Cỏ bàng

Đối với các định nghĩa khác, xem Bàng (định hướng).

Cỏ bàng
Phân loại khoa học
Giới (regnum)	Plantae
(không phân hạng)	Angiospermae
(không phân hạng)	Monocots
(không phân hạng)	Commelinids
Bộ (ordo)	Poales
Họ (familia)	Cyperaceae
Chi (genus)	Lepironia
Loài (species)	L. articulata
Danh pháp hai phần
Lepironia articulata (Retz.) Domin

Cây cỏ bàng còn gọi là bàng, cói bàng, có danh pháp hai phần là Lepironia articulata, thuộc chi Lepironia nằm trong họ Cói (Cyperaceae). Bàng có thân dưới (căn hành) cứng, to khoảng 8–10 mm, nằm ngang trong bùn. Thân cỏ bàng thẳng đứng cao khoảng 1 m, có ngấn ngang, đáy có 3-4 bẹ, bao nhau cao 15–20 cm. Gié hoa ở chót thân (tức là ngọn) cao khoảng 1,5-2,0 cm và rộng đến 1 cm. Bông quả cao 3–4 mm. Vòi nhụy chẻ hai, trổ bông quanh năm. Cỏ bàng thường mọc ở vùng đất ngập nước phèn chua, nhiễm mặn như ở Long An, Đồng Tháp, Hà Tiên.^[1].

Công dụng

Trước kia, cỏ bàng được người dân đồng bằng sông Cửu Long thu hoạch để làm các sản phẩm thủ công mỹ nghệ, như là để đan đệm, làm nón, bao bì, làm nóp, lợp nhà tranh. Hiện nay, cỏ bàng còn được sử dụng làm ống hút cỏ, quay sách ly thay thế loại ống hút nhựa thông thường.

Văn hóa

Cỏ bàng được nhắc đến trong Gia Định thành thông chí thế kỷ 18 với tên Hán là Không tâm bồ ^[1]..

Ca dao vùng Đồng Tháp Mười có câu:

Bông xanh mà lá cũng xanh

Em đi cấy lúa cho anh nhổ bàng.

(Ca dao)

Trắng da vì bởi mẹ cưng

Đen da vì bởi lội bưng nhổ bàng.

(Ca dao)

Câu ca dao trên cho thấy sự gắn bó của hai cái nghề cơ bản của ĐTM như sự gắn bó bền chặt của đôi trai gái yêu nhau.

Lòng thương con gái Kiến Vàng ^[2]

Đầu đội neo bàng, tay xách mo cơm.

Cỏ bàng cao khoảng 2 mét, thân tròn dạng ống to như que đũa, cắt về, qua nhiều công đoạn sơ chế như giã dập bằng chày tay, phơi khô v. v. Cỏ bàng được nhắc đến trong bài hát "Con kênh xanh xanh" của nhạc sĩ Ngô Huỳnh:

Chiến khu bừng vui ấm bao lòng dân quê tôi. Tiếng ai giã bàng nhịp nhàng như tiếng lòng tôi.

Trong ca khúc "Tiền Giang quê tôi" của NS Lê Kim Lực cũng có câu:

Quê hương tôi những mùa nước lớn mênh mang,

anh giăng câu em giã bàng đan nón,

tiếng bịp chiều nhớ bông súng mắm kho... ^[3]

Chú thích

1. ^ “Nghề đươn đệm ở Đồng Tháp Mười”. Bản gốc lưu trữ ngày 4 tháng 10 năm 2006. Truy cập ngày 24 tháng 4 năm 2009.
2. xã Kiến Vàng, nay là xã Hưng Thạnh thuộc huyện Tân Phước, Tiền Giang
3. [1]

Liên kết ngoài

• Cỏ bàng Lưu trữ 2009-05-19 tại Wayback Machine, Cây cỏ Cà Mau
• Kiên Giang: Dự án đồng cỏ bàng Phú Mỹ, khai thác theo hướng bảo tồn bền vững^{[liên kết hỏng]}, Bộ Tài nguyên và Môi trường Việt Nam
• Dự án bảo tồn cỏ bàng nhận giải thưởng quốc tế^{[liên kết hỏng]}, Bộ Tài nguyên và Môi trường Việt Nam
• Cỏ hóa... vàng Lưu trữ 2007-09-29 tại Wayback Machine, Tuổi Trẻ Online.
• Nghề đươn đệm ở Đồng Tháp Mười Lưu trữ 2006-10-04 tại Wayback Machine, Vietnam Association of Ethnology
• (tiếng Anh) Lepironia articulata, PlantNET
• Tìm hiểu Ống hút cỏ Lưu trữ 2020-10-30 tại Wayback Machine bàng