czołg i resztę plutonu. Udało mu się zniszczyć jeden iracki pojazd zanim nie został trafiony. Został pośmiertnie odznaczony Krzyżem Wybitnej Służby.
W 2017 roku zakładano zamówienie ogółem 504 pojazdów, przy zakładanej cenie jednostkowej 6,4 mln dolarów[8]. Po pierwszym zamówieniu na 96 pojazdów, w 2024 roku GDLS otrzymał kolejny kontrakt na kontynuowanie produkcji małoseryjnej[8]. Koszt jednostkowy pojazdu przy produkcji małoseryjnej w 2025 roku wynosił 13,95 mln dolarów[8].
Konstrukcja
[edytuj | edytuj kod]
M10 ma klasyczny układ wnętrza z kierowcą siedzącym obok przedziału silnikowego na przodzie i wieżą umieszczoną z tyłu pojazdu, w której umieszczono stanowiska dowódcy, działonowego oraz celowniczego. Sama wieża jest wzorowana na czołgowej M1 Abrams, wykorzystując ten sam system kierowania ogniem, co w M1A2 Sep V3, oraz niezależny termowizor dowódcy CITV. Kadłub bazuje na rozwiązaniach stosowanych w bojowych wozach piechoty ASCOD z umieszczonymi na nim dodatkowymi panelami ochronnymi i zwiększoną ochroną dna przed fugasami. Podobnie do czołgu M1, M10 również posiada wydzielony izolowany magazyn amunicji[12].
Pierwsze wersje M10 są napędzane przez czterosuwowy wysokoprężny silnik Diesla MTU o mocy 800 KM, jednak docelowo napęd ma stanowić dwusuwowy motor ACE firmy Cummins[7]. Obydwie jednostki są spięte z przekładnią Allison 3040 MX. Szacowana prędkość pojazdu to 65 km/h na drodze przy zasięgu 305 km. Zastosowano również zawieszenie hydropneumatyczne[12]. Według założeń projektowych samolotem C-17 Globemaster będzie można transportować dwa takie pojazdy[13].
Uzbrojeniem głównym jest gwintowana armata M35 kalibru 105 mm o długości lufy 52 kalibry (L/52)[14]. Zapas amunicji nie został ujawniony, szacowany jest na ponad 40 nabojów[14]. Skuteczny zasięg strzału wynosi do 4 km. Działo jest w pełni stabilizowane i spięte z cyfrowym systemem celowania; może korzystać ze standardowej amunicji NATO[15]. Dodatkowo załoga ma do dyspozycji sprzężony z działem karabin maszynowy M240B kalibru 7,62 mm, ciężki karabin maszynowy M2HB kalibru 12,7 mm umieszczony na stropie wieży oraz wyrzutnie granatów dymnych po obu jej stronach[11]. Ponadto wieża jest przystosowana do zamontowania w niej automatu ładowania i ewentualnego przezbrojenia na armatę w kalibrze 120 mm[7].
Służba
[edytuj | edytuj kod]Pierwszą jednostką, która ma otrzymać nowe pojazdy, jest 82 Dywizja Powietrznodesantowa stacjonująca w Fort Bragg w Karolinie Północnej. Pierwszy M10 armia amerykańska odebrała w lutym 2024 roku, a oficjalnie pojazd zaprezentowano 18 kwietnia[8]. Przewidywano, że pierwsza kompania 14 pojazdów będzie gotowa do działań latem 2025 roku, a w czwartym kwartale zostanie sformowany w tej dywizji pierwszy trzykompanijny batalion liczący 42 maszyny[8]. Według założeń, do 2035 roku US Army planuje posiadać łącznie 504 pojazdy[16]. Oprócz jednostek lekkiej piechoty Armii USA, przewiduje się, że otrzyma je także Gwardia Narodowa[8].
Siły Zbrojne USA do połowy 2025 roku planują przeprowadzenie wstępnych testów operacyjnych wraz z testowymi strzelaniami i obroną przed zagrożeniami ze strony wrogiej elektroniki. Wnioski mają być wykorzystane w poprawkach, po których ma nastąpić wdrożenie do pełnej produkcji seryjnej[17].
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ Adrian Bonenberger: It's Not a Light Tank: Army Unveils New Armored Combat Vehicle. Military.com, 2023-06-10. [dostęp 2023-09-25]. (ang.).
- ↑ Corey Dickstein: Army unveils the M10 Booker, its first new combat vehicle in two decades. Stars and Stripes, 2023-06-10. [dostęp 2023-09-25]. (ang.).
- ↑ David Winkie: The Army’s M10 Booker is a tank. Prove us wrong.. Military Times, 2023-06-21. [dostęp 2023-10-15]. (ang.).
- ↑ Kris Osborn: Army Says New Mobile Protected Firepower Vehicle is NOT a "Light Tank". Warrior Maven, 2023-06-16. [dostęp 2023-10-15]. (ang.).
- ↑ Adrian Bonenberger: It's Not a Light Tank: Army Unveils New Armored Combat Vehicle. Military.com, 2023-06-10. [dostęp 2023-10-15]. (ang.).
- ↑ a b c d Cielma 2024 ↓, s. 14-15.
- ↑ a b c Damian Ratka: Booker - nowy czołg lekki U.S. Army. Defence 24. [dostęp 2023-10-25]. (pol.).
- ↑ a b c d e f g h i j Cielma 2024 ↓, s. 16.
- ↑ Jared Keller: This could be the Army’s next light tank of choice. Tasks & Purposes, 2020-04-24. [dostęp 2023-10-28]. (ang.).
- ↑ Andrew Eversden: General Dynamics wins $1.14 billion Mobile Protected Firepower contract. Breaking Defense, 2022-06-28. [dostęp 2023-10-28]. (ang.).
- ↑ a b Rafał Muczyński: M10 Booker – nowy czołg lekki US Army/. MILMAG, 2023-06-12. [dostęp 2023-10-25]. (pol.).
- ↑ a b M10 Booker MPF. Army Recognition. [dostęp 2023-10-25]. (ang.).
- ↑ Cielma 2024 ↓, s. 17-18.
- ↑ a b Cielma 2024 ↓, s. 17.
- ↑ M10 Booker – Tracked Mobile Gun System (MGSS) [2023]. Military Factory, 2023-07-13. [dostęp 2023-10-25]. (ang.).
- ↑ Bartłomiej Kucharski: Mobile Protected Firepower z oficjalną nazwą ‒ M10 Booker. ZBiAM, 2023-06-12. [dostęp 2023-10-25]. (pol.).
- ↑ Dylan Malyasov: US Army’s M10 Booker nears full-rate production decision. Defence Blog, 2025-02-01. [dostęp 2025-02-01]. (ang.).
Bibliografia
[edytuj | edytuj kod]- Mariusz Cielma. M10 Booker. Nowy „czołg” Ameryki. „Nowa Technika Wojskowa”. Nr 11/2024, s. 14-18, listopad 2024. Warszawa: Magnum X. ISSN 1230-1655.