Lõa hùng

Gymnanthera oblonga
Phân loại khoa học
Giới (regnum)	Plantae
(không phân hạng)	Angiospermae
(không phân hạng)	Eudicots
Bộ (ordo)	Gentianales
Họ (familia)	Apocynaceae
Chi (genus)	Gymnanthera
Loài (species)	G. oblonga
Danh pháp hai phần
Gymnanthera oblonga (Burm.f.) P.S.Green, 1992
Danh pháp đồng nghĩa
Gymnanthera nitida R. Br., 1810 Cylixylon heterophillum Llanos, 1851 Dicerolepis hypoleuca Miq., 1857 Dicerolepis paludosa Blume, 1850 Dicerolepis pedunculata Miq., 1857 Gymnanthera hypoleuca (Miq.) Boerl., 1899 Gymnanthera paludosa (Blume) K.Schum., 1895 Gymnanthera pedunculata (Miq.) Fern.-Vill., 1880 Jasminum oblongum Burm.f., 1768 Parechites bowringii Hance, 1868 Trachelospermum bowringii (Hance) Hemsl., 1889

Lõa hùng,^[1][2][3] lõa ti,^[4] lõa ti giả,^[5] dây mủ^[6] hay thiên lý dại^[7] (danh pháp khoa học: Gymnanthera oblonga) là một loài thực vật có hoa trong họ La bố ma. Loài này được Nicolaas Laurens Burman miêu tả khoa học đầu tiên năm 1768 dưới danh pháp Jasminum oblongum.^[8] Năm 1992 Peter Shaw Green chuyển nó sang chi Gymnanthera.^[9]

Phạm vi phân bố

Loài này phân bố tại các khu rừng ngập mặn ở Borneo, Campuchia, Java, Malaysia bán đảo, New Guinea, Philippines, Thái Lan, Úc (Lãnh thổ Bắc Úc, Queensland, Tây Úc), đông nam Trung Quốc (Quảng Đông, Hải Nam), Việt Nam.^[10]

Mô tả

Dây leo thân gỗ đến 2 m. Cành nhỏ có màu nâu hung vàng, có mô xốp hình hột đậu, hơi có lông tơ. Cuống lá 5–10 mm; phiến lá thuôn hoặc hình elip, 3-5,5 × 1,5-2,5 cm, dạng giấy, nhẵn nhụi, gốc thuôn tròn hoặc hình nêm rộng, đỉnh tròn, nhọn đột ngột. Các xim hoa nhìn bên ngoài là ở nách lá, gần như không cuống, mọc dày, rộng khoảng 2 cm, đến 7 hoa, nhẵnnhụi. Cuống hoa 5–10 mm. Lá đài hình trứng, khoảng 2 × 1 mm, các tuyến ở đáy 5-10. Tràng hoa màu vàng-xanh; ống tràng 6–9 mm; các thùy hình trứng, khoảng 7 × 5 mm, tù. Thùy miện hoa hình trứng, đỉnh nhọn đột ngột. Phần tử mang phấn hoa hình trụ ngắn, thẳng đứng. Bầu nhụy nhẵn nhụi. Quả đại màu nâu sẫm, 8–12 cm × 5–6 mm. Hạt màu nâu hung vàng, thuôn dài, khoảng 7 × 2 mm; mào lông đầu hạt 2 cm. Ra hoa tháng 6-9, tạo quả tháng 9-1 năm sau.^[11]

Chú thích

1. Phạm Hoàng Hộ, 1999. Cây cỏ Việt Nam. Tập 2, tr. 727. Mục từ 6905. Nhà xuất bản Trẻ.
2. Đặng Văn Sơn, Hoàng Nghĩa Sơn, Trần Văn Tiến & Nguyễn Văn Tú, 2018. Đa dạng hệ thực vật ở thị xã Duyên Hải tỉnh Trà Vinh. Tạp chí Khoa học Đại học Mở TP. Hồ Chí Minh 62(5): 44-62.
3. Lê Hồng Thía, 2019. Nghiên cứu đặc điểm sinh thái học của voọc bạc Đông Dương (Trachypithecus germaini Milne-Edwards, 1876) tại núi đá vôi Chùa Hang, huyện KIên Lương, tỉnh Kiên Giang. Học viện Khoa học và Công nghệ, Hà Nội. Luận án tiến sĩ. 199 trang. Các trang 82, 127 và trang 8 Phụ lục 3.
4. Phan Thị Thanh Hương, 2018. Nghiên cứu thực vật rừng ngập mặn có hoạt tính sinh học tại Vườn quốc gia Xuân Thủy và đề xuất khả năng sử dụng bền vững. Học viện Khoa học và Công nghệ, Hà Nội. Luận án tiến sĩ. Trang 161/280.
5. Nguyen Xuan Dang, 2009. Biodiversity survey – Rapid assessment of flora andterrestrial animals in the key areas of Kien Giang Biosphere Reserve. Technical report 09E0809DANG. GTZ Kien Giang Biosphere reserve project. Deutsche Gesellschaft fuer Technische Zusammenarbeit (GTZ) GmbH. Trang 131/186.
6. Phạm Xuân Bằng, 2013. Nghiên cứu đa dạng cây thuốc ở Khu dự trữ sinh quyển rừng ngập mặn Cần Giờ. Trường Đại học Sư phạm TP. Hồ Chí Minh. Luận văn thạc sĩ. Trang 18/20.
7. “Bản sao đã lưu trữ”. Bản gốc lưu trữ ngày 4 tháng 3 năm 2016. Truy cập ngày 7 tháng 8 năm 2014.
8. Nicolai Laurentii Burmanni, 1768. Diandria monogynia - Jasminum oblongum. Flora Indica: cui accedit series zoophytorum indicorum, nec non prodromus florae capensis 6, tab. 3, f. 2.
9. The Plant List (2010). “Gymnanthera oblonga”. Truy cập ngày 10 tháng 6 năm 2013.
10. Gymnanthera oblonga trên Plants of the World Online. Tra cứu ngày 24-6-2020.
11. Gymnanthera oblonga - 海岛藤, hai dao teng, hải đảo đằng trên e-flora. Tra cứu ngày 24-6-2020.

Liên kết ngoài

• Tư liệu liên quan tới Gymnanthera oblonga tại Wikimedia Commons
• Dữ liệu liên quan tới Gymnanthera oblonga tại Wikispecies
• Vườn thực vật hoàng gia Kew; Đại học Harvard; Australian Plant Name Index (biên tập). “Gymnanthera oblonga”. International Plant Names Index.