Moresnet

Moresnet Trung lập
Tên bản ngữ Neutraal-Moresnet(tiếng Hà Lan); Moresnet Neutre(tiếng Pháp); Neutral-Moresnet(tiếng Đức); ;
1816–1920
	Quốc kỳ Phù hiệu áo giáp (1908)
	Tỉnh Limburg thuộc Hà Lan (1); Tỉnh Liège thuộc Bỉ (2); Moresnet trung lập (3); Tỉnh Rhine thuộc Vương quốc Phổ (4);
Tổng quan
Vị thế	Vùng trung lập
Thủ đô	Kelmis
Ngôn ngữ	Tiếng Hà Lan; Tiếng Pháp; Tiếng ĐứcTiếng Limburg; Quốc tế ngữ (từ năm 1908);
Chính trị
Chính phủ	Condominium sui iuris
Thị trưởng
• 1817–1859	Arnold de Lasaulx
• 1918–1920	Pierre Grignard
Lịch sử
Thời kỳ	Thời kì hậu hiện đại
• Thoả thuận Aachen	26 tháng 6 1816
• Phổ sáp nhập	27 tháng 6 năm 1915
• Hòa ước Versailles	28 tháng 6 năm 1919
• Bỉ sáp nhập	10 tháng 1 năm 1920
Địa lý
Diện tích
• Tổng cộng	3,5 km2; 1,4 mi2
Dân số
• 1900	3.000
• 1914	3.500
Kinh tế
Đơn vị tiền tệ	Franc Pháp
Tiền thân	Kế tục
	Vương quốc Pháp
Bỉ
Hiện nay là một phần của	Bỉ

Moresnet (phát âm tiếng Pháp: [mɔ.ʁɛ.nɛ]) là nước nhỏ nhất thuộc châu Âu với diện tích cỡ khoảng 3,5 km²; chỉ tồn tại vì hai quốc gia bên cạnh không thể nào thỏa thuận về việc ai có quyền chiếm hữu vùng đất này. Vì vậy họ quyết định biến vùng đất này thành vùng trung lập, hai bên có quyền như nhau. Nó cách Aachen khoảng 7 km về phía tây nam, thẳng về phía nam của chỗ mà biên giới của ba nước Đức, Bỉ, và Hà Lan gặp nhau trên núi Vaalserberg.

Lịch sử hình thành và phát triển

Sau khi Napoléon thất bại trong cuộc viễn chinh khắp châu Âu vào năm 1815 thì biên giới giữa các quốc gia châu Âu được thiết lập lại. Biên giới giữa Vương quốc Phổ và Vương quốc Hà Lan cũng không phải là ngoại lệ. Khi đó khu vực xung quanh làng Kelmis (thuộc Moresnet) là khu vực mà cả Phổ và Hà Lan đang tranh chấp do ở đó có một mỏ kẽm. Hai quốc gia này đàm phán với nhau trong khoảng 1 năm và cuối cùng vào năm 1816 đã quyết định chia vùng đất này (Mairie Moresnet) thành ba phần theo hiệp ước biên giới Aachen (ký năm 1816 và được phê chuẩn bởi hai bên năm 1823).

Moresnet thuộc về Hà Lan, vùng Neu-Moresnet ngày nay thuộc về Phổ, còn vùng đất xung quanh làng Kelmis và mỏ kẽm là vùng đất trung lập thuộc quyền quản lý của các Cao ủy Hà Lan và Phổ. Đây là Moresnet trung lập (Neutraal Moresnet).

Năm 1830, dân cư vùng đất phía nam Hà Lan tách ra đòi quyền độc lập và trở thành nước Bỉ ngày nay. Từ thời điểm này thì Moresnet thuộc về Bỉ và quyền quản lý của Hà Lan đối với vùng Moresnet trung lập cũng rơi vào tay Bỉ. Một điều cần lưu ý là Hà Lan chưa bao giờ chính thức chuyển quyền quản lý vùng đất trung lập này cho Bỉ.

Năm 1914, Thế chiến thứ nhất nổ ra và vùng Moresnet trung lập rơi vào tay Đức^[1]. Người Bỉ mất quyền kiểm soát vùng đất trung lập này. Năm 1919 sau thất bại của người Đức thì vùng đất này lại thuộc quyền quản lý của người Bỉ.

Điều 32 Hiệp ước Versailles (1919) quy định như sau:

"Đức công nhận chủ quyền của Bỉ đối với vùng đất tranh chấp".^[2]

Từ đó Moresnet trung lập biến mất khỏi bản đồ thế giới.

Trong Thế chiến thứ hai, Kelmis và khu vực xung quanh một lần nữa bị Đức sáp nhập và đổi tên thành Moresnet, nhưng lãnh thổ được trả lại cho Bỉ trong năm 1944.

Tham khảo

^ Musgrave, George Clarke (1918). "The Belgian Prelude". Under Four Flags for France. New York: D. Appleton & Company. p. 8. hdl:2027/uc2.ark:/13960/t8qb9xr4b. LCCN 18003816 OCLC 1157994. OL 7209571M.As a proof of German preparation, war had come automatically at 7 a.m., 3 August [1914]. At 23 o’clock (Belgian time) the outposts on the main roads holding Pepinster, Battice, Herve and smaller hamlets, were heavily engaged and finally forced back to the fortified lines of [Liège]. The pretty towns defended near the frontier were soon flaming ruins, the quaint neutral territory of Moresnet rising as an oasis in a desert of destruction
^ “"Peace Treaty of Versailles, Articles 31 - 117, Political Clauses for Europe and Annexes"”.

Đọc thêm

Earle, Peter C. (ngày 4 tháng 8 năm 2012). “Anarchy in the Aachen”. Mises Institute. Truy cập ngày 7 tháng 9 năm 2017.
Earle, Peter C. (2014). A Century of Anarchy: Neutral Moresnet through the Revisionist Lens. Intangible Goods. ISBN 978-0-9913059-5-7.
Press, Steven Michael (ngày 29 tháng 6 năm 2010). To Govern, or Not to Govern: Prussia, Neutral Moresnet. Rochester, NY: Social Science Research Network. SSRN 2096313.

Liên kết ngoài

Neutraal Moresnet (tiếng Hà Lan)
Neutral Moresnet Lưu trữ 2008-05-24 tại Wayback Machine (tiếng Anh)
Neutrala Moresnet Lưu trữ 2007-10-11 tại Wayback Machine (tiếng Esperanto)

Bài viết này vẫn còn sơ khai. Bạn có thể giúp Wikipedia mở rộng nội dung để bài được hoàn chỉnh hơn.

[1] Musgrave, George Clarke (1918). "The Belgian Prelude". Under Four Flags for France. New York: D. Appleton & Company. p. 8. hdl:2027/uc2.ark:/13960/t8qb9xr4b. LCCN 18003816 OCLC 1157994. OL 7209571M.As a proof of German preparation, war had come automatically at 7 a.m., 3 August [1914]. At 23 o’clock (Belgian time) the outposts on the main roads holding Pepinster, Battice, Herve and smaller hamlets, were heavily engaged and finally forced back to the fortified lines of [Liège]. The pretty towns defended near the frontier were soon flaming ruins, the quaint neutral territory of Moresnet rising as an oasis in a desert of destruction

[2] “"Peace Treaty of Versailles, Articles 31 - 117, Political Clauses for Europe and Annexes"”.

[1]

[2]