Cung Thủ (chòm sao)

Đối với các định nghĩa khác, xem Cung Thủ (định hướng).

Nhân Mã
Sagittarius

Chòm sao
Danh sách các sao trong chòm sao Nhân Mã
Viết tắt	Sgr
Sở hữu cách	Sagittarius
Xích kinh	19 h
Xích vĩ	-25°
Diện tích	867 độ vuông (15)
Giáp với các chòm sao	Thiên Ưng Thuẫn Bài Xà Phu Thiên Yết Nam Miện Viễn Vọng Kính Hiển Vi Kính Ma Kết
Nhìn thấy ở vĩ độ giữa +55° và −90°. Nhìn thấy rõ nhất lúc 21:00 (9 giờ tối) vào tháng 8.

Đừng nhầm lẫn với Bán Nhân Mã (chòm sao).

Nhân Mã (人馬)^[1] hay Cung Thủ (弓手)^{[cần dẫn nguồn]}, Xạ Thủ (射手)^{[cần dẫn nguồn]}, (tiếng La Tinh: Sagittarius), biểu tượng là hình một mũi tên , là một trong mười hai chòm sao hoàng đạo, nằm giữa chòm Thiên Yết về phía tây và chòm Ma Kết về phía đông. Đây là một chòm sao hoàng đạo nên có thể quan sát các hành tinh và Mặt Trăng trong chòm sao này.

Mặt Trời đi qua điểm xuân phân ở xích kinh 18h và xích vĩ -23,5°. Khi đó người quan sát tại vĩ tuyến nam 23° 30´, gọi là chí tuyến Nam sẽ thấy Mặt Trời tại thiên đỉnh. Thuật ngữ "chí tuyến Nam" trong nhiều ngôn ngữ khác mang nghĩa chí tuyến Ma Kết do điểm xuân phân trước đây vài nghìn năm nằm ở chòm sao Ma Kết.

Tên gọi

Nhân Mã có hình một nhân mã tay giương cung tên, tượng trưng cho Chiron, người đã dạy nên nhiều anh hùng trong thần thoại Hy Lạp như Jason, Theseus, Achilles v.v...

Người Ả rập hình dung hình ảnh hai đàn đà điểu trong chòm sao này, một đàn đang đi và một đàn đang đến sông Ngân Hà để uống nước ^[2].

Người Sumeria cách đây 4.000 - 5.000 năm xem chòm sao này là biểu tượng của thần chiến tranh Nergal của họ.

Chiêm tinh

Xem thêm Nhân Mã (chiêm tinh).

Trong chiêm tinh học, chòm sao này mang hình ảnh người đang bắn cung, là một biểu tượng của lửa. Theo chiêm tinh học, người sinh trong cung này là những người có chí tiến thủ, xông xáo, nhiều tham vọng.

Thiên thể

Cụm sao cầu

Nhân Ngân Hà

Thiên hà không đều lùn

Chòm sao Nhân Mã không có nhiều sao sáng đặc biệt, nhưng lại có nhiều thiên thể đáng để ý của bầu trời. Chỉ riêng danh sách Messier đã có 15 thiên thể tại đây, trong chòm sao có một số lượng lớn các cụm sao, các tinh vân và cả nhân Ngân Hà cũng nằm trong chòm sao này.

• M 22 (NGC 6656) là cụm sao cầu lớn nhất và nhiều sao nhất trong chòm sao Cung Thủ, cách Trái Đất mười nghìn năm ánh sáng, có thể quan sát bằng ống nhòm.
• M 23, (NGC 6494) là cụm sao mở cách Trái Đất 2150 năm ánh sáng, với hàng trăm sao nằm trên diện tích tương đương với đĩa Mặt Trăng, có thể quan sát bằng ống nhòm.
• Tinh vân Lagoon, M 8 (NGC 6523), nằm gần cụm sao NGC 6530 là tinh vân rất sáng, có thể quan sát bằng mắt thường. Tinh vân Laguna có các chấm đen được coi là mầm non sắp nở của các ngôi sao mới.
• Tinh vân Trifid, M 20 nằm phía tây bắc đối với tinh vân Laguna, với ba vạch đen, có thể quan sát bằng ống nhòm.

Chú thích

Wikimedia Commons có thêm hình ảnh và phương tiện truyền tải về Cung Thủ (chòm sao).

1. Jean-Louis Taberd, 1838. Nam Việt–Dương Hiệp Tự vị quyển 2 (Dictionarium Latino-Anamiticum), trang 577 - Sagittarius
2. The nature company guides skywatching, tác giả David H. Levi