Ñuu Savi

Ñuu Savi
—  Khu đô thị  —
Ñuu Savi Vị trí Ñuu Savi
Quốc gia	México
Bang	Guerrero
Thành lập	2022-05-21
Thủ phủ	Coapinola
Chính quyền
• Chủ tịch	Donaciano Morales Porfirio
Diện tích[1]
• Tổng cộng	361,94 km^2 (139,75 mi^2)
Độ cao[2] (thủ phủ)	944 m (3,097 ft)
Dân số (Điều tra dân số 2020)[1]
• Tổng cộng	11.099
• Mật độ	31/km^2 (79/mi^2)
• Thủ phủ	387
Múi giờ	Miền Trung (UTC-6)
Mã bưu chính	39210–21219[3]

Ñuu Savi (tiếng Mixtec: "dân mưa"^[4]) là khu đô thị tự trị thuộc bang Guerrero, México. Ñuu Savi cách thủ phủ bang Chilpancingo 85 kilômét (53 mi) về phía đông nam. Khu đô thị được hình thành từ Ayutla de los Libres theo phê duyệt năm 2021 và có hiệu lực từ ngày 21 tháng 5 năm 2022.

Địa lý

Khu đô thị Ñuu Savi nằm ở vùng Costa Chica phía đông bang Guerrero, phía bắc giáp Acatepec, phía đông giáp San Luis Acatlán, phía nam giáp Cuautepec và phía tây giáp Ayutla de los Libres. Khu đô thị này có diện tích 361,94 kilômét vuông (139,75 dặm vuông Anh).

Ñuu Savi có khí hậu ôn đới ẩm, nhiều mưa vào hè. Nhiệt độ trung bình dao động từ 20 và 28 °C (68–82 °F), và lượng mưa trung bình hàng năm là từ 1.300 và 2.000 milimét (51–79 in).^[5]

Lịch sử

Thủ phủ Coapinola của Ñuu Savi là nơi định cư lâu đời nhất trong khu vực và từng là trung tâm của chính quyền địa phương Mixtec.^[6] Năm 1487, Đế quốc Mexica kiểm soát khu vực này và được sáp nhập vào tỉnh Ayotlán (Ayutla ngày nay) trên ranh giới với Yopitzinco của dân Yope.^[7][8]

Dân Mixtec tại Ayutla bị gạt ra lề xã hội đã khiến họ thức tỉnh chính trị và muốn tự trị. Thập niên 1970, nhà hoạt động địa phương như Hilario Ramírez Morales thúc đẩy việc này nhưng bị ám sát năm 1981.^[7] Phong trào dấy lên từ cuộc nổi dậy Zapatista năm 1994 dẫn đến việc chính quyền México báo trả, kể cả việc cưỡng bức triệt sản,^[9] hay quân đội México xử tử 11 thủ lĩnh bản địa ở El Charco năm 1998.^[10][11] Từ năm 2012, tình hình an ninh được cải thiện khi dân địa phương thành lập nhóm tự vệ riêng mình liên kết với Coordinadora Regional de Autoridades Comunitarias-Policía Comunitaria [es].^[9]

Năm 2018, quyền tự trị gần hơn hết khi Ayutla trở thành khu đô thị đầu tiên ở Guerrero tổ chức các cuộc bầu cử phi đảng phái theo luật tục.^[12] Sau khi lấy thêm ý kiến dân địa phương, ngày 31 tháng 8 năm 2021, cơ quan lập pháp bang Guerrero phê duyệt thành lập đô thị Ñuu Savi bao gồm các cộng đồng dân Mixtec của Ayutla de los Libres. Việc thành lập được thể hiện qua bản sửa đổi hiến pháp bang được thông qua ngày 13 tháng 1 năm 2022 và có hiệu lực ngày 21 tháng 5 năm 2022.^[11][13]

Hành chính

Ñuu Savi sẽ tổ chức cuộc bầu cử đầu tiên với tư cách là một khu đô thị tự trị độc lập vào năm 2024. Một chính quyền lâm thời được chỉ định vào tháng 8 năm 2023, do thị trưởng Donaciano Morales Porfirio đứng đầu.^[14] Chính quyền khu đô thị San Nicolás bao gồm một chủ tịch, một ủy viên hội đồng (tiếng Tây Ban Nha: síndico) và sáu ủy viên (regidores).^[15]

Nhân khẩu học

Trong Điều tra dân số México năm 2020, các địa phương bao gồm khu đô thị Ñuu Savi hiện nay có dân số 11.099 người. Thủ phủ Coapinola có 387 cư dân. Các địa phương đông dân nhất là Ahuacachahue 1.505 người và La Concordia 1.125 người.^[16][17]

Kinh tế và hạ tầng

Ñuu Savi là một trong những khu đô thị nghèo nhất bang Guerrero. Không có bệnh viện, chỉ có giáo dục tiểu học và telesecundaria (từ xa).^[18] Nền kinh tế địa phương dựa vào nông nghiệp tự cung tự cấp với cây trồng chính là ngô, đậu và mía.^[9]

Tham khảo

1. ^ “DECRETO NÚMERO 861 MEDIANTE EL CUAL SE CREA EL MUNICIPIO DE ÑUU SAVI, GUERRERO” (PDF) (bằng tiếng Tây Ban Nha). Congress of Guerrero. 31 tháng 8 năm 2021. Truy cập ngày 20 tháng 11 năm 2023.
2. ^ “Coapinola, Ayutla de los Libres, Guerrero (120120013)”. México en Cifras (bằng tiếng Tây Ban Nha). INEGI. Truy cập ngày 20 tháng 11 năm 2023.
3. “Consulta de Códigos Postales”. Catálogo Nacional de Códigos Postales. Mexican Postal Service. 19 tháng 11 năm 2023. Truy cập ngày 20 tháng 11 năm 2023.
4. “Andua u' (¿Quién es esa gente? Who are these people?)”. San Diego State University. Truy cập ngày 20 tháng 11 năm 2023.
5. “Ayutla de los Libres, Guerrero” (PDF). Prontuario de información geográfica municipal de los Estados Unidos Mexicanos (bằng tiếng Tây Ban Nha). INEGI. 2009. Truy cập ngày 20 tháng 11 năm 2023.
6. Betancourt Radilla, Rosendo; Tizapa Lucena, Emiliano (21 tháng 6 năm 2022). “Del gobierno ñuu'savi prehispánico, la lucha por la educación bilingüe, al sistema propio de elección”. El Sur (bằng tiếng Tây Ban Nha). Truy cập ngày 20 tháng 11 năm 2023.
7. ^ Tapia Gómez, José Carmen; Días Vázquez, Rosalba (January–June 2021). “Hilario Ramírez Morales y la OEEM. Resistencia cultural mixteca en Ayutla de los Libres, Guerrero” [Hilario Ramírez Morales and the OEEM. Mixteca Cultural Resistance in Ayutla de los Libres, Guerrero]. Revista Iberoamericana de las Ciencias Sociales y Humanísticas (bằng tiếng Tây Ban Nha). 10 (19): 238–260. doi:10.23913/ricsh.v10i19.241. Truy cập ngày 20 tháng 11 năm 2023.
8. Schmal, John P. “Indigenous Guerrero: A Remnant of the Aztec Empire”. San Diego State University. Truy cập ngày 20 tháng 11 năm 2023.
9. ^ Sirenio Pioquinto, Kau (21 tháng 12 năm 2015). “Indigenous peoples of Ayutla, dying of neglect”. MIRA. Truy cập ngày 20 tháng 11 năm 2023.
10. “Military Injustice”. Human Rights Watch. 5 tháng 12 năm 2001. Truy cập ngày 20 tháng 11 năm 2023.
11. ^ Betancourt Radilla, Rosendo; Tizapa Lucena, Emiliano (27 tháng 6 năm 2022). “Con la creación del nuevo municipio Ñuu' Savi se arranca el corazón del gobierno indígena en Ayutla”. El Sur (bằng tiếng Tây Ban Nha). Truy cập ngày 20 tháng 11 năm 2023.
12. Tabares Merino, Gema (July–December 2022). “Del H. Ayuntamiento a la Honorable Casa de los Pueblos: Concejo Municipal Comunitario de Ayutla de los Libres” [From the H. Townhall to the Honorable People's House: Municipal Community Council of Ayutla de los Libres]. Alteridades (bằng tiếng Tây Ban Nha). 32 (64): 59–70. Truy cập ngày 20 tháng 11 năm 2023.
13. “DECRETO NÚMERO 161 POR EL QUE SE APRUEBA LA ADICIÓN DE LOS NUEVOS MUNICIPIOS DE SANTA CRUZ DEL RINCÓN, SAN NICOLÁS, ÑUU SAVI Y LAS VIGAS AL ARTÍCULO 27 DE LA CONSTITUCIÓN POLÍTICA DEL ESTADO LIBRE Y SOBERANO DE GUERRERO. EN EL LUGAR QUE CONFORME AL ORDEN ALFABÉTICO LES CORRESPONDE” (PDF). Periódico Oficial del Estado de Guerrero (bằng tiếng Tây Ban Nha). 20 tháng 5 năm 2022. tr. 9–24. Truy cập ngày 21 tháng 11 năm 2023.
14. “DESIGNA EL CONGRESO AL AYUNTAMIENTO INSTITUYENTE DEL NUEVO MUNICIPIO DE ÑUU SAVI”. Congress of Guerrero (bằng tiếng Tây Ban Nha). 17 tháng 8 năm 2023. Truy cập ngày 20 tháng 11 năm 2023.
15. Chávez, Lourdes (16 tháng 11 năm 2023). “Aprueba IEPC composición de ayuntamientos, incluidos los cuatro nuevos municipios”. El Sur (bằng tiếng Tây Ban Nha). Chilpancingo. Truy cập ngày 24 tháng 11 năm 2023.
16. “Ahuacachahue (Ndog'yo Itún Tichi), Ayutla de los Libres, Guerrero (120120003)”. México en Cifras (bằng tiếng Tây Ban Nha). INEGI. Truy cập ngày 20 tháng 11 năm 2023.
17. “La Concordia, Ayutla de los Libres, Guerrero (120120015)”. México en Cifras (bằng tiếng Tây Ban Nha). INEGI. Truy cập ngày 20 tháng 11 năm 2023.
18. “Se instala hoy el nuevo municipio Ñuu' Savi: "vamos a nacer como uno de los más pobres"”. El Sur (bằng tiếng Tây Ban Nha). 25 tháng 8 năm 2023. Truy cập ngày 20 tháng 11 năm 2023.