Anarşizm ve sanat

Anarşizm ve sanat, birbirleriyle iş birliği içerisinde bulunmuş ve bulunmaktadır. Anarşizm özellikle 19.yüzyılda Fransız sembolizmi üzerinde önemli bir etkiye sahiptir.^[1]

• Pierre-Joseph Proudhon
• Peter Kropotkin
• Herbert Read
• Alex Comfort
• George Woodcock
• David Goodway
• Allan Antliff
• Cindy Milstein

gibi yazarlar anarşizm ve sanat arasındaki ilişki üzerine yazılar yazmışlardır. 

Resimde etkileri

Ahenk günlerinde:Altın Çağ geçmişte değil, gelecekte.1893-95,yağlı boya,Paul Signac

Bir anarşist dünya...bir sürrealist dünya:ikisi aynı şey.-André Breton^[1]

Anarşizm, 19.yüzyıl realizmi, empresyonizm, neo-empresyonizm, sürrealizm, kübizm, fütürizm, modernizm ve dadaizm gibi pek çok akımda etkisini gösterdi.

Christopher D'Arcangelo Enrico Baj (Anarşist Pinelli'nin Cenazesi) Beehive Collective Carlo Carrà (Anarşist Galli'nin Cenazesi) Carlos Cortez Flavio Costantini Henry Cross Eric Drooker Marcel Duchamp Eric Troy Frantz Mike Flugennock Clifford Harper Stewart Home Ismo Jokiaho Donald Judd Wassily Kandinsky James Koehnline Carlos Latuff Josh MacPhee

Louis Moreau Arthur Moyse Paul Signac Georges Seurat Gustave Courbet Juan Gris Barnett Newman Laura Norder Richard Olmsted Stass Paraskos Francis Picabia Camille Pissarro José Guadalupe Posada Mark Rothko Seth Tobocman Vladimir Tatlin Gee Vaucher Lee Wells

Grafiti

Polonya'da stencil grafiti. "Sürüye ait misin?"

Mısır'da stencil ( karton, metal malzemelerden kesilerek oluşturulmuş; karikatür, rakam, harf, resim ve baskı kalıplarının boyanması ile yüzeye çıkan görüntü) grafiti, Firavuna uyarlanmış Guy Fawkes maskesi.

Modern şehirlerde otobüslerin içlerine sivri bir aletle kazınan yazılardan sokak duvarlarına sprey boyayla çizilen resimlere kadar pek çok uygulama grafitinin kapsamına girmektedir. Kimi çevrelerce bir sanat dalı olarak kabul edilirken, bir başka bakış açısı da, grafitiyi vandalizm olarak değerlendirmekte ve suçla ilişkilendirmektedir.

II. Dünya Savaşı'nda propaganda aracı olarak kullanılan grafiti, günümüzdeki anlamıyla 1960'lı yıllarda Amerika'da, özellikle New York'ta politik eylemciler ve sokak çeteler seslerini duyurmak ve kendi çetelerinin sınırlarını belirlemek için benimsenen bir yöntem olarak ortaya çıktı. 1970'li yıllarda ortaya çıkan rap ve hip-hop kültürü, grafitinin dünyada yaygınlaşmasını sağladı.^[2]

Dünya üzerindeki mevcut neoliberal politikalar ve devletlerin doğaya karşı yok edici tutumu birçok insanı olduğu gibi sanatçıları da gitgide doğaya karşı duyarlı bir hale getirmiş, “Eko graffiti” ya da “Yeşil graffiti” olarak da isimlendirilen yeni akım ilk olarak Anna Garforth isimli İngiliz graffiti sanatçısının çalışmalarında yeni bir malzeme arayışına girmesiyle ortaya çıkmıştır. Malzeme olarak yosunu seçen Garforth, zaten kısmen anarşist bir sanat olan graffitiye doğanın direnişini de eklemiştir.^[3]

Sinema

Viva Zapata (1952)

Behold a Pale Horse (İntikam Ateşi) (1964)

Muri shinju: Nihon no Natsu (1967)

Erosu purasu gyakusatsu (1969)

La Patagonia rebelde (1974)

Sacco e Vanzetti (1971)

Adil yargılanmadıkları kanıtlarla ortada iken, ibret olsun diye idam edilen italyan anarşistleri Sacco ve Vanzetti'nin, pek çok esere konu olarak destanlaşan, trajik hikâyesini anlatan Giuliano Montaldo'nun yönetmenliğini yaptığı 1971, İtalyan yapımı film. Bu dava, ABD hukuk sisteminin utanç verici bir sayfası olarak da hatırlanır.

Filmin müziklerinde Joan Baez ve Ennio Morricone'nin imzası vardır.

Ο Μεγαλέξανδρος (Büyük iskender)(1980)

Bir Yunan soyguncunun bir grup Britanyalı aristokratı, köylülerin toprak sahiplerini alaşağı ettiği ve toprak ağalığı sistemi yerine komün kurdukları bir dağ köyüne götürmek üzere rehberlik edişini anlatan 1980 Yunan yapımı bir Theo Angelopoulos filmi.

Ay Carmela! (1990)

Land and Freedom (Ülke ve Özgürlük) (1995)

Libertarias (1996)

Fight Club(Dövüş Kulübü) (1999)

Chuck Palahniuk tarafından yazılmış olan aynı isimli roman üzerinden çekilen 1999 yapımı kült filmdir.

• Her şeyi kontrol etmeye çalışmaktan vazgeç. Bırak ne olacaksa olsun. Bırak olsun. 
• Yuva yapma içgüdülerine tutsak düşen tek ben değildim… Hepimizde Johanneshov markalı koltuktan var, yeşil çizgili Strinne deseniyle kaplı… Hepimizde Rislampa/Har markalı aynı kâğıt lambadan var… Benimki artık bir konfeti… Çelik üstüne çinko kaplama Vild marka ayaklı saaatim. Tanrım ona sahip olmasam ölürüm… Mobilya satın alırsınız. Kendinize dersiniz ki, bu hayatım boyunca ihtiyaç duyacağım son kanepe…Sonra hayalinizdeki yatak. Sonra aradığınız tabak takımı. Sonra o güzel yuvanıza kısılıp kalırsınız. Bir zaman sahip olduğunuz şeyler artık sizin sahibiniz olur.

V for Vendetta (2005)

Alan Moore'un yazıp David Lloyd'un çizdiği DC in yayınladığı aynı isimli çizgi romandan Wachowski kardeşlerin sinemaya uyarlayıp yapımcılığını üstlendiği film.

• Bu maskenin altında etten daha fazlası var. Bu maskenin altında bir fikir var! Ve fikirler kurşun geçirmez. ” (V)
• Toplumlar, kendi devletlerinden korkmamalı. Devletler, kendi toplumlarından korkmalı. Bina nasıl bir sembolse, onu yıkma eylemi de bir semboldür. Sembollere anlam kazandıran insanlardır. Tek başlarına semboller anlamsızdır ama yeteri kadar insanla bir binayı havaya uçurmak dünyayı değiştirebilir. (V)

Batman Başlıyor (2005), Kara Şövalye (2008) ve Kara Şövalye Yükseliyor (2012)

Heath Ledger, Joker olarak.

Anarşist stratejiler içerisinde pasif direniş, sivil itaatsizlik olduğu gibi ‘eylem ile propaganda’nın da yer aldığını ifade etmek gerekir. Filmde Joker’in mevcut toplumsal düzenle açıkça bir derdi vardır. Batman’in düzen arzusu karşısında, Joker kaosu yüceltmektedir. Çalmak için onca zahmete girdiği bir depo dolusu parayı yakması da bu sebepten kaynaklanmaktadır. Kendi ifadesiyle “mesele para değil, bir mesaj vermektir”. Joker, "ya tam ahlaklı olun, ya da yok olun" demektedir.

The Dark Knight Rises (Kara Şövalye Yükseliyor) filminin Temmuz 2012'de ABD'deki galasında, James Holmes adında bir doktora öğrencisinin sinema salonundaki seyircilerin üzerine ateş açması sonucu 14 kişinin öldüğü trajedi, kimilerince ikinci filmin fazlaca şiddet içerdiği ve Joker karakteri üzerinden özendirildiği biçiminde yorumlanarak, yapımcı şirkete yönelik eleştirilere yol açtı.^[4] [5][6]

Edebiyat

Nesir

"Vermediğiniz şeyi alamazsınız, kendinizi vermeniz gerekir. Devrimi satın alamazsınız. Devrimi yapamazsınız. Devrim olabilirsiniz ancak..." -Mülksüzler, Ursula K. Le Guin

"Öğrencilerin anarşist olmamalarını mı bekliyorlar?" dedi. "Gençler başka ne olabilirler ki? En alttaysan, aşağıdan yukarıya örgütlenmelisin." -Mülksüzler, Ursula K. Le Guin

Edward Abbey Iain M. Banks Don Bannister Alexander Berkman Horst Bienek André Breton Albert Camus Joseph Conrad Stig Dagerman Samuel R. Delany Philip K. Dick E L Doctorow Martin B. Duberman Greg Egan Dario Fo William Godwin Pietro Gori Frank Harris M. John Harrison Jaroslav Hašek Max Hertzberg Henry James Ba Jin Maurice Leblanc Arsène Lupin, Marius Jacob'tan esinlenerek Ursula K. Le Guin Mülksüzler Emanuel Litvinoff J. William Lloyd John Henry Mackay

Ken MacLeod Leo Malet Ethel Mannin Henry Miller Michael Moorcock George Orwell Katalonya'ya Selam (1938) Michael Paraskos Émile Pataud Pedro de Paz Marge Piercy Emeric Pressburger Thomas Pynchon Ramon J. Sender Victor Serge Upton Sinclair Leo Tolstoy J. R. R. Tolkien B. Traven Richard Whiting Oscar Wilde Robert Anton Wilson Émile Zola

Şiir

Tony Blackplait Raegan Butcher Voltairine De Cleyre Lawrence Ferlinghetti Pietro Gori Sadakichi Hartmann Joe Hill Philip Lamantia John Henry Mackay Renzo Novatore Kenneth Patchen

Benjamin Péret Diane di Prima Herbert Read Seyhan Kurt Lola Ridge Karl Shapiro Gary Snyder Ernst Toller George Woodcock Fernando Pessoa

Müzik

Müzikte anarşizm kendini özellikle anarko punk ile göstermiştir. Birçok anarko punk grubu hayvan haklarını destekler, globalleşme, savaş karşıtıdır ve bu tür faaliyetlere destek verirler. İngiliz Crass grubu bu türün en bilinen temsilcisidir. Terence McKenna, Nikolas Asimos,Tom Morello, Ian "Lemmy" Kilmister, Angela Gossow, Georges Brassens gibi müzisyenler de diğer anarşist müzisyenler arasında sayılabilir.^[7][8]

Kaynakça

1. ^ "Really_free_culture". 24 Eylül 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Eylül 2016. 
2. Grafiti
3. "Duvarlara Can Veren Yosunlar". 16 Eylül 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Eylül 2016. 
4. "Viewfile". 19 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Eylül 2016. 
5. "Gothamin Sonu". 15 Nisan 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Eylül 2016. 
6. "Batman Kara Sovalye Uzerindeki Lanet Devam Ediyor 2012 07 20". 22 Temmuz 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Eylül 2016. 
7. "Anarchism_and_the_arts". 3 Eylül 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Eylül 2016. 
8. "List_of_anarchist_musicians". 27 Eylül 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Eylül 2016.