Zolmitryptan

Zolmitryptan

Nazewnictwo Nomenklatura systematyczna (IUPAC) (S)-4-(3-(2-(dimetyloamino)etylo-1H-indol-5-ilo)metylo)oksazolidyn-2-on
Ogólne informacje
Wzór sumaryczny	C16H21N3O2
Masa molowa	287,35684 g/mol
Identyfikacja
Numer CAS	139264-17-8
PubChem	60857
DrugBank	DB00315
SMILES CN(C)CCC1=CNC2=C1C=C(C[C@@H]1COC(=O)N1)C=C2
InChI InChI=1S/C16H21N3O2/c1-19(2)6-5-12-9-17-15-4-3-11(8-14(12)15)7-13-10-21-16(20)18-13/h3-4,8-9,13,17H,5-7,10H2,1-2H3,(H,18,20)/t13-/m0/s1 InChIKey ULSDMUVEXKOYBU-ZDUSSCGKSA-N
Właściwości Rozpuszczalność w wodzie 0,19 mg/ml[1]
Niebezpieczeństwa Karta charakterystyki: dane zewnętrzne firmy Sigma-Aldrich [dostęp 2019-11-17] Globalnie zharmonizowany system klasyfikacji i oznakowania chemikaliów Substancja nie jest klasyfikowana jako niebezpieczna według kryteriów GHS (na podstawie podanej karty charakterystyki). Europejskie oznakowanie substancji oznakowanie ma znaczenie wyłącznie historyczne Substancja nie jest klasyfikowana jako niebezpieczna według europejskich kryteriów (na podstawie podanej karty charakterystyki). NFPA 704 Na podstawie podanego źródła[2] 1 1 0
Jeżeli nie podano inaczej, dane dotyczą stanu standardowego (25 °C, 1000 hPa)
Klasyfikacja medyczna
ATC	N02CC03
Farmakokinetyka Metabolizm wątrobowy Wydalanie nerkowe
Uwagi terapeutyczne Drogi podawania doustnie, dożylnie
Multimedia w Wikimedia Commons

Zolmitryptan (zolmitriptanum) – organiczny związek chemiczny z grupy pochodnych tryptaminy. Selektywny agonista receptora serotoninowego (5HT₁), stosowany jako lek przeciwmigrenowy^[3].

Mechanizm działania

Zolmitryptan jest selektywnym agonistą naczyniowych receptorów 5HT_1B/1D^[4], odpowiedzialnych za skurcz naczyń. Wykazuje bardzo duże powinowactwo do wymienionych receptorów oraz umiarkowane do receptora 5HT_1A. Nie wykazuje natomiast aktywności wobec innych podtypów receptorów 5HT (5HT₂, 5HT₃, 5HT₄) oraz wobec receptorów andrenergicznych, histaminowych, muskarynowych i dopaminergicznych.
Jak się obecnie uważa, przyczyną występowania migrenowych bólów głowy jest miejscowe rozszerzanie się czaszkowych naczyń krwionośnych oraz wydzielanie przez zakończenia nerwu trójdzielnego specyficznych neuroprzekaźników^[5].
Zolmitryptan powoduje skurcz naczyń tętniczych szyjnych oraz hamuje ośrodkową i obwodową czynność nerwu trójdzielnego poprzez ograniczenie uwalniania CGRP^[6] (peptyd związany z genem kalcytoniny, ang. calcitonin gene-related peptide), peptydu VIP (naczynioaktywny peptyd jelitowy, ang. vasoactive intestinal peptide) oraz substancji P.
Zolmitryptan zmniejsza lub eliminuje ból głowy^[7], nudności/wymioty, światło- i dźwiękowstręt oraz inne objawy występujące w czasie napadu. Zolmitryptan podany w czasie aury nie zapobiega napadowi migreny.

Farmakokinetyka^[8]

Zolmitryptan podany doustnie wchłania się średnio dobrze (ok. 60%) i po ok. godzinie osiąga 75% maksymalnego stężenia w surowicy. Pokarm nie ma wpływu na wchłanianie zolmitryptanu. Stężenie maksymalnie utrzymuje się, od momentu jego osiągnięcia, przez 4–6 godzin.
Lek metabolizowany jest w wątrobie, a metabolity wydalane są w większości razem z moczem (ok. 60%). Jeden z metabolitów, pochodna N-demetylowa, ma również działanie przeciwmigrenowe, około 6-krotnie większe niż sam zolmitryptan. Sądzi się, że to właśnie ten metabolit odpowiada w dużej mierze za skuteczność leku.

Wskazania

Napady migrenowe poprzedzone aurą, bez niej oraz migrena związana z miesiączką^[9]. Lek mogą zażywać tylko osoby, u których lekarz-specjalista stwierdził występowanie migreny. Leku nie stosuje się w profilaktyce napadów migreny.

Przeciwwskazania

• nadwrażliwość na substancję czynną lub którykolwiek składnik preparatu
• ciężkie i umiarkowane nadciśnienie tętnicze^[10]
• zawał serca, choroba niedokrwienna serca, dławica Prinzmetala, choroby naczyń obwodowych,
• jednoczesne stosowanie z ergotaminą lub jej pochodnymi oraz z innymi lekami z grupy antagonistów receptorów 5HT_1B/1D
• objawowy zespół Wolffa-Parkinsona-White’a
• zaburzenia rytmu serca
• migreny: porażenna, podstawna i oczna

Interakcje

Zażywanie zolmitryptanu i ergotaminy może powodować skurcz naczyń wieńcowych. Nie należy więc zażywać tych dwóch substancji jednocześnie. Przy jednoczesnym stosowaniu inhibitorów MAO, cymetydyny, inhibitorów cytochromu P-450, dobowa dawka zolmitryptanu nie powinna przekraczać 5 mg. Podawanie łączne z SSRI (selektywne inhibitory zwrotnego wychwytu serotoniny) może powodować wystąpienie zespołu serotoninowego. Nie stosować zolmitryptanu łącznie z preparatami zawierającymi ziele lub wyciąg z dziurawca.

Działania niepożądane

Objawy uboczne występujące często obejmują:

• suchość w jamie ustnej,
• nudności,
• zawroty głowy,
• uczucie gorąca,
• zaburzenia w odczuwaniu bodźców dotykowych,
• parestezje,
• osłabienie,
• senność,
• osłabienie i bóle mięśni,
• ucisk w okolicy szyi, kończyn i w klatce piersiowej.

Działania występujące rzadko:

• tachykardia,
• kołatanie serca,
• wysypek,
• obrzęków,
• bóle głowy.

Działania występujące bardzo rzadko:

• zawał serca,
• skurcz naczyń wieńcowych,
• niedokrwienie serca,
• wzrost ciśnienia tętniczego^[11],
• wielomocz,
• bolesne parcie na pęcherz,
• częstomocz.

Inne zastosowania

Trwają badania nad zastosowaniem zolmitryptanu w leczeniu klasterowych bólów głowy^[12][13]. Inne badania kliniczne wskazują na większą skuteczność przeciwmigrenową zolmitryptanu, jeśli jest on podawany w postaci rozdrobnionej lub donosowo^[14].

Preparaty

• Zomig – AstraZeneca – tabletki powlekane 2,5 mg.
• preparaty dostępne w Polsce:
  • Zolmiles^[15]
  • Zolmitriptan STADA^[16]

Przypisy

1. Zolmitriptan, [w:] DrugBank [online], University of Alberta, DB00315  (ang.).
2. Zolmitriptan SC-220415. Santa Cruz Biotechnology. [dostęp 2019-11-17]. (ang.).
3. Kayser V., Aubel B., Hamon M., Bourgoin S. The antimigraine 5-HT 1B/1D receptor agonists, sumatriptan, zolmitriptan and dihydroergotamine, attenuate pain-related behaviour in a rat model of trigeminal neuropathic pain. „British journal of pharmacology”. 8 (137), s. 1287–1297, 2002. DOI: 10.1038/sj.bjp.0704979. PMID: 12466238. 
4. Tepper SJ., Rapoport AM., Sheftell FD. Mechanisms of action of the 5-HT1B/1D receptor agonists. „Archives of neurology”. 7 (59), s. 1084–1088, 2002. PMID: 12117355. 
5. Jähnichen S., Radtke OA., Pertz HH. Involvement of 5-HT1B receptors in triptan-induced contractile responses in guinea-pig isolated iliac artery. „Naunyn-Schmiedeberg’s archives of pharmacology”. 1 (370), s. 54–63, 2004. DOI: 10.1007/s00210-004-0941-6. PMID: 15185063. 
6. Edvinsson L. CGRP-receptor antagonism in migraine treatment. „Lancet”. 9656 (372), s. 2089–2090, 2008. DOI: 10.1016/S0140-6736(08)61710-9. PMID: 19036426. 
7. Loder E., Freitag FG., Adelman J., Pearlmand S., Abu-Shakra S. Pain-free rates with zolmitriptan 2.5 mg ODT in the acute treatment of migraine: results of a large double-blind placebo- controlled trial. „Current medical research and opinion”. 3 (21), s. 381–389, 2005. DOI: 10.1185/030079905X28926. PMID: 15811207. 
8. Seaber E., On N., Dixon RM., Gibbens M., Leavens WJ., Liptrot J., Chittick G., Posner J., Rolan PE., Pack RW. The absolute bioavailability and metabolic disposition of the novel antimigraine compound zolmitriptan (311C90). „British journal of clinical pharmacology”. 6 (43), s. 579–587, 1997. PMID: 9205817. 
9. Tuchman MM., Hee A., Emeribe U., Silberstein S. Oral zolmitriptan in the short-term prevention of menstrual migraine: a randomized, placebo-controlled study. „CNS drugs”. 10 (22), s. 877–886, 2008. PMID: 18788838. 
10. Ficzere A., Csiba L. Treatment of migraine in patients with hypertension and ischemic heart disease. „Ideggyógyászati szemle”. 1–2 (55), s. 25–29, 2002. PMID: 12122940. 
11. Dixon R., Gillotin C., Gibbens M., Posner J., Peck RW. The pharmacokinetics and effects on blood pressure of multiple doses of the novel anti-migraine drug zolmitriptan (311C90) in healthy volunteers. „British journal of clinical pharmacology”. 3 (43), s. 273–281, 1997. PMID: 9088582. 
12. Cittadini E., May A., Straube A., Evers S., Bussone G., Goadsby PJ. Effectiveness of intranasal zolmitriptan in acute cluster headache: a randomized, placebo-controlled, double-blind crossover study. „Archives of neurology”. 11 (63), s. 1537–1542, 2006. DOI: 10.1001/archneur.63.11.nct60002. PMID: 16966497. 
13. Pascual J., Navarro A., Caminero AB., Jurado C. Experience with intranasal zolmitriptan in cluster headache. „Neurología (Barcelona, Spain)”. 3 (21), s. 131–134, 2006. PMID: 16575626. 
14. Logemann CD., Rankin LM. Newer intranasal migraine medications. „American family physician”. 1 (61), s. 180–186, 2000. PMID: 10643958. 
15. Zolmiles tabletki ulegające rozpadowi w jamie ustnej – działanie, dawkowanie, cena, refundacja | Medycyna Praktyczna [online], www.mp.pl [dostęp 2022-06-10] .
16. Zolmitriptan STADA tabletki – działanie, dawkowanie, cena, refundacja | Medycyna Praktyczna [online], www.mp.pl [dostęp 2022-06-10] .

Bibliografia

• Jan Kazimierz (-1997) Podlewski, Alicja Chwalibogowska-Podlewska, Robert Adamowicz: Leki współczesnej terapii. Warszawa: Split Trading, 2005, s. 670. ISBN 83-85632-82-4.
• Charakterystyka produktu leczniczego – plik pdf. [dostęp 2009-04-23]. (pol.).
• Informacje o leku w serwisie DailyMed. [dostęp 2009-04-23]. (ang.).

Przeczytaj ostrzeżenie dotyczące informacji medycznych i pokrewnych zamieszczonych w Wikipedii.