Chiến dịch quân sự đặc biệt

Biểu ngữ của Bộ Quốc phòng Nga với dòng chữ "Chiến dịch quân sự đặc biệt" (bằng tiếng Nga)

Video bài phát biểu của Tổng thống Nga Vladimir Putin (có phụ đề tiếng Anh), thông báo về sự bắt đầu của chiến dịch quân sự đặc biệt của Nga tại Ukraina (Bản dịch tiếng Việt đăng trên Truyền hình thông tấn VNEWS)

Chiến dịch quân sự đặc biệt (tiếng Anh: Special military operation/SMO; tiếng Nga: Специа́льная вое́нная опера́ция/Spetsialnaya voennaya operatsiya/SVO) là thuật ngữ chính thức được Chính phủ Nga và các nguồn thân Nga để biểu thị về sự kiện Nga phát động tấn công toàn diện Ukraina.^[1][2] Cụm từ này xuất hiện trong bài phát biểu của Tổng thống Putin "về việc tiến hành một chiến dịch quân sự đặc biệt" (О проведении специальной военной операции/Provedenii spetsialʹnoy voyennoy operatsi) được phát sóng vào lúc 05h30 sáng (giờ địa phương) ngày 24 tháng 2 năm 2022.^[3][4] Lập luận của Nga về hai mục đích công khai của “chiến dịch quân sự đặc biệt” mà Nga khai chiến là “phi quân sự hóa” và “phi phát xít hóa” Ukraina.^[5] Thuật ngữ "Chiến dịch quân sự đặc biệt" được nhiều truyền thông phương Tây xem như là một uyển ngữ được tạo ra để nhằm nói giảm, nói tránh, tạo sự mơ hồ và đánh tráo khái niệm bản chất thực sự của cuộc chiến toàn diện do Nga phát động.^[6][7][8][9]

Sử dụng

Trong hoạt động tuyên truyền ở Nga, thuật ngữ thì cụm từ "chiến dịch quân sự đặc biệt" hay "hoạt động quân sự đặc biệt" là cách chỉ định chính thức cho việc chống lại hành vi gây hấn của Ukraina và được sử dụng để thay thế định nghĩa về "chiến tranh", điều mà chính quyền Nga và truyền thông nhà nước đã cẩn thận tránh không dùng tới.^[10][11] Thực tế thì cả Nga và Ukraina đề không chính thức tuyên chiến với nhau. Vào ngày 24 tháng 2 năm 2022, sau 6 giờ sau khi bắt đầu cuộc tấn công của quân đội Nga vào Ukraina, chính phủ Nga đã thắt chặt kiểm duyệt bằng cách chính thức yêu cầu giới truyền thông chỉ sử dụng tài liệu do các nguồn của chính phủ Nga cung cấp. Sau đó, dưới áp lực của chính quyền, nhiều tổ chức đã rời bỏ khỏi Nga hoặc đóng cửa. Chính quyền Nga đã chặn quyền truy cập vào một số nền tảng, ứng dụng trên Internet từ chối tuân thủ các yêu cầu.^[12]

Hãng thông tấn Sputnik mở chuyên trang về diễn biến tình hình xung đột tại Ukraina, trong đó đưa tin chủ đề với nội dung: "Sau khi Kiev tăng cường tấn công DNR và LNR, theo yêu cầu của các nước cộng hòa này, Nga đã công nhận nền độc lập của họ. Lực lượng an ninh Ukraina tiếp tục tấn công Donbass. Ngày 24 tháng 2, Tổng thống Nga Vladimir Putin thông báo rằng ông đã quyết định về một chiến dịch quân sự đặc biệt".^[13] Theo một số nhà quan sát, chẳng hạn như nhà báo Nga Ksenia Turkova (Туркова, Ксения Дмитриевна) thì mục đích của thuật ngữ này chủ yếu là tạo ra nhận thức rằng chiến tranh lành tính hơn thực tế, bằng cách làm dịu đi quan điểm trong các báo cáo chính thức và trên các phương tiện truyền thông.^[14][15] Nhà nhân chủng học xã hội Nga Aleksandra Arkhipova (Архипова, Александра Сергеевна) lưu ý rằng kể từ thời điểm sau tháng 9 năm 2022, chữ viết tắt "SVO" được sử dụng phổ biến hơn thay vì "hoạt động đặc biệt".^[16]

Theo Aleksandra Arkhipova lý giải điều này là do tên gọi quá dài gây bất tiện trong cách diễn đạt và việc che giấu bản chất thật của thuật ngữ trong cách viết tắt này.^[16] Nói đúng ra, Hoạt động đặc biệt"/Special operation (theo định nghĩa của các tổ chức như NATO) là thuật ngữ quân sự dành cho một nhiệm vụ yêu cầu các đơn vị được huấn luyện đặc biệt cho một hoạt động chuyên biệt và nhiệm vụ cụ thể.^[14][17] Tuy nhiên, ý nghĩa của cụm từ "Chiến dịch quân sự đặc biệt" của Nga ở Ukraina lại khác.^[18] Sự mơ hồ này được sử dụng để che giấu và bóp méo ý nghĩa thực sự của những gì "SVO" yêu cầu^[10][19][20] Ông Konstantin Gorobets, phó giáo sư tại Đại học Groningen, lập luận rằng, không giống như thuật ngữ "chiến tranh" thì thuật ngữ "chiến dịch quân sự đặc biệt" đã định vị Ukraina là một thuộc địa của Nga, phủ nhận vị thế bình đẳng của Ukraina với tư cách là một quốc gia có chủ quyền. Gorobets nói rằng hàm ý của thuật ngữ này là chủ nghĩa đế quốc bởi vì nó cho rằng Nga đang sử dụng vũ lực trong lãnh thổ của mình, trong đó Ukraina theo quan điểm của họ chỉ là một phần của Nga.^[10]

Chú thích

1. “Do not call Ukraine invasion a 'war', Russia tells media, schools”. Al Jazeera. 2 tháng 3 năm 2022. Bản gốc lưu trữ ngày 31 tháng 7 năm 2023.
2. Abdul, Geneva (13 tháng 3 năm 2023). “Russia-Ukraine war: Xi to visit Russia as early as next week; Moscow says it could agree to shorter Black Sea grain deal – as it happened”. The Guardian. Truy cập ngày 2 tháng 4 năm 2023. "Special military operation" has been Russia's preferred term for the invasion of Ukraine which it launched on 24 February 2022
3. Furseev, Ilya (Илья Фурсеев) (24 tháng 2 năm 2022). “Путин выступил с экстренным обращением к гражданам России”. РБК (bằng tiếng Nga). Bản gốc lưu trữ ngày 24 tháng 2 năm 2022. Truy cập ngày 7 tháng 3 năm 2022.
4. “'Мы будем стремиться к демилитаризации и денацификации': Путин объявил о начале спецоперации в Украине” ['We will strive for demilitarization and denazification.': Putin announces the start of a special operation in Ukraine]. Новая газета (bằng tiếng Nga). 24 tháng 2 năm 2022. Bản gốc lưu trữ ngày 24 tháng 2 năm 2022. Truy cập ngày 7 tháng 3 năm 2022.
5. Lập luận của Nga - Báo Tuổi trẻ
6. Spišiaková, Mária; Shumeiko, Natalia (2022). “Language and politics. On the border between linguistics and political science VII” (PDF). Political Euphemisms and Neologisms in Online Media Content: Amid the War in Ukraine (bằng tiếng Slovak). University of Economics in Bratislava: 372–388. ISBN 9788022549875. Bản gốc (PDF) lưu trữ ngày 5 tháng 6 năm 2023.
7. Ilyushina, Mary (22 tháng 12 năm 2022). “Putin declares 'war' – aloud – forsaking his special euphemistic operation”. The Washington Post. Bản gốc lưu trữ ngày 22 tháng 12 năm 2022.
8. Faulconbridge, Guy (8 tháng 6 năm 2023). “In Russia, the talk is of 'war' - even from Putin”. Reuters. Bản gốc lưu trữ ngày 25 tháng 7 năm 2023.
9. Pifer, Steven (10 tháng 3 năm 2022). “Russia vs. Ukraine: How does this end?”. Freeman Spogli Institute for International Studies. Bản gốc lưu trữ ngày 17 tháng 3 năm 2022. On February 24, Vladimir Putin launched the Russian military on what he termed a 'special military operation,' his euphemism for a massive invasion of Ukraine.
10. ^ Gorobets, Kostia (24 tháng 5 năm 2022). “Russian "Special Military Operation" and the Language of Empire”. Opinio Juris. Bản gốc lưu trữ ngày 21 tháng 7 năm 2023.
11. Turkova, Ksenia (6 tháng 12 năm 2022). “Война — главное слово года” [War — the word of the year]. Voice of America (bằng tiếng Nga). Bản gốc lưu trữ ngày 6 tháng 2 năm 2023.
12. Alyukov, Maxim; Kunilovskaya, Maria; Semenov, Andrei (tháng 8 năm 2022). “Putin's Second Front: no peace for the wicked”. Russian Election Monitor.
13. Chiến dịch quân sự đặc biệt tại Ukraina - Hãng thông tấn Sputnik
14. ^ Levontina, Irina; Shmeleva, Elena (14 tháng 3 năm 2023). “Зэтники и нетвойняшки. Каким стал специальный военный русский язык” [Zetniks and non-warriors. What has become a special military Russian language]. Carnegie Endowment for International Peace (bằng tiếng Nga). Bản gốc lưu trữ ngày 3 tháng 5 năm 2023. Truy cập ngày 2 tháng 4 năm 2022.
15. Turkova, Ksenia (19 tháng 5 năm 2023). “Очень странные слова” [Very strange words]. Holod (website) [ru].
16. ^ Arkhipova, Alexandra (19 tháng 9 năm 2022). “«Произошел хлопок в доме, возможен отрицательный рост жильцов». Как россияне реагируют на новояз и цензуру” ["There was a cotton in the house, negative growth of residents is possible." How Russians react to newspeak and censorship.]. Paper (Russian newspaper) [ru] (bằng tiếng Nga). Bản gốc lưu trữ ngày 9 tháng 3 năm 2023.
17. North Atlantic Treaty Organization (13 tháng 12 năm 2013). “Allied Joint Doctrine for Special Operations”. NATO Standard Allied Joint Publication. Brussels: NATO Standardization Agency. AJP-3.5 (Edition A, Version 1): 1.
18. McDermott, Roger N .; Bartles, Charles K. (6 tháng 9 năm 2022). “Defining the "Special Military Operation"”. NATO Defense College (bằng tiếng Anh). Bản gốc lưu trữ ngày 6 tháng 9 năm 2022.
19. Palveleva, Lilya (1 tháng 3 năm 2022). “Эвфемизмы войны. Как власть манипулирует сознанием людей” [Euphemisms of war. How government manipulates people's minds]. Radio Liberty (bằng tiếng Nga).
20. “What can we do to avoid contributing to the 'fog of war' online during Russia's invasion of Ukraine?”. Center for an Informed Public (bằng tiếng Anh). 24 tháng 2 năm 2022. Truy cập ngày 11 tháng 4 năm 2023.