Cirripectes castaneus

Cirripectes castaneus
Cá cái (chụp tại Réunion)
Tình trạng bảo tồn
Ít quan tâm  (IUCN 3.1)[1]
Phân loại khoa học
Giới (regnum)	Animalia
Ngành (phylum)	Chordata
Lớp (class)	Actinopterygii
Bộ (ordo)	Blenniiformes
Họ (familia)	Blenniidae
Chi (genus)	Cirripectes
Loài (species)	C. castaneus
Danh pháp hai phần
Cirripectes castaneus (Valenciennes, 1836)
Danh pháp đồng nghĩa
Danh sách Salarias castaneus Valenciennes, 1836 Salarias sebae Valenciennes, 1836 Salarias cephalotes Thiollière, 1857 Cirripectes reticulatus Fowler, 1946 Cirripectes gibbifrons Smith, 1947

Cirripectes castaneus là một loài cá biển thuộc chi Cirripectes trong họ Cá mào gà. Loài này được mô tả lần đầu tiên vào năm 1836.

Từ nguyên

Tính từ định danh castaneus trong tiếng Latinh có nghĩa là “màu hạt dẻ”, hàm ý đề cập đến màu nâu đỏ của mẫu vật loài cá này khi ngâm trong alcohol.^[2]

Phân bố và môi trường sống

C. castaneus có phân bố rộng khắp khu vực Ấn Độ Dương - Thái Bình Dương, từ Biển Đỏ dọc theo Đông Phi trải dài về phía đông đến quần đảo Samoa và Tonga, ngược lên phía bắc đến Nam Nhật Bản (gồm cả quần đảo Ogasawara), phía nam đến Úc (gồm cả đảo Lord Howe) và quần đảo Kermadec.^[1] Ở Việt Nam, C. castaneus được ghi nhận tại vịnh Nha Trang,^[3] cù lao Câu^[4] cùng quần đảo Hoàng Sa và quần đảo Trường Sa.

C. castaneus xuất hiện chủ yếu trên nền đá và rong san hô trên các rạn san hô, độ sâu đến ít nhất là 32 m.^[1]

Mô tả

Chiều dài chuẩn lớn nhất được ghi nhận ở C. castaneus là 9,2 cm.^[5] Loài này có kiểu hình thay đổi tùy theo khu vực địa lý.^[6]

Cá đực: cơ thể xen kẽ các sọc nâu nhạt và sẫm, chóp gai vây lưng và tia vây đuôi trước màu vàng (Chagos); màu nâu với các sọc mảnh màu đỏ ở đầu và thân trước (Biển Đỏ); sọc trên đầu và thân xen kẽ màu hồng và nâu (rạn san hô Great Barrier); sọc nâu trên nền thân xám hoặc vàng (Fiji).

Cá cái: đa số đều có hoa văn dạng mắt lưới từ các sọc nâu lượn sóng và các đốm đa giác nhạt màu, đặc biệt quần thể Nam Phi và Kenya có màu nâu trơn với các sọc đốm trên đầu, mống mắt có vòng đỏ, vòng vàng bao quanh đồng tử.

Số gai vây lưng: 11–13; Số tia vây lưng: 13–15; Số gai vây hậu môn: 2; Số tia vây hậu môn: 14–16; Số tia vây ngực: 15.^[5]

Sinh thái

C. castaneus thường hợp thành những nhóm nhỏ rời rạc trải rộng trên các rạn san hô. Trứng của chúng có chất kết dính, được gắn vào chất nền thông qua một tấm đế dính dạng sợi.^[5]

Tham khảo

1. ^ Williams, J. T. (2014). “Cirripectes castaneus”. Sách đỏ IUCN về các loài bị đe dọa. 2014: e.T48342513A48351180. doi:10.2305/IUCN.UK.2014-3.RLTS.T48342513A48351180.en. Truy cập ngày 12 tháng 2 năm 2024.
2. Christopher Scharpf biên tập (2023). “Order Blenniiformes: Family Blenniidae”. The ETYFish Project Fish Name Etymology Database.
3. Mai Xuân Đạt; Nguyễn Văn Long (2017). “Thành phần loài và phân bố của họ Cá mào gà (Blennidae) trong vịnh Nha Trang”. Tạp chí Khoa học và Công nghệ biển. 17 (4A): 87–97. ISSN 1859-3097.
4. Mai Xuân Đạt; Nguyễn Văn Long; Phan Thị Kim Hồng; Hoàng Xuân Bền (2021). “Hiện trạng và biến động quần xã cá rạn san hô ở Khu Bảo tồn biển Hòn Cau, tỉnh Bình Thuận” (PDF). Tạp chí Khoa học và Công nghệ Biển. 21 (4A): 153–172. ISSN 1859-3097.
5. ^ Ranier Froese và Daniel Pauly (chủ biên). Thông tin Cirripectes castaneus trên FishBase. Phiên bản tháng 10 năm 2024.
6. Couëdel, Marion; Dettai, Agnes; Guillaume, Mireille M. M.; Bruggemann, Fleur; Bureau, Sophie; Frattini, Baptiste; Verde Ferreira,, Amélie; Azie, Jean‐Lindsay; Bruggemann, J. Henrich (2023). “New insights into the diversity of cryptobenthic Cirripectes blennies in the Mascarene Archipelago sampled using Autonomous Reef Monitoring Structures (ARMS)”. Ecology and Evolution. 13 (3): e9850. doi:10.1002/ece3.9850. ISSN 2045-7758. PMC 10019914. PMID 36937067.