Nieuport 23

Nieuport 23
	; Nieuport 23 w Królewskim Muzeum Wojska w Brukseli
	Dane podstawowe
Państwo	Francja
Producent	Societe Anonyme des Establissements Nieuport
Typ	samolot myśliwski
Konstrukcja	dwupłat
Załoga	1 osoba
	Historia
Data oblotu	1917
	Dane techniczne
Napęd	silnik rotacyjny Le Rhône 9Jb
Moc	88 kW (120 KM)
	Wymiary
Rozpiętość	8,2 m płat górny; 7,75 m płat dolny
Długość	6,4 m
Wysokość	2,4 m
Powierzchnia nośna	14,75 m²
	Masa
Własna	355 kg
Startowa	547 kg
	Osiągi
Prędkość maks.	168 km/h
Prędkość wznoszenia	5 min 42 s na 2000 m
Pułap	6500 m
Długotrwałość lotu	1 h 7'
	Dane operacyjne
	Uzbrojenie
	1 karabin maszynowy Vickers kal. 7,7 mm
	Użytkownicy
	Francja, Stany Zjednoczone, Belgia, Włochy, Rosja, Wielka Brytania, Polska
	Multimedia w Wikimedia Commons

Nieuport 23 – francuski jednomiejscowy samolot myśliwski z okresu I wojny światowej.

Historia

Nieuport 23 stanowił wersję rozwojową doskonałego francuskiego myśliwca – Nieuporta 17. Nieuport 23C1, oblatany w 1917 roku, był konstrukcją wytwórni Societe Anonyme des Establissements Nieuport pod kierownictwem inż. Gustawa Delage. Zbudowany w koncepcji półtorapłata (płat dolny ma dużo mniejsze rozmiary niż górny) samolot był niemal identyczny z poprzednikiem - kadłub przedłużono o 0,6 m, zastosowano mocniejszy napęd - silnik rotacyjny Le Rhône 9Jb o mocy 88 kW (120 KM) oraz staranniej oprofilowano przejście osłony silnika w kadłub. W płatowcu zmieniono też synchronizator karabinu maszynowego na urządzenie systemu Constantinesco, co spowodowało konieczność przemieszczenia uzbrojenia na prawo od osi kadłuba. Wizualnie od Nieuporta 17 różnił się kształtem i odmiennym łączeniem połówek osłony silnika oraz wspomnianym przesunięciem o kilka cm na prawą stronę karabinu maszynowego Vickers^[1]^[2]^[3]^[4].

Konstrukcja

Był to jednomiejscowy dwupłat konstrukcji mieszanej. Przednią część kadłuba stanowiła kratownica z rur stalowych, zaś tylną kratownica drewniana wzmocniona drutem. Samolot był kryty w większości płótnem (jedynie osłonę silnika wykonano z aluminium). Boki samolotu płaskie, przekrój kadłuba trapezowy. Płaty konstrukcji drewnianej, o płóciennym pokryciu. Drewniane słupki łączące płaty wzmocnione zostały drutami stalowymi, piramidka podtrzymująca płat górny nad kadłubem wykonana została z rurek stalowych. Lotki na płacie górnym, usterzenie płaskie o szkielecie z rurek stalowych, pokryte płótnem, poruszane za pomocą linek. Brak tablicy przyrządów: w różnych częściach kabiny umieszczono busolę, zegar, obrotomierz i wysokościomierz. Podwozie dwukołowe, amortyzowane sznurem gumowym, z tylną płozą ogonową. Śmigło dwułopatowe, drewniane. Napęd stanowił 9-cylindrowy silnik rotacyjny Le Rhône 9Jb o mocy 88 kW (120 KM). Uzbrojenie stanowił zsynchronizowany karabin maszynowy Vickers kal. 7,7 mm.

Służba

Myśliwce Nieuport 23 stanowiły najliczniej produkowaną wersję półtorapłatów Nieuporta. Używało ich lotnictwo francuskie - Aéronautique Militaire pod wojskowym oznaczeniem Nieuport 23C1 począwszy od 1917 roku, jak również lotnictwo włoskie, belgijskie, brytyjskie i amerykańskie. Samoloty te dostarczono również Rosji, gdzie podjęto produkcję licencyjną w zakładach Duks w Moskwie^[1]. Samolotem tego typu latał trzeci na liście asów lotnictwa belgijskiego (Aviation Militaire Belge) - pilot Edmond Thieffry^[5].

Służba w lotnictwie polskim

W polskich formacjach lotniczych w Rosji używano siedmiu egzemplarzy samolotu Nieuport 23C1, które zostały włączone do wyposażenia 1. i 2. Polskiego Oddziału Awiacyjnego, podporządkowanego później II Korpusowi Polskiemu w Rosji pod dowództwem gen. Józefa Hallera. Dwa samoloty Nieuport 23 tego oddziału wsławiły się udziałem w grupowym przelocie pięciu polskich samolotów z Kamieńca Podolskiego do Kaniowa nad Dnieprem (długość trasy 410 km). Samoloty miały następnie dokonać jeszcze dłuższego lotu do Bobrujska, dlatego wyposażono je w dodatkowe zbiorniki paliwa na górnym płacie. Lot został jednak udaremniony wskutek przejęcia maszyn przez wojska niemieckie 11 maja 1918 roku^[6].

Po odzyskaniu niepodległości zdobyto na froncie wschodnim kolejne siedem egzemplarzy tego modelu, z których większość przeleżała w magazynach. Używano tylko jednej maszyny o numerze 3191 (nr CWL 11.04) w 1. Eskadrze Wywiadowczej, a po wojnie wykorzystywano ją w Szkole Pilotów w Bydgoszczy. Po wycofaniu z eksploatacji w lotnictwie wojskowym samolot stał się eksponatem na wystawach lotniczych LOPP^[7].

Przypisy

↑ ^a ^b Kowalski 2003 ↓, s. 18.
↑ Morgała 1997 ↓, s. 148–149.
↑ Goworek 1988 ↓, s. 42.
↑ Bączkowski 2000 ↓, s. 23.
↑ Cooksley 1997 ↓, s. 38–39.
↑ Morgała 1997 ↓, s. 149–150, 305.
↑ Morgała 1997 ↓, s. 150.

Bibliografia

Wiesław Bączkowski: Samoloty I wojny światowej. Warszawa: Lampart, 2000. ISBN 83-86776-54-4.
Peter Cooksley: Nieuport Fighters in Action - Aircraft No. 167. Carroltown: Squadron/Signal Publications Inc., 1997. ISBN 0-89747-377-9.
Tomasz Goworek: Samoloty myśliwskie pierwszej wojny światowej. Warszawa: Wydawnictwa Komunikacji i Łączności, 1988. ISBN 83-206-0689-6.
Zbigniew Jankiewicz, Julian Malejko: Samoloty i śmigłowce wojskowe - litery Ł-O. T. 12. Warszawa: Bellona, 1996. ISBN 83-11-08397-5.
Tomasz J. Kowalski: Nieuport 1-27. Lublin: Oficyna Wydawnicza KAGERO, 2003. ISBN 83-89088-09-6.
Andrzej Morgała: Samoloty wojskowe w Polsce 1918-1924. Warszawa: Bellona, Lampart, 1997. ISBN 83-86776-34-X.
Szymon Pilecki, Jerzy Domański: Samoloty bojowe 1910-67. Warszawa: Wydawnictwo Ministerstwa Obrony Narodowej, 1969.

Linki zewnętrzne

Sylwetka samolotu Nieuport 23 w serwisie «Уголок неба». airwar.ru. [dostęp 2023-06-26]. (ros.).

[CITEREFKowalski200318-1] Kowalski 2003 ↓, s. 18.

[CITEREFMorgała1997148–149-2] Morgała 1997 ↓, s. 148–149.

[CITEREFGoworek198842-3] Goworek 1988 ↓, s. 42.

[CITEREFBączkowski200023-4] Bączkowski 2000 ↓, s. 23.

[CITEREFCooksley199738–39-5] Cooksley 1997 ↓, s. 38–39.

[CITEREFMorgała1997149–150,_305-6] Morgała 1997 ↓, s. 149–150, 305.

[CITEREFMorgała1997150-7] Morgała 1997 ↓, s. 150.

[:1-8] ↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h ⁱ ^j ^k ^l ^m ⁿ ^o ^p ^q ^r ^s ^t ^u ^v ^w ^x ^y ^z ^aa ^ab ^ac ^ad ^ae ^af ^ag ^ah ^ai ^aj ^ak ^al ^am ^an ^ao ^ap ^aq ^ar ^as ^at ^au ^av ^aw ^ax ^ay ^az ^ba ^bb ^bc ^bd ^be ^bf ^bg ^bh ^bi ^bj ^bk ^bl ^bm ^bn ^bo ^bp ^bq ^br ^bs ^bt ^bu ^bv ^bw ^bx ^by ^bz ^ca ^cb ^cc ^cd ^ce ^cf ^cg ^ch ^ci ^cj ^ck ^cl ^cm ^cn ^co ^cp ^cq ^cr ^cs ^ct ^cu obcej produkcji lub konstrukcji, używane przez Wojsko Polskie

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[A]

Samoloty myśliwskie	Breguet 17 Caudron R.11 Hanriot HD.1 Hanriot HD.2 Morane-Saulnier I Morane-Saulnier L Morane-Saulnier N Nieuport 11 Nieuport 16 Nieuport 17 Nieuport 21 Nieuport 23 Nieuport 24 Nieuport 27 Nieuport 28 SPAD S.A1 SPAD S.VII SPAD S.XII SPAD S.XIII SPAD S.XVII SPAD S.XX
Samoloty bombowe	Caudron G.4 Voisin III
Samoloty wielozadaniowe i szkolne	AR1/AR2 Caudron G.2 Caudron G.3 Morane-Saulnier AR Murice Farman S-7 Nieuport 83
Samoloty rozpoznawcze i lekkie bombowce	Breguet 14 Caudron R.11 Nieuport 10 Salmson 2 SPAD S.XI
Wodnosamoloty i łodzie latające	Caudron J Donnet-Denhaut DD-2 Donnet-Denhaut DD-8 Donnet-Denhaut DD-9 Donnet-Denhaut DD-10 FBA Typ A Georges Levy 40 HB2 SPAD S.XIV Tellier T-3
Konstrukcje prototypowe	Blériot 67 Blériot 71 Blériot 73 Breguet 11 Corsaire Dufaux C.2 Nieuport 25 Salmson 3

Myśliwskie	Albatros D.II^[A] Albatros D.III^[A] Albatros D.III (Oef)^[A] Albatros D.V^[A] Ansaldo A.1 Balilla^[A] Ansaldo SVA.5^[A] Blériot-SPAD S.51^[A] Blériot-SPAD S.61^[A] Bristol F.2 Fighter^[A] Fokker D.VII^[A] Fokker D.VIII^[A] Halberstadt C.V^[A] Halberstadt CL.II^[A] Halberstadt CL.IV^[A] Hannover CL.II^[A] Hannover CL.V^[A] Martinsyde F.4^[A] Nieuport 16^[A] Nieuport 17^[A] Nieuport 23^[A] Nieuport 24^[A] Nieuport 27^[A] Pfalz D.XII^[A] PWS-A^[A] PWS-10 PZL P.7 PZL P.11 RAF S.E.5^[A] Sopwith Camel^[A] Sopwith Dolphin^[A] SPAD S.VII^[A] SPAD S.XIII^[A] Wibault 70^[A]
Bombowe	Airco DH.9^[A] Albatros C.X^[A] Albatros C.XII^[A] Breguet 14^[A] Breguet 19^[A] Farman F-68 Goliath^[A] Fokker F.VII^[A] Friedrichshafen G.III^[A] Gotha G.IV^[A] PZL.23 Karaś PZL.37 Łoś Rumpler C.I^[A] LWS-6 Żubr
Samoloty rozpoznawcze i łącznikowe (towarzyszące)	AEG C.IV^[A] Albatros B.II^[A] Albatros C.I^[A] Albatros C.III^[A] Albatros C.V^[A] Albatros C.VII^[A] Albatros C.X^[A] Albatros C.XII^[A] Albatros C.XV^[A] Anatra Anasal^[A] Ansaldo A.300^[A] Ansaldo SVA-9^[A] Aviatik C.III^[A] Breguet 14^[A] Breguet 19^[A] De Havilland DH.60 Moth^[A] DFW C.V^[A] Hannover CL.II^[A] Hansa-Brandenburg C.I^[A] Lloyd C.II^[A] Lloyd C.IV^[A] Lloyd C.V^[A] Lublin R.X Lublin R.XIII LWS-3 Mewa LVG B.I^[A] LVG C.II^[A] LVG C.V^[A] LVG C.VI^[A] Oeffag C.I^[A] Oeffag C.II^[A] Potez XV^[A] Potez XXV^[A] Potez XXVII^[A] PWS-5 PZL Ł.2 Rumpler C.I^[A] Rumpler C.VII^[A] Rumpler C.VIII^[A] RWD-14 Czapla Salmson 2^[A]
Szkolne	Albatros B.I^[A] Albatros B.II^[A] LVG B.I^[A] Bartel BM-4 Bartel BM-5 Hansa-Brandenburg B.I^[A] Caudron G.III^[A] Hanriot H.19^[A] Hanriot H.28 Morane-Saulnier MS.35^[A] PWS-12 PWS-16 PWS-18 PWS-26 Rumpler C.VIII^[A] RWD-8 Lublin R.VIII Lublin R-XIV RWD-17
Szturmowe	Albatros J.I^[A]
Transportowe i sanitarne	Lublin R.XVI LWS-2
Wodnosamoloty	CANT Z.506^[A] CAMS-30^[A] Friedrichshafen FF.33^[A] Friedrichshafen FF.49^[A] Latham 43^[A] LeO H.13^[A] LeO H.135B3^[A] Lublin R.VIII Lublin R.XIII Lübeck-Travemünde F4^[A] Macchi M.9^[A] Schreck FBA-17H^[A]
Balony i sterowce	Parseval-Sigsfeld^[A] Caquot typ R^[A] WBS-Caquot DB^[A] WBS-Caquot N-NN^[A] WBS model 39 WBS Jumping WBS E2 Zodiac VZ-11 Lech^[A] Gwiazda Polski
Samoloty prototypowe	Bartel BM-2 Bartel BM-3 Bartel BM-6 CWL WZ-X Lublin R-XX Nikol A-2 PWS-1 PWS-6 PWS-11 PWS-15 PWS-19 PWS-33 Wyżeł PWS-35 Ogar PWS-40 Junak PZL P.1 PZL P.6 PZL P.8 PZL.12 PZL.38 Wilk PZL.42 PZL.46 Sum PZL.50 Jastrząb
Projekty	Bartel BM-1 CWL WZ-VIII CWL WZ-IX Pteranodon PWS-2 PWS-3bis PWS-20ter/hydro PWS-22 PWS-40 PWS-42 PZL.3 PZL.8 PZL.9 PZL.15 PZL.18 PZL P.28 PZL.39 PZL.45 Sokół PZL.48 Lampart PZL.49 Miś PZL.53 Jastrząb II PZL.54 Ryś PZL.55 PZL.56 Kania PZL Łosoś RWD-22 RWD-25 WBS LOPP (sterowiec)
Produkowane na eksport	PZL P.24 PZL.43