Dužine

Dužine

Osnovni podaci
Država  Srbija
Pokrajina Vojvodina
Upravni okrug Južnobanatski
Opština Plandište
Stanovništvo
Geografija
Koordinate 45°17′12″N 20°59′32″E / 45.286666°N 20.992166°E / 45.286666; 20.992166
Dužine na mapi Srbije
Dužine
Dužine
Dužine (Srbije)
Ostali podaci
Pozivni broj 013
Registarska oznaka


Koordinate: 45° 17′ 12" SGŠ, 20° 59′ 32" IGD

Dužine (mađ. Szécsenfalva) su selo u Vojvodini, u opštini Plandište u Južnobanatskom okrugu. Prema popisu iz 2002. bilo je 219 stanovnika (prema popisu iz Popis stanovništva 1991. u SFRJ|1991. bilo je 234 stanovnika). Većinsko stanovništvo su Srbi, a u selu živi i i značajan broj Makedonaca,koji imaju status nacionalne manjine[1].

Istorija

[uredi | uredi kod]
Ovako je izgledala katolička crkva 1934

Dužine - Naselje Dužine pod imenom Sečenjifalva (Szecsenfalva) nastaje nakon odlaska Turaka iz Banata u prvoj polovini 19 veka.Formirano je 1837. godine od strane posednika pustare, grofa Sečen de Temerina koji je naselio Nemce. Po njemu selo dobija ime Sečenjifalva. Godine 1843. bilo je u ovom naselju 187 stanovnika. Ovi kolonisti pripadali su velikogajskoj parohiji, a bogomolju su imali u školskoj zgradi.

O kolonizaciji Nemaca nakon odlaska Turaka iz Banata u Pregledu kolonizacije Vojvodine u 18 i 19 veku, posebnom izdanju Matice srpske iz 1961. stoji „Rat protiv Turske koji je vodio car Josif II u savezu sa caricom Katarinom II, jako je opustošio južne krajeve Ugarske, a naročito Banat. Trebalo je nadoknaditi gubitke u ljudstvu putem kolonizacije većeg razmera, ali s obzirom na nesigurnost života i imovine u ovim krajevima, pogotovo u Banatu, nije se moglo pridobiti ni približno onoliko kolonista koliko u terezijanska doba. Ovaj rat je potpuno otreznio Nemce iz snova o negdašnjem Eldorado u južnoj Ugarskoj, gde je koloniste čekao naporan rad u podizanju jedno zapušteno zemlje, a uz to i stalna spremnost na borbu protiv pljačkaša iz turske carevine ... Potreba kolonizacije ovih krajeva, naročito Banata, postala je najaktuelnija u doba stalnih ratova protiv Napoleona radi povećanja ubojne snage graničara, s jedne strane, a sve većeg prinosa hrane za ishranu vojske i stanovništva, s druge strane ". Nemci u ovom periodu u Banat stižu iz Virtemberga, Badena i Hesena. Poljoprivreda određuje i sam oblik naselja u vreme kada je formirana Sečenjifalva.[2]

Arhitektura naselja

[uredi | uredi kod]

Naselja su građena po planu iu kvadratnom obliku. Taj plan je predviđao sve teškoće saobraćaja vojvođanskih barovitih krajeva, naročito blatnjavog Banata, te tako omogućavaju naseljenicima da puteve u naseljima lakše popravljaju i kraćim putem izlaze na svoje oranice, stoji u Pregledu kolonizacije Vojvodine u 18 i 19 veku. U tu svrhu naselja su ispresecana mnogim uzdužnim i poprečnim ulicama, a radi sasušivanja puteva i iz higijenskih razloga ulice su kanalisane pomoću jendeka (jarka). Kuće iz tog doba su uglavnom od tvrđeg materijala i planski jednoobrazno su sazidane iu punom smislu imaju zemljoradnički karakter. Kuće su veće, od opeka i crepa, što je omogućilo njihovo rogljasta građenje. Sobe i nuz prostorije su veće i bolje osvetljene, štale na rogljasta produženju preglednije, odeljene od kuća u dvorištu. U njima nema više ognjišta već štednjaka u kuhinjama, dok su u sobama zidane pećke. Iz tog doba je i otvoren hodnik u koji vode vrata sa ulice.Vrata, uvučena u zid sa dve do tri stepenice, daju i danas karakteristično obeležje švapskim kućama u Banatu. Zvale su se Gangturhojzer (nem. (Gangturhauser), ) a po dugačkim hodnicima Laubenganghojzer (nem. (Laubenganghauser, ) Ove tradicionalne poprečne kuće građene su do prve polovine 19 veka, a kasnije zbog povećanog blagostanja i većeg prirasta dece nastaju kuće uzdužnog tipa paralelno sa ulicom i sa poprečnim rogljasta produženjem za štale i šupe. Poznate su pod imenom Langhauz (nem. (Langhaus)) ili Gangzajtigeshauz (Gangseitiges Haus). Nemačka kuća poprečnog i uzdužnog tipa u 19 veku ima i jednu karakterističnu novinu socijalnog značaja. To je kućica u dvorištu takozvana Klajnhauz. Pošto najstariji sin dovede ženu u kuću i preuzme gazdinstvo, njegovi roditelji mu predaju glavnu kuću, njive i celo gazdinstvo, a sami prelaze u malu kuću gde žive odvojeno, da ne budu ni u čemu na smetnji mlađima. Uz poprečnu kuću pravi se i poprečno dvorište ograđeno kućom samo sa ulične strane, sa rogljasta kućom rogljasta dvorište, sa dvorogljasto izduženom kućom dvorogljasto i trorogljasto dvorište ogrtadjeno kućom sa tri strane. Postojalo je i zatvoreno dvorište ograđeno sa sve četiri strane. Dvorište je najčešće popločano opekama, a iza dvorišta je guvno za ambar, Kotarku, svinjac, slamu, plevu i tuluzinu. Iza guvna obično je bio vrt. Tako su izgledala nemačka naselja u prvoj polovini 19 veka, dakle i (mađ. Sečenjifalva.)

Brojno kretanje stanovništva, i kultura

[uredi | uredi kod]

u ovom naselju bilo je sledeće: 1869 - 768 stanovnika; 1880 - 720 stanovnika; 1890. imalo je 922 stanovnika; 1900. usled iseljavanja 733 stanovnika; 1910. godine 659 stanovnika; 1921. nakon Prvog svetskog rata 982 stanovnika; 1948. nakon Drugog svetskog rata 514 stanovnika i 1991.godine po poslednjem popisu svega 234 stanovnika. Do Drugog svetskog rata većinu stanovnika činili su Nemci. Danas u dužini žive Srbi 49,1%, Makedonci 35,9% i Slovaci 9%. Grof Sečen svoj posed 1888.godine prodao je Ignacu Cavos, od koga je 1892.godine opština uzela ovaj posed amortizacijom na 50 godina. Železnička stanica u ovom naselju otvorena je 1.maja 1889.godine.[3]

Demografija

[uredi | uredi kod]

U naselju Dužine živi 190 punoletnih stanovnika, a prosečna starost stanovništva iznosi 48,9 godina (45,1 kod muškaraca i 52,2 kod žena). U naselju ima 97 domaćinstava, a prosečan broj članova po domaćinstvu je 2,26.

Stanovništvo u ovom naselju veoma je nehomogeno, a u poslednja tri popisa, primećen je pad u broju stanovnika.

Grafik promene broja stanovnika tokom 20. veka
Demografija
Godina Stanovnika
1948. 514 [4]
1953. 620
1961. 623
1971. 400
1981. 282
1991. 234 229
2002. 226 219
Etnički sastav prema popisu iz 2002.
Srbi
  
119 54.33%
Makedonci
  
68 31.05%
Slovenci
  
18 8.21%
Mađari
  
5 2.28%
Hrvati
  
1 0.45%
Rumuni
  
1 0.45%
Bugari
  
1 0.45%
nepoznato
  
6 2.73%


Reference

[uredi | uredi kod]
  1. „Makedonskiot služben jazik vo vojvodinsko Dužine”. Arhivirano iz originala na datum 2012-03-13. Pristupljeno 2012-12-08. 
  2. Monografija Podunavske oblasti Dr, Vladimir Margan(1812-1927)
  3. Milekerovi letopisi Opština u južnom Banatu Feliks Mileker ISBN 86-85075-04-1:
  4. Knjiga 9, Stanovništvo, uporedni pregled broja stanovnika 1948, 1953, 1961, 1971, 1981, 1991, 2002, podaci po naseljima, Republički zavod za statistiku, Beograd, maj 2004, ISBN 86-84433-14-9
  5. Knjiga 2, Stanovništvo, pol i starost, podaci po naseljima, Republički zavod za statistiku, Beograd, februar 2003, ISBN 86-84433-01-7

Korišćena Literatura

[uredi | uredi kod]
  • Izvor Monografija Podunavske oblasti 1812-1927 sastavio Dr, Vladimir Margan biv. Predsednik Oblasnog odbora Komesar Oblasne Samouprave, objavljeno 1927„Napredak Pančevo,,
  • Istorijiski preglad Podunavske Oblasti Banatski deo napisao: Feliks Mileker bibliotekar i kustos gradske biblioteke i muzeja u Vršcu 1928.
  • Letopis Opština u južnom Banatu: Banatska mesta i običaji Marina M.(Beč 1999). Letopis period 1812 – 2009 g. Sastavio od Pisanih tragova, Letopisa, po predanju o Banatskih mesta i običaji nastanak sela ko su bili Dosenjenici čime se bavili meštani.

Vanjske veze

[uredi | uredi kod]
Naseljena mesta opština Plandište

Plandište Banatski Sokolac Barice Velika Greda Veliki Gaj Dužine Jermenovci Kupinik Laudonovac Margita Miletićevo Markovićevo Stari Lec Hajdučica (Plandište)