Sao em nỡ vội lấy chồng

"Sao em nỡ vội lấy chồng"
"Sao em nỡ vội lấy chồng"
Bài hát của Quang Lý, Thu Hiền
Thể loại	Trữ tình
Viết lời	Trần Tiến, Hoàng Cầm
Thông tin bài hát ở Việt Nam
Tên khác	Lá Diêu Bông
Năm sáng tác	1990
Nhạc sĩ	Trần Tiến

"Sao em nỡ vội lấy chồng" hay "Lá Diêu Bông" là một bài hát thuộc thể loại trữ tình do nhạc sĩ Trần Tiến sáng tác vào năm 1990, phỏng theo bài thơ mang tên "Lá Diêu Bông" của nhà thơ Hoàng Cầm. Nội dung bài hát kể về chuyện một người thiếu nữ thề ước với người con trai yêu cô rằng: nếu tìm được "Lá Diêu Bông" thì sẽ lấy làm chồng, mặc dù cô biết đó là một loại lá không có thật. Thời gian trôi qua, người con trai cất công đi tìm chiếc lá thần thoại đó nhưng người mà anh yêu đã đi lấy chồng từ thuở nào.^[1]

Bài hát từng nhận được giải thưởng của Đoàn Thanh niên Cộng sản Hồ Chí Minh năm 1990, về những sáng tác cổ động cho phong trào Dân số - Kế hoạch hoá gia đình.

Nguồn gốc tác phẩm

Bài thơ "Lá Diêu Bông" là câu chuyện tình có thật của nhà thơ Hoàng Cầm. Khi mới được 8 tuổi, Hoàng Cầm về thăm nhà ở phố ga Như Thiết, Bắc Giang sau khi đi trọ học ở tỉnh. Sau này Hoàng Cầm mới biết chị tên Vinh, hơn ông 8 tuổi, con một nhà giáo ở huyện Tiên Du (Bắc Ninh) mới chuyển nhà đến phố ga Như Thiết.

Một buổi chiều, Hoàng Cầm theo chị Vinh ra cánh đồng sau nhà. Tháng 10, lúa đã gặt chỉ còn trơ gốc rạ. Cô gái tìm một thứ lá cây mọc ở gò đất. Lá ấy tên gì chị có nói, nhưng ông quên mất. Ông chỉ nhớ chị bảo lấy lá cây ấy giã đắp mặt cho da đẹp. Đến năm 12 tuổi, một ngày cuối tuần trở về nhà như thường lệ, Hoàng Cầm không thấy chị Vinh đâu. Mẹ bảo chị đã đi lấy chồng, làm lẽ cho một quản lính khố xanh ở Phủ Lý, Hà Nam.

Kể từ ngày ấy ông không còn gặp cô gái mình trộm thương bên nhà nữa. Và hơn 20 năm sau, trong một đêm mơ kỷ niệm cũ, Hoàng Cầm đã viết bài thơ Lá diêu bông. Hoàng Cầm luôn có một xấp giấy và cây bút đặt trên đầu giường và nhiều bài thơ của ông được viết trong trạng thái nửa tỉnh nửa mê.^[2]

Bài thơ nói về tình yêu mộng tưởng và sự đi tìm trong vô vọng theo một thứ viễn vông không có thật, được hứa hẹn bởi ai đó.^[2]

Trích đoạn bài thơ:

Chị bảo

- Đứa nào tìm được lá Diêu Bông

- Từ nay ta gọi là chồng

Hai ngày sau em tìm thấy lá

Chị chau mày

- Đâu phải lá Diêu Bông

Mùa đông sau em tìm thấy lá

Chị lắc đầu

Trông nắng vãn bên sông

Ngày cưới chị

Em tìm thấy lá

Chị cười xe chỉ ấm trôn kim

Chị ba con

Em tìm thấy lá

Xòe tay phủ mặt chị không nhìn...

Phổ nhạc

Khoảng năm 1990, nhạc sĩ Trần Tiến phổ lại nhạc và lời mới cho bài thơ này, bài hát mang âm hưởng dân ca Bắc Bộ, lấy tên là "Sao em nỡ vội lấy chồng". Bài hát này được Trần Tiến sáng tác để tuyên truyền cho phong trào Dân số - Kế hoạch hóa gia đình - một phong trào được Liên Hợp Quốc bảo trợ.^[1] Một thời gian sau, nó được dàn nhạc giao hưởng New York thể hiện nhằm đón chào Bộ trưởng Bộ Y tế Việt Nam lên nhận giải thưởng của tổ chức này. "Sao em nỡ vội lấy chồng" từng được khá nhiều ca sĩ thể hiện như Quang Lý, Ngọc Tân, Thu Hiền, Trung Đức, Trần Thu Hà, Quang Linh, Mạnh Đình, Như Quỳnh, và trong chương trình Paris By Night 84, ... Ngoài ra, một nữ ca sĩ người Nhật Bản cũng đã đưa bài hát này vào CD nhạc phát hành hơn 20 nước trên thế giới của mình.^[3]

Trích lời bài hát:

Bướm vàng đã đậu trái mù u rồi

Lấy chồng sớm làm gì, để lời ru thêm buồn

Ru em thời thiếu nữ xa xôi

Còn đâu bao đêm trăng thanh

Tát gàu sòng, vui bên anh

Ru em thời con gái kiêu sa

Em đố ai tìm được lá diêu bông

Em xin lấy làm chồng...

Trước đó, vào thập niên 1980, nhạc sĩ Phạm Duy đã phổ nhạc cho bài thơ, và từng được Thái Hiền, Ý Lan,... trình bày. Nội dung bài thơ được giữ nguyên và ông chỉ thêm vào hai câu ở cuối bài, làm rõ thêm ý về sự hứa hẹn viễn vông của người mình yêu:

Em đi trăm núi nghìn sông

Nào tìm thấy Lá Diêu Bông bao giờ

Về lá diêu bông

Lá diêu bông được nhà thơ Hoàng Cầm giải thích rằng đó là lá của hoa phiêu diêu, hoa trong mộng tưởng. Tình yêu luôn đẹp và phiêu diêu như vậy. Hoàng Cầm không hề có ý "chơi chữ" về cái tên "diêu bông" mà vì lúc chập chờn giữa giấc mơ, ông nghe lời người phụ nữ năm xưa gọi chiếc lá như vậy.^[2]

Về cây mà người chị gái hái để "giã đắp mặt cho da đẹp" như nhà thơ Hoàng Cầm kể. Đó là cây Bọ mẩy, còn có tên khác là cây đắng cảy. Các gò đất vùng phố ga Như Thiết có rất nhiều, ngay bên đường tàu ngày ấy cây mọc thành bụi. Nhưng từ ngày có người thu mua làm thuốc, loại cây này hiếm dần. Mặc khác, con gái bây giờ thì dùng mỹ phẩm chứ không còn lấy lá làm thuốc như xưa nữa.^[2]