Chỉ số bất bình đẳng giới

Chỉ số bất bình đẳng giới (Gender Inequality Index - GII) là một chỉ số dùng để đo sự chênh lệch giới, được Chương trình Phát triển Liên Hợp Quốc (UNDP) đưa ra trong ấn bản kỷ niệm lần thứ 20 do Báo cáo Phát triển Con người năm 2024. Theo UNDP, chỉ số này là một thước đo hỗn hợp về sự thất bại trong phạm vi một quốc gia vì sự bất bình đẳng giới. Nó sử dụng ba khía cạnh để đo lường: sức khỏe sinh sản, sự trao quyền và sự tham gia vào thị trường lao động.

Cách tính

Cách tính chỉ số bất bình đẳng giới cũng giống với cách tính chỉ số HDI về bất bình đẳng, được công bố trong Báo cáo Phát triển con người năm 2010, và có thể được hiểu như là mức giảm phần trăm của sự phát triển con người. Giá trị của GII nằm trong khoảng từ 0 đến 1, với 0 là 0% bất bình đẳng giới và 1 là 100% bất bình đẳng giới. Theo các nước thuộc UNDP thì bất bình đẳng giới cao cũng cho thấy sự bất bình đẳng trong việc phân phối phát triển và ngược lại.^[1]

Có 5 bước để tính chỉ số GII:

Bước 1: Điều chỉnh số 0: Tỉ lệ tử của phụ nữ sinh con được rút gọn một cách có hệ thống trong khoảng từ 10 đến 1000. Khoảng cách này được dựa trên giả thiết là các nước có tỉ lệ tử lớn hơn 1000 hay dưới 10 không có sự khác biệt trong việc chăm sóc sức khỏe cho phụ nữ sinh con. Các nước có tỉ lệ tử được báo cáo là 0 được tính là 0,1 dựa trên giả thiết phụ nữ có khả năng làm ảnh hưởng đến chính trị và trung bình nhân không bao giờ có giá trị 0.

Bước 2: Tập hợp các tham số trong mỗi giới tính, sử dụng trung bình nhân: Việc tập hợp này làm cho GII trở nên nhạy cảm. Tỉ lệ tử của phụ nữ sinh con và tỉ lệ sinh sản vị thành niên phù hợp cho phụ nữ sinh nam chỉ được tổng hợp bằng 2 chiều khác.

Bước 3: Tập hợp giữa các giới tính, sử dụng trung bình điều hòa: Để tính toán chỉ số bình đẳng giới (phân bố đều), chỉ số dành cho nam và nữ được tổng hợp lại bằng trung bình điều hòa để nắm bắt sự bất bình đẳng giới và điều chỉnh mối liên hệ giữa các chiều với nhau.

Bước 4: Tính trung bình nhân của trung bình cộng của mỗi chỉ số: Ta có được các tiêu chuẩn tham chiếu bằng cách tổng hợp các chỉ số cho nam và nữ với trọng lượng như nhau, sau đó tập hợp các chỉ số đó trên các tham số.

Bước 5: Tính GII: So sánh các chỉ số giới tính phân bố đều ở Bước 3 và các tiêu chuẩn có được ở Bước 4.

Thay đổi trong năm 2011

Theo UNDP, đã có một sự thay đổi trong việc tính toán chỉ số GII vào năm 2011. Tỉ lệ tử của phụ nữ sinh con đã được tính là 10 trong chỉ số GII, mặc dù chỉ số này luôn nằm trong khoảng từ 0 đến 1. Để khắc phục điều này, tỉ lệ tử được rút gọn đi 10 lần (1 × 10¹), làm giảm giá trị GII.

Xếp hạng

Xếp hạng năm 2012

Cao nhất

Những quốc gia/vùng lãnh thổ xếp hạng cao nhất xét về mặt bình đẳng giới theo chỉ số GII trong các năm 2008,^[2] 2011^[3] và 2012.^[4]^[5]^[6]

Quốc gia/Vùng lãnh thổ	Thứ hạng GII năm 2012	Thang đánh giá GII năm 2012	Thứ hạng HDI năm 2012	Thứ hạng GII năm 2011	Thang đánh giá GII năm 2011	Thứ hạng GII năm 2008	Thang đánh giá GII năm 2008
Hà Lan	1	0,045	4	2	0,052	1	0,174
Đài Loan (nếu được tính)	2	0,053	23	4	0,061	4	0,223
Thụy Điển	2	0,055	7	1	0,049	3	0,212
Đan Mạch	3	0,057	15	3	0,060	2	0,209
Thụy Sĩ	4	0,057	9	4	0,067	4	0,228
Na Uy	5	0,065	1	6	0,075	5	0,234
Phần Lan	6	0,075	21	5	0,075	8	0,248
Đức	7	0,075	5	7	0,085	7	0,240
Slovenia	8	0,08	21	*	*	*	*
Pháp	9	0,083	20	10	0,106	11	0,260
Iceland	10	0,089	13	9	0,099	13	0,279

Thấp nhất

Những quốc gia/vùng lãnh thổ xếp hạng thấp nhất xét về mặt bình đẳng giới theo chỉ số GII trong các năm 2008,^[2] 2011^[3] và 2012.^[4]

Quốc gia/Vùng lãnh thổ	Thứ hạng GII năm 2012	Thang đánh giá GII năm 2012	Thứ hạng HDI năm 2012	Thứ hạng GII năm 2011	Thang đánh giá GII năm 2011	Thứ hạng GII năm 2008	Thang đánh giá GII năm 2008
Mauritania	139	0,643	155	--	--	--	--
Sierra Leone	139	0,643	177	137	0,662	125	0,756
Mali	141	0,649	182	143	0,712	135	0,799
Cộng hòa Trung Phi	142	0,654	180	138	0,669	132	0,768
Liberia	143	0,658	174	139	0,671	131	0,766
Cộng hòa Congo	144	0,681	186	142	0,710	1690	0,814
Ả Rập Saudi	145	0,682	57	--	--	--	--
Niger	146	0,707	186	144	0,724	136	0,807
Afghanistan	147	0,712	175	141	0,717	134	0,797
Yemen	148	0,747	160	--	--	--	--

Xếp hạng năm 2014^[7]

Top 30 nước xếp hạng cao nhất

Quốc gia/Vùng lãnh thổ	Thứ hạng GII năm 2014	Thang đánh giá GII năm 2014	Thứ hạng HDI năm 2014
Slovenia	1	0,016	25
Thụy Sĩ	2	0,028	3
Đức	3	0,041	6
Đan Mạch	4	0,048	4
Áo	5	0,053	23
Thụy Điển	6	0,055	14
Hà Lan	7	0,062	5
Bỉ	8	0,063	21
Na Uy	9	0,067	1
Italia	10	0,068	27
Phần Lan	11	0,075	24
Iceland	12	0,087	16
Singapore	13	0,088	11
Pháp	13	0,088	22
Cộng hòa Séc	15	0,091	28
Tây Ban Nha	16	0,095	26
Luxembourg	17	0,100	19
Israel	18	0,101	18
Australia	19	0,110	2
Bồ Đào Nha	20	0,111	43
Ireland	21	0,113	6
Cộng hòa Síp	22	0,124	32
Hàn Quốc	23	0,125	17
Lithuania	23	0,125	37
Canada	25	0,129	9
Nhật Bản	26	0,133	20
Libya	27	0,134	94
Ba Lan	28	0,138	36
Hy Lạp	29	0,146	29
Croatia	30	0,149	47

Một số quốc gia khác

Quốc gia/Vùng lãnh thổ	Thứ hạng GII năm 2014	Thang đánh giá GII năm 2014	Thứ hạng HDI năm 2014
Hoa Kỳ	55	0,280	8
New Zealand	32	0,157	9
Vương quốc Anh	39	0,177	14
Qatar	116	0,524	32
Ả Rập Saudi	56	0,284	39
Argentina	75	0,376	40
Các Tiểu vương quốc Ả Rập Thống nhất	47	0,232	41
Chile	65	0,338	42
Kuwait	79	0,387	48
Nga	54	0,276	50
Malaysia	42	0,209	62
Cuba	68	0,356	67
Iran	114	0,515	69
Venezuela	103	0,476	71
Thổ Nhĩ Kỳ	71	0,359	72
Mexico	74	0,373	74
Brazil	97	0,457	75
Trung Quốc	40	0,191	90
Mông Cổ	63	0,325	90
Thái Lan	76	0,380	93
Ai Cập	131	0,573	108
Indonesia	110	0,494	110
Philippines	89	0,420	115
Nam Phi	83	0,407	116
Việt Nam	60	0,308	116
Iraq	123	0,539	121
Ấn Độ	130	0,563	130
Campuchia	104	0,477	143
Myanmar	85	0,413	148
Papua New Guinea	140	0,611	158