Mã Thái hậu (Tiền Lương)

Mã Thái hậu (?—363; phồn thể: 马太后, giản thể: 馬太后) là mẹ đẻ của vị quân chủ nhà nước Tiền Lương là Trương Trọng Hoa. Bà là thê thiếp của Trương Tuấn với tước hiệu Chiêu nghi.

Người ta không biết gì về hoạt động của Mã Chiêu nghi trong thời kỳ trị vì của Trương Tuấn, ngoài địa vị của bà như là mẹ đẻ của người sẽ thừa kế ngôi vị quân chủ (Điều này ngụ ý rằng vợ cả của Trương Tuấn là Nghiêm Vương hậu không có con trai.)

Sau khi Trương Tuấn mất năm 346, Trương Trọng Hoa kế nhiệm và tôn phong mẹ đẻ làm "Vương Thái hậu" trong khi tôn phong mẹ đích là Nghiêm Vương hậu làm "Đại Vương Thái hậu".

Sau khi Trương Trọng Hoa qua đời vào năm 353, con trai của ông là Trương Diệu Linh đảm nhận tước Tây Bình công do nhà Tấn ban phong và là quân chủ kế vị của Tiền Lương, nhưng quyền lực thực sự nằm trong tay Mã Thái hậu và anh trai của Trương Trọng Hoa là Trương Tộ. Hầu hết các nhà sử học tin rằng bà này có quan hệ tư thông với Trương Tộ, và cuối năm đó bà đã phế truất Trương Diệu Linh để Trương Tộ lên ngôi.

Tuy nhiên, vào năm 355 do Trương Tộ quá ngông cuồng và tàn bạo nên đã bị một liên minh các quan lại bao gồm Trương Quán (張瓘) và Tống Hỗn (宋混) hạ bệ và giết chết. Họ buộc Mã Thái hậu phải để con trai thứ của Trương Trọng Hoa là Trương Huyền Tịnh làm người kế vị (do vào đầu năm 355 Trương Tộ đã giết Trương Diệu Linh). Bà được tôn phong làm "Thái Vương Thái hậu".

Ban đầu Trương Quán và Tống Hỗn cùng nhiếp chính nhưng đến năm 359 thì Trương Quán bị Tống Hỗn giết,^[1] và người này một mình làm nhiếp chính cho đến khi mất vào năm 361. Em trai Tống Hỗn là Tống Trừng (宋澄) tiếp tục làm nhiếp chính,^[2] nhưng cuối năm đó cũng bị Trương Ung (張邕) sát hại. Người ta cho rằng Mã Thái hậu cũng có mối quan hệ tư thông với Trương Ung, và người này bị con trai út của Trương Tuấn là Trương Thiên Tích lật đổ vào cuối năm 361.

Tháng 8 âm lịch năm 363, Mã Thái hậu qua đời.^[3]

Tham khảo

1. Tư trị thông giám. Quyển 100. Trích dẫn: (昇平三年... 涼州牧張瓘 … 輔國將軍宋混，性忠鯁 … 瓘帥眾出戰，混擊破之。瓘麾下玄臚刺混，不能穿甲，混擒之，瓘眾悉降。瓘與弟琚皆自殺，混夷其宗族 (Thăng Bình tam niên... Lương Châu mục Trương Quán … Phụ quốc tướng quân Tống Hỗn, tính trung ngạnh … Quán suất chúng xuất chiến, Hỗn kích phá chi. Quán huy hạ Huyền Lư thích Hỗn, bất năng xuyên giáp, Hỗn cầm chi, Quán chúng tất hàng. Quán dữ đệ Cư giai tự sát, Hỗn di kì tông tộc).
2. Tư trị thông giám. Quyển 101. Trích dẫn: 升平五年.... 涼驃騎大將軍宋混疾甚，弦玄靚及其祖母馬氏往省之，曰：「將軍萬一不幸，寡婦孤兒將何所托！欲以林宗繼將軍，可乎？」混曰；「臣子林宗幼弱，不堪大任。殿下倘未棄臣門，臣弟澄政事愈於臣，但恐其儒緩，機事不稱耳。殿下策勵而使之，可也。」(Thăng Bình ngũ niên..... Lương phiêu kị đại tướng quân Tống Hỗn tật thậm, Huyền Huyền Tịnh cập kì tổ mẫu Mã thị vãng tỉnh chi, viết:「Tướng quân vạn nhất bất hạnh, quả phụ cô nhi tương hà sở thác！Dục dĩ Lâm Tông kế tướng quân, khả hồ?」 Hỗn viết;「thần tử Lâm Tông ấu nhược, bất kham đại nhậm. Điện hạ thảng vị khí thần môn, thần đệ Trừng chánh sự dũ ư thần, đãn khủng kì nho hoãn, cơ sự bất xưng nhĩ. Điện hạ sách lệ nhi sử chi, khả dã.」).
3. Tư trị thông giám. Quyển 101. Trích dẫn: 興寧元年..... 秋，八月，.... 張玄靚祖母氏卒，尊庶母郭氏為太妃... (Hưng Ninh nguyên niên....thu, bát nguyệt，.... Trương Huyền Tịnh tổ mẫu thị tốt, tôn thứ mẫu Quách thị vi Thái phi).