Tiếng Mingrelia

Tiếng Mingrelia
მარგალური ნინა margaluri nina
Sử dụng tại	Gruzia
Khu vực	Samegrelo, Abkhazia
Tổng số người nói	500.000
Dân tộc	Người Mingrelia
Phân loại	Kartvelia Karto-Zan Zan Tiếng Mingrelia
Hệ chữ viết	Hệ chữ viết tiếng Gruzia
Mã ngôn ngữ
ISO 639-3	xmf
Glottolog	ming1252[1]
ELP	Mingrelian

Tiếng Mingrelia, hay còn gọi là tiếng Megrelia, (მარგალური ნინა margaluri nina) là một ngôn ngữ Kartvelia được nói tại Tây Gruzia (vùng Samegrelo và Abkhazia), chủ yếu bởi người Mingrelia. Ngôn ngữ này cũng từng được gọi là tiếng Iveria (tiếng Gruzia: iveriuli ena) vào đầu thế kỷ XX. Vì trong hơn một nghìn năm, tiếng Mingrelia vẫn chỉ là một ngôn ngữ khu vực, lượng người nói của nó đang dần giảm xuống. UNESCO xác định đây là một "ngôn ngữ bị đe dọa".^[2]

Phân bố và tình trạng

Không có thống kê về số người nói tiếng Mingrelia, nhưng ước tính có từ 500.000 đến 800.000 người nói. Đa số họ sống ở vùng Samegrelo (Mingrelia) của Gruzia, bao gồm dãy đồi Odishi và vùng đất thấp Kolkheti, từ bờ biển Đen đến dãy núi Svan và sông Tskhenistskali. Những cụm dân nhỏ có mặt ở Abkhazia,^[3] song tình hình bất ổn đưa đẩy người nói tiếng Mingrelia đến nhiều nơi khác.

Tiếng Mingrelia thường được viết bằng bảng chữ cái Gruzia, dù hiện chưa có dạng viết chuẩn. Gần như mọi người nói đều song ngữ; họ nói tiếng Mingrelia trong gia đình, với bạn bè và người thân quen, và nói tiếng Gruzia trong những trường hợp khác.

Âm vị

Nguyên âm

Tiếng Mingrelia có năm nguyên âm chính a, e, i, o, u. Phương ngữ Zugdidi-Samurzaqano có thêm một nguyên âm là ə.

Nguyên âm tiếng Mingrelia

	Trước	Sau
		không làm tròn	làm tròn
Cao	i [i]	(ə [ə])	u [u]
Vừa	e [ɛ]		o [ɔ]
Thấp		a [ɑ]

Phụ âm

Hệ thống phụ âm tiếng Mingrelia gần như y hệt tiếng Laz, tiếng Gruzia, và Svan.

Phụ âm tiếng Mingrelia

		Môi	Răng	Chân răng	Ngạc mềm	Lưỡi gà	Thanh hầu
Mũi		m [m]	n [n]
Tắc	hữu thanh	b [b]	d [d]		g [ɡ]
	vô thanh	p [p]	t [t]		k [k]		ʔ [ʔ]
	tống ra	ṗ [pʼ]	ṭ [tʼ]		ḳ [kʼ]	qʼ [qʼ]
Tắc xát	hữu thanh		ʒ [d͡z]	ǯ [d͡ʒ]
	vô thanh		c [t͡s]	č [t͡ʃ]
	tống ra		ċ [t͡sʼ]	čʼ [t͡ʃʼ]
Xát	hữu thanh	v [v]	z [z]	ž [ʒ]	ɣ [ɣ]
	vô thanh		s [s]	š [ʃ]	x [x]		h [h]
Rung				r [r]
Tiếp cận	giữa			y [j]
	cạnh		l [l]

Chữ viết

Tiếng Mingrelia được viết bằng chữ Mkhedruli.

Mkhedruli	Chuyển tự	Giá trị IPA
ა	a	ɑ
ბ	b	b
გ	g	ɡ
დ	d	d
ე	e	ɛ
ვ	v	v
ზ	z	z
თ	t	t
ი	i	i
კ	ḳ	kʼ
ლ	l	l
მ	m	m
ნ	n	n
ჲ	y	j
ო	o	ɔ
პ	ṗ	pʼ
ჟ	ž	ʒ
რ	r	r
ს	s	s
ტ	ṭ	tʼ
უ	u	u
ჷ	ə	ə
ფ	p	p
ქ	k	k
ღ	ɣ	ɣ
ყ	qʼ	qʼ
ჸ	ʔ	ʔ
შ	š	ʃ
ჩ	č	t͡ʃ
ც	c	t͡s
ძ	ʒ	d͡z
წ	ċ	t͡sʼ
ჭ	čʼ	t͡ʃʼ
ხ	x	x
ჯ	ǯ	d͡ʒ
ჰ	h	h

Tham khảo

1. Nordhoff, Sebastian; Hammarström, Harald; Forkel, Robert; Haspelmath, Martin biên tập (2013). “Mingrelian”. Glottolog. Leipzig: Max Planck Institute for Evolutionary Anthropology.
2. UNESCO Interactive Atlas of the World’s Languages in Danger
3. “Georgia”. U.S. Department of State. First paragraph, third sentence. Truy cập ngày 9 tháng 4 năm 2016. The United States supports Georgia's sovereignty and territorial integrity within its internationally recognized borders, and does not recognize the Abkhazia and South Ossetia regions of Georgia, currently occupied by Russia, as independent.

Thư mục

• Aleksandre Tsagareli (1880), Megrelskie Etiudi, Analiz Fonetiki Megrelskogo Yazika ("Megrelian Studies — The Analysis of Phonetics of Megrelian Language"). (bằng tiếng Nga)
• Ioseb Kipshidze (1914), Grammatika Mingrel'skogo (Iverskogo) Jazyka ("Grammar of Megrelian (Iverian) Language"). (bằng tiếng Nga)
• Shalva Beridze (1920), Megruli (Iveriuli) Ena ("Megrelian (Iverian) Language"). (bằng tiếng Gruzia)
• Rusudan Amirejibi-Mullen, Nana Danelia and Inga Dundua (2006), kolkhuri (megrul-lazuri) ena (Tbilisi: Universali).
• Laurence Broers (2012),"'Two Sons of One Mother'. Nested Identities and Centre-Periphery Politics in Post-Soviet Georgia". In Andreas Schonle, Olga Makarova and Jeremy Hicks (eds.), When the Elephant Broke Out of the Zoo. A Festschrift for Donald Rayfield (Stanford Slavic Studies, Volume 39).
• Otar Kajaia (2001-2002), Georgian-Mingrelian dictionary.
• Alio Kobalia (2010), Georgian-Mingrelian dictionary.

Liên kết ngoài

• Mingrelian Ethnologue report
• Nanashi Nina - The First ABCBook In Megrelian
• TITUS Caucasica: Megrelisch (tiếng Đức)
• Otar Kajaia's Megrelian-Georgian dictionary at TITUS.
• Megrelian Project at Lund University, Thụy Điển