Tiếng Azerbaijan

Tiếng Azerbaijan
	Azeri
	Azərbaycan dili, آذربایجان دیلی, Азәрбајҹан дили
Phát âm	[ɑzærbɑjdʒɑn dili ]
Sử dụng tại	Azerbaijan; Iran; Nga; Thổ Nhĩ Kỳ; Iraq; Gruzia;
Khu vực	Azerbaijan, Kavkaz
Tổng số người nói	26 triệu (2007)
Dân tộc	Người Azerbaijan
Phân loại	Turk Turk thường Oghuz Western Oghuz Tiếng Azerbaijan; ; ; ;
Hệ chữ viết	Tại Azerbaijan: ; chữ Azerbaijan; Tại Nga: Cyrill; Tại Iran: Chữ Ba Tư;
Địa vị chính thức
Ngôn ngữ chính thức tại	Azerbaijan; Nga Dagestan; (chỉ tại huyện Derbentsky);
Quy định bởi	Viện HLKHQG Azerbaijan
Mã ngôn ngữ
ISO 639-1	az
ISO 639-2	aze
ISO 639-3	tùy trường hợp:; azj – Bắc Azerbaijan; azb – Nam Azerbaijan; slq – Salchuq; qxq – Qashqai
Glottolog	azer1255 North Azeri–Salchuq; sout2696 South Azeri–Qashqa'i
Linguasphere	part of 44-AAB-a
	Khu vực nói tiếng Azerbaijan tại Liên Kavkaz Vùng nơi tiếng Azerbaijan số đông Vùng nơi tiếng Azerbaijan là ngôn ngữ thiểu số đáng kể
	Bài viết này có chứa ký tự ngữ âm IPA. Nếu không thích hợp hỗ trợ dựng hình, bạn có thể sẽ nhìn thấy dấu chấm hỏi, hộp, hoặc ký hiệu khác thay vì kí tự Unicode. Để biết hướng dẫn giới thiệu về các ký hiệu IPA, xem Trợ giúp:IPA.

Tiếng Azerbaijan hay tiếng Azeri, cũng đôi khi được gọi là tiếng Thổ Azerbaijan^[4] hay tiếng Thổ Azeri,^[5]^[6] là một ngôn ngữ Turk được nói chủ yếu bởi người Azerbaijan, tập trung chủ yếu tại Liên Kavkaz và Azerbaijan thuộc Iran. Ngôn ngữ này có địa vị chính thức tại Azerbaijan và Dagestan (một chủ thể liên bang của Nga) nhưng không có địa vị chính thức tại Azerbaijan thuộc Iran, nơi đa số người Azerbaijan sinh sống. Nó cũng được nói tại những cộng đồng người Azerbaijan tại Gruzia và Thổ Nhĩ Kỳ, cũng như tại châu Âu và Bắc Mỹ.

Tiếng Azerbaijan là một thành viên của nhánh Oghuz của ngữ hệ Turk. Nó có hai dạng chính, Bắc Azerbaijan (nói tại Cộng hòa Azerbaijan và Nga, dựa trên phương ngữ Shirvan) và Nam Azerbaijan (nói tại Iran, dựa trên phương ngữ Tabriz). Tiếng Azerbaijan có quan hệ gần gũi với tiếng Thổ Nhĩ Kỳ, tiếng Qashqai, tiếng Turkmen và tiếng Tatar Krym; chúng có thể thông hiểu lẫn nhau ở mức độ nào đó.^[7]

Chữ viết

Tại Cộng hòa Azerbaijan từ năm 1992 quy định sử dụng Bảng chữ cái Azerbaijan (tiếng Azerbaijan: Azərbaycan lifbası), một bảng chữ Latinh cải biến, cho việc viết tiếng Azerbaijan ^[8], thay thế các phiên bản trước dựa trên chữ Cyrill và chữ Ả Rập.^[9]

Ở Iran chữ Ả Rập được sử dụng để viết tiếng Azeri. Mặc dù đã có một vài nỗ lực tiêu chuẩn hóa, nhưng chính tả và tập hợp các chữ cái vẫn được sử dụng khác nhau giữa các nhà văn Azeri của Iran, với ít nhất hai nhánh chính, là chính tả được sử dụng bởi tạp chí Behzad Behzadi và Azari, và chính tả được sử dụng bởi tạp chí Varliq, dù cả hai đều xuất bản hàng quý ở Tehran.

Tại Nga vẫn sử dụng chữ Cyrill ^[10].

Ghi chú

^ Các viết cũ từng được dùng tại Cộng hòa Xã hội chủ nghĩa Xô viết Azerbaijan.

Tham khảo

^ Tiếng Azerbaijan tại Ethnologue. 18th ed., 2015.
^ Nordhoff, Sebastian; Hammarström, Harald; Forkel, Robert; Haspelmath, Martin biên tập (2013). “North Azeri–Salchuq”. Glottolog. Leipzig: Max Planck Institute for Evolutionary Anthropology.
^ Nordhoff, Sebastian; Hammarström, Harald; Forkel, Robert; Haspelmath, Martin biên tập (2013). “South Azeri–Qashqa'i”. Glottolog. Leipzig: Max Planck Institute for Evolutionary Anthropology.
^ Hasanli, Jamil (ngày 18 tháng 12 năm 2014). Khrushchev's Thaw and National Identity in Soviet Azerbaijan, 1954–1959. Lexington Books. ISBN 9781498508148.
^ Djavadi, Abbas (ngày 19 tháng 7 năm 2010). “Iran's Ethnic Azeris And The Language Question”. RadioFreeEurope/RadioLiberty. Truy cập ngày 24 tháng 1 năm 2016.
^ electricpulp.com. “AZERBAIJAN viii. Azeri Turkish – Encyclopaedia Iranica”. www.iranicaonline.org. Truy cập ngày 24 tháng 1 năm 2016.
^ Sinor, Denis (1969). Inner Asia. History-Civilization-Languages. A syllabus. Bloomington. tr. 71–96. ISBN 0-87750-081-9.
^ Alakbarov, Farid (2000). Mirza Fatali Akhundov: alphabet reformer before his time. Azer-baijan International, 8(1), 53.
^ Script change in Azerbaijan: acts of identity Lưu trữ 2016-06-04 tại Wayback Machine. Lynley Hatcher, International Journal of the Sociology of Language. Volume 2008, Issue 192, Pages 105–116, ISSN (Online) 1613-3668, ISSN (Print) 0165-2516, doi:10.1515/IJSL.2008.038, July 2008, page 106.
^ Derbend.ru

Thư mục

Brown, Keith biên tập (24 tháng 11 năm 2005). Encyclopedia of Language and Linguistics. Elsevier. ISBN 9780080547848.
Kök, Ali (2016). “Modern Oğuz Türkçesi Diyalektlerinde Göçüşme” [Migration in Modern Oghuz Turkish Dialects]. 21. Yüzyılda Eğitim Ve Toplum Eğitim Bilimleri Ve Sosyal Araştırmalar Dergisi (bằng tiếng Thổ Nhĩ Kỳ). 5 (15). ISSN 2147-0928.^{[liên kết hỏng]}
Mokari, Payam Ghaffarvand; Werner, Stefan (2016), Dziubalska-Kolaczyk, Katarzyna (biên tập), “An acoustic description of spectral and temporal characteristics of Azerbaijani vowels”, Poznań Studies in Contemporary Linguistics, 52 (3), doi:10.1515/psicl-2016-0019, S2CID 151826061
Mokari, Payam Ghaffarvand; Werner, Stefan (2017). “Azerbaijani”. Journal of the International Phonetic Association. 47 (2): 207. doi:10.1017/S0025100317000184. S2CID 232347049.
Sinor, Denis (1969). Inner Asia. History-Civilization-Languages. A syllabus. Bloomington. tr. 71–96. ISBN 0-87750-081-9.

Bài viết liên quan đến ngôn ngữ này vẫn còn sơ khai. Bạn có thể giúp Wikipedia mở rộng nội dung để bài được hoàn chỉnh hơn.

[1] Các viết cũ từng được dùng tại Cộng hòa Xã hội chủ nghĩa Xô viết Azerbaijan.

[e18-2] Tiếng Azerbaijan tại Ethnologue. 18th ed., 2015.

[Glottolog-3] Nordhoff, Sebastian; Hammarström, Harald; Forkel, Robert; Haspelmath, Martin biên tập (2013). “North Azeri–Salchuq”. Glottolog. Leipzig: Max Planck Institute for Evolutionary Anthropology.

[Glottolog2-4] Nordhoff, Sebastian; Hammarström, Harald; Forkel, Robert; Haspelmath, Martin biên tập (2013). “South Azeri–Qashqa'i”. Glottolog. Leipzig: Max Planck Institute for Evolutionary Anthropology.

[5] Hasanli, Jamil (ngày 18 tháng 12 năm 2014). Khrushchev's Thaw and National Identity in Soviet Azerbaijan, 1954–1959. Lexington Books. ISBN 9781498508148.

[6] Djavadi, Abbas (ngày 19 tháng 7 năm 2010). “Iran's Ethnic Azeris And The Language Question”. RadioFreeEurope/RadioLiberty. Truy cập ngày 24 tháng 1 năm 2016.

[7] tricpulp.com. “AZERBAIJAN viii. Azeri Turkish – Encyclopaedia Iranica”. www.iranicaonline.org. Truy cập ngày 24 tháng 1 năm 2016.

[innerAsia-8] Sinor, Denis (1969). Inner Asia. History-Civilization-Languages. A syllabus. Bloomington. tr. 71–96. ISBN 0-87750-081-9.

[azer-Farid-9] Alakbarov, Farid (2000). Mirza Fatali Akhundov: alphabet reformer before his time. Azer-baijan International, 8(1), 53.

[azer-Hatcher-10] Script change in Azerbaijan: acts of identity Lưu trữ 2016-06-04 tại Wayback Machine. Lynley Hatcher, International Journal of the Sociology of Language. Volume 2008, Issue 192, Pages 105–116, ISSN (Online) 1613-3668, ISSN (Print) 0165-2516, doi:10.1515/IJSL.2008.038, July 2008, page 106.

[11] Derbend.ru

[a]

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

x t s Ngôn ngữ tại Azerbaijan
Ngôn ngữ chính thức	Azerbaijan
Ngôn ngữ thiểu số	Avar Budukh Gruzia Judeo-Tat Khinalug Kryts Lezgian Nga Rutul Talysh Tat Tsakhur Udi

x t s Ngôn ngữ tại Nga
Ngôn ngữ chính thức cấp liên bang	Nga
Ngôn ngữ chính thức tại các chủ thể liên bang	Abaza Adyghe Agul Altai Avar Azerbaijan Bashkir Buryat Chechen Chuvash Tatar Krym Dargwa Erzya Ingush Kabardia Kalmyk Karachay-Balkar Khakas Komi Kumyk Lak Lezgian Mari Đồi Đồng cỏ Moksha Nogai Ossetia Rutul Sakha Tabasaran Tat Tatar Tsakhur Tuva Ukraina Udmurt
Ngôn ngữ đáng chú ý khác	Chukchi Dolgan Even Evenk Phần Lan Karelia Kazakh Komi-Permyak Veps Yukaghir
Chủ đề liên quan	● Dân tộc ● Ngôn ngữ ● Đơn vị hành chính ● Vườn quốc gia ● Sân bay