Vườn quốc gia Mesa Verde
| Vườn quốc gia Mesa Verde | |
|---|---|
IUCN loại II (Vườn quốc gia) | |
 Toàn cảnh vườn quốc gia | |
  | |
| Vị trí | Montezuma, Colorado Hoa Kỳ |
| Thành phố gần nhất | Cortez |
| Diện tích | 52,485 mẫu Anh (21,240 ha) 52,253 mẫu Anh (21,146 ha) federal[1] |
| Thành lập | 29 tháng 6 năm 1906 |
| Lượng khách | 572.329 (năm 2011)[2] |
| Cơ quan quản lý | Cục Công viên Quốc gia Hoa Kỳ |
| Loại | Văn hóa |
| Tiêu chuẩn | iii |
| Đề cử | 1978 (2nd) |
| Số tham khảo | 27 |
| Quốc gia | Hoa Kỳ |
| Vùng | Châu Mỹ |
| Đề cử | 15 tháng 10 năm 1966 |
| Số tham khảo | 66000251 |
Vườn quốc gia Mesa Verde là vườn quốc gia nằm ở phía Tây nam tiểu bang Colorado, ở độ cao 2.600 mét so với mực nước biển, Hoa Kỳ, vì vậy một vườn quốc gia đã được thành lập vào năm 1906 bởi tổng thống Theodore Roosevelt để bảo vệ các tòa nhà trong vách đá được bảo quản tốt nhất trên thế giới. Mesa Verde là khu vực khảo cổ lớn nhất tại Hoa Kỳ,[3] có diện tích 81,4 dặm vuông (211 km 2), gần Four Corners. Với rất nhiều tàn tích là những ngôi nhà và làng từng là nơi tập trung lâu đời của nền văn minh Pueblo kéo dài 900 năm (từ năm 450 đến năm 1300). Được xây dựng từ thế kỷ thứ 6 đến thế kỷ thứ 12, công viên khảo cổ[4] này có đến 4.400 địa điểm khảo cổ học, bao gồm những ngôi làng xây dựng trên đỉnh Mesa và những ngôi nhà được xây dựng bằng đá trong các vách đá với khoảng 600 ngôi nhà, trong đó có cả vách đá Palace, vách đá lớn nhất Bắc Mỹ. Có những ngôi nhà được xây thành nhiều tầng, có ban công, và có cả quảng trường.[5]
Các địa điểm khảo cổ đặc biệt của Mesa Verde là dẫn chứng của một nền văn hóa bộ tộc da đỏ cổ xưa ở Bắc Mỹ, thể hiện cuộc sống cổ xưa của tổ tiên những người Pueblo phía Tây Nam Hoa Kỳ. UNESCO đã công nhận Mesa Verde là di sản thế giới vào năm 1978.
Địa lý và khí hậu
[sửa | sửa mã nguồn]Vườn quốc gia Mesa Verde có diện tích 52.000 mẫu Anh ở phía Tây nam Colorado.[6][7] Tại đây có các hẻm núi được tạo ra bởi sự xói mòn bởi nước từ các đại dương cổ đại rút xuống, mà kết quả trong vườn quốc gia Mesa Verde đã hình thành nhiều khu vực có độ cao khác nhau, từ khoảng 6.000 đến 8.572 feet (1,829 để 2.613 m), điểm cao nhất tại đây là Park Point. Địa hình trong vườn quốc gia bây giờ là một vùng chuyển tiếp giữa cao nguyên sa mạc thấp và dãy núi Rocky.[8]
Khí hậu bán khô hạn. Nước cho sinh hoạt và nông nghiệp của tổ tiên người Pueblo cổ đại được cung cấp bởi những cơn mưa mùa hè, mùa đông có tuyết rơi và thấm vào các suối nước gần các làng Mesa Verde. Các làng tại độ cao 7.000 feet (2.100 m) có khí hậu mát mẻ hơn, rất lý tưởng cho nông nghiệp, tuy nhiên nhiệt độ thấp làm giảm lượng nước cần thiết cho nông nghiệp. Các ngôi nhà trong vách đá được xây dựng để lợi dụng nguồn năng lượng mặt trời. Góc của mặt trời chiếu ít ỏi trong mùa đông chiếu vào những ngôi nhà vách đá, gió ấm áp thổi từ thung lũng, và nhiệt độ không khí là 10-20 độ C trong hốc hẻm núi, ấm hơn ở phía trên. Vào mùa hè, với ánh nắng mặt trời nhiều, các ngôi làng đã được bảo vệ khỏi ánh sáng trực tiếp từ mặt trời trong những ngôi nhà vách đá cao.[8]
Năm 1300, hạn hán kéo dài đã gây ra sự sụp đổ của nền văn minh Pueblo và khu vực Mesa Verde đã bị bỏ rơi. Những người sống sót tại Mesa Verde đã lui về phía nam và phía đông.
| Dữ liệu khí hậu của Vườn quốc gia Mesa Verde (1981−2010) | |||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Tháng | 1 | 2 | 3 | 4 | 5 | 6 | 7 | 8 | 9 | 10 | 11 | 12 | Năm |
| Cao kỉ lục °F (°C) | 62 (17) |
68 (20) |
73 (23) |
84 (29) |
94 (34) |
101 (38) |
102 (39) |
101 (38) |
94 (34) |
85 (29) |
75 (24) |
67 (19) |
102 (39) |
| Trung bình ngày tối đa °F (°C) | 39.6 (4.2) |
42.6 (5.9) |
49.7 (9.8) |
58.4 (14.7) |
68.8 (20.4) |
80.0 (26.7) |
85.3 (29.6) |
82.4 (28.0) |
74.7 (23.7) |
62.2 (16.8) |
49.1 (9.5) |
39.7 (4.3) |
61.0 (16.1) |
| Tối thiểu trung bình ngày °F (°C) | 19.5 (−6.9) |
22.8 (−5.1) |
28.7 (−1.8) |
34.0 (1.1) |
42.6 (5.9) |
51.0 (10.6) |
57.4 (14.1) |
56.2 (13.4) |
48.9 (9.4) |
37.8 (3.2) |
28.0 (−2.2) |
20.0 (−6.7) |
37.2 (2.9) |
| Thấp kỉ lục °F (°C) | −20 (−29) |
−15 (−26) |
2 (−17) |
4 (−16) |
17 (−8) |
27 (−3) |
38 (3) |
38 (3) |
26 (−3) |
10 (−12) |
−3 (−19) |
−15 (−26) |
−20 (−29) |
| Lượng Giáng thủy trung bình inches (mm) | 1.77 (45) |
1.63 (41) |
1.71 (43) |
1.30 (33) |
1.04 (26) |
0.53 (13) |
1.64 (42) |
2.29 (58) |
1.87 (47) |
1.69 (43) |
1.57 (40) |
1.54 (39) |
18.57 (472) |
| Lượng tuyết rơi trung bình inches (cm) | 17.9 (45) |
15.6 (40) |
11.1 (28) |
4.5 (11) |
0.3 (0.76) |
0 (0) |
0 (0) |
0 (0) |
0 (0) |
1.6 (4.1) |
8.2 (21) |
14.4 (37) |
73.6 (187) |
| Số ngày giáng thủy trung bình (≥ 0.01 in) | 7.2 | 7.9 | 8.0 | 6.6 | 6.4 | 4.0 | 9.3 | 10.6 | 7.9 | 6.9 | 6.4 | 7.4 | 88.6 |
| Số ngày tuyết rơi trung bình (≥ 0.1 in) | 6.5 | 6.6 | 5.7 | 2.6 | 0.3 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0.9 | 3.2 | 5.9 | 31.6 |
| Nguồn: NOAA (extremes 1922–nay)[9] | |||||||||||||
Tham khảo
[sửa | sửa mã nguồn]- ^ “Listing of acreage as of December 31, 2011”. Land Resource Division, National Park Service.
- ^ “NPS Annual Recreation Visits Report”. Cục Công viên Quốc gia Hoa Kỳ.
- ^ “Archaeological adventure”. chicagotribune.com. Truy cập 12 tháng 10 năm 2015.
- ^ “Mesa Verde National Park”. Truy cập 12 tháng 10 năm 2015.
- ^ “Mesa Verde National Park”.
- ^ FitzGerald, Michael C.. The Majesty of Mesa Verde, Wall Street Journal, 2009 March 13, p. W12.
- ^ Casey, Robert L. (1993) [1983]. High Journey to the Southwest. The Globe Pequot Press. ISBN 1-56440-151-0.
- ^ a b Wenger, Gilbert R. (1991) [1980]. The Story of Mesa Verde National Park. Mesa Verde Museum Park, Colorado: Mesa Verde Museum Association. ISBN 0-937062-15-4.
- ^ “NOWData - NOAA Online Weather Data”. National Oceanic and Atmospheric Administration. Truy cập 6 tháng 12 năm 2012.
Đọc thêm
[sửa | sửa mã nguồn]- Richard West Sellars, A Very Large Array: Early Federal Historic Preservation--The Antiquities Act, Mesa Verde, and the National Park Service Act (background and legislative history) published by the University of New Mexico School of Law, 2007.
- Fewkes, J. Walter for the United States Department of the Interior. (1910). Reports of the Department of the Interior - 1909 - Volume 1. Washington, D.C.: Government Printing Office.
- Noble, David Grant. (1995). Ancient Ruins of the Southwest. Flagstaff, Arizona: Northland Publishing. ISBN 0-87358-530-5
- Nordenskiöld, Gustaf. (1893). Ruiner af Klippboningar I Mesa Verde's Cañons. Stockholm: P. A. Norstedt & Söner.
- Nordenskiöld, Gustaf. (1893) The Cliff Dwellings of the Mesa Verde, Chicago: P.A. Norstedt & Söner.
- Oppelt, Norman T. (1989) Guide to Prehistoric Ruins of the Southwest. Boulder, Colorado: Pruett Publishing. ISBN 0-87108-783-9.
Liên kết ngoài
[sửa | sửa mã nguồn]
|
Từ điển từ Wiktionary |
|
Tập tin phương tiện từ Commons |
|
Tin tức từ Wikinews |
|
Danh ngôn từ Wikiquote |
|
Văn kiện từ Wikisource |
|
Tủ sách giáo khoa từ Wikibooks |
|
Tài nguyên học tập từ Wikiversity |
- Mesa Verde National Park (National Park Service)
- Mesa Verde National Park (UNESCO World Heritage Centre)
- Mesa Verde Digital Media Archive Lưu trữ 2011-09-30 tại Wayback Machine (creative commons-licensed photos, laser scans, panoramas), data on Spruce Tree House, Fire Temple, and Square Tower House from a National Park Service/CyArk research partnership
Hướng dẫn du lịch Mesa Verde National Park từ Wikivoyage
 | |||||
| |||||
| |||||
|
Bài viết liên quan đến Hoa Kỳ này vẫn còn sơ khai. Bạn có thể giúp Wikipedia mở rộng nội dung để bài được hoàn chỉnh hơn. |
GIẢM
15%
GIẢM
40%
GIẢM
47%
![[Sách] Những cô em gái - Nguyễn Nhật Ánh](https://down-ws-vn.img.susercontent.com/15910be8b1f00f27ed5c124482bcbcfd.webp)
GIẢM
13%
GIẢM
3%
