Vua của Ý

Chế độ quân chủ của Ý
Re d'Italia
Hoàng gia huy Ý
Quốc vương cuối cùng: Umberto II Ngày 9 tháng 5 năm 1946 - Ngày 12 tháng 6 năm 1946
Chi tiết
Tước hiệu	Bệ hạ
Quân chủ đầu tiên	Odoacer
Quân chủ cuối cùng	Umberto II
Thành lập	476
Bãi bỏ	Ngày 12 tháng 6 năm 1946
Dinh thự	Cung điện Quirinal

Vua của Ý (tiếng Latinh: Rex Italiae, tiếng Ý: Re d'Italia) là một chức tước, mà nhiều nhà cai trị tại bán đảo Ý nắm giữ kể từ khi Đế quốc La Mã sụp đổ. Tuy nhiên từ thế kỷ VI cho tới khi nhà vua Vittorio Emanuele II của Ý 1870 chiếm được Roma và thống nhất nước Ý, không có vua Ý nào cai trị nguyên cả nước Ý.^[1]

Vương miện bằng sắt của vua nước Ý, từ Langobarden cho tới Napoleon

Vào năm 568 người Langobard dưới sự lãnh đạo của Alboin xâm nhập bán đảo Ý và xây dựng một đế quốc Đức phía nam của dãy núi Alpen. Lãnh thổ của họ trải dài nhiều nơi ở Ý, ngoại trừ những công quốc như Roma, Venice, Napoli và Calabria mà thời đó thuộc Đế quốc Đông La Mã.

Năm 774 Langobarden bị người Frank dưới sự lãnh đạo của Charlemagne đánh bại và vua của Langobarden Desiderius bị hạ bệ. Charlemagne nhận lấy Vương miện bằng sắt với tước vị Rex Langobardorum (vua của Langobarden), mà tương đương với tước hiệu "vua của Ý". Trong hàng trăm năm sau đó, vương quốc này là một phần của Đế quốc La Mã Thần thánh. Những vị vua tiếp nối vua Otto I trên đường đến Roma để được phong hoàng đế đã ghé thành phố Langobard Pavia để nhận ngôi vua nước Ý. Điều này chỉ đúng với vương quốc Ý ở miền Bắc, ở miền Nam đã hình thành một vương quốc Sicilia và một vương quốc Napoli. Đến thời Phục hưng thì tước vị này không còn ý nghĩa nữa. Sau Karl V không có hoàng đế nào được phong tước vua của Ý nữa, mặc dù tước vị này chính thức còn tồn tại đến 1648.

Năm 1805 Napoleon Bonaparte, lúc đó là tổng thống của Cộng hòa Ý, được phong ở nhà thờ chính tòa Milano với vương miện bằng sắt làm vua của Ý (1805–1814). Nó chấm dứt khi năm 1814 Napoleon từ bỏ ngôi vua. Hàng chục năm sau đó ở Ý không có vua. Ngoài ra đứa con trai của Napoleon, Napoléon II sinh năm 1811, được phong ngay làm vua của Roma cho tới 1814.

Tước vị vua của ý được dùng lại khi nhà Savoy thống nhất nước Ý thành một quốc gia vào năm 1861. Năm 1946 Chế độ quân chủ qua một cuộc trưng cầu dân ý bị hủy bỏ và được thay thế bởi thể chế Cộng hòa.

"Rex Italiae"

Tên	Tuổi thọ	Bắt đầu trị vì	Kết thúc trị vì	Ghi chú	Dòng dõi	Hình
Odoacer	k. 433 – Ngày 15 tháng Ba năm 493	476	493	Chư hầu của Đế quốc Đông La Mã	–

Vương quốc Ostrogoth (493 – 553)

Bài chi tiết: Vương quốc Ostrogoth

Tên	Tuổi thọ	Bắt đầu trị vì	Kết thúc trị vì	Ghi chú	Dòng dõi	Hình
Theodoric Theodoric Đại đế	454 - Ngày 30 tháng 8 năm 526	Ngày 15 tháng 3 năm 493	Ngày 30 tháng 8 năm 526		Amal
Athalaric	516 - Ngày 2 tháng 10 năm 534	526	534		Amal
Theodahad	k.480 – Tháng 12 năm 536	534	536
Witiges	?–542	536	540
Ildibad	?–541	540	541
Eraric	?–541	541	541
Totila	? – Ngày 1 tháng 7 năm 552	541	552
Teia	?- 552/553	552	553

Vương quốc Lombardia (568 – 814)

Tên	Tuổi thọ	Bắt đầu trị vì	Kết thúc trị vì	Ghi chú	Dòng dõi	Hình
Alboin					Gausi
Cleph
Sự cai trị của các công tước (Thời kỳ không có người đứng đầu trong 10 năm)	–	574/5	584/5
Authari
Agilulf
Adaloald
Arioald
Rothari
Rodoald
Aripert I
Perctarit và Godepert
Grimoald
Perctarit				Phục ngôi sau khi lưu vong
Alahis
Cunincpert
Liutpert
Raginpert
Aripert II
Ansprand
Liutprand
Hildeprand
Ratchis
Aistulf
Desiderius					Lombardy
Charlemagne Charles Đại đế	Ngày 2 tháng 4 năm 742 – Ngày 28 tháng 1 năm 814	Ngày 25 tháng 12 năm 800	Ngày 28 tháng 1 năm 814		Karolinger

Vương quốc Ý (Đế quốc La Mã Thần thánh), (781 – 963)

Triều đại Karolinger (781 – 888)

Tên	Tuổi thọ	Bắt đầu trị vì	Kết thúc trị vì	Ghi chú	Dòng dõi	Hình
Pippin	Tháng Tư năm 773 – Ngày 8 tháng 7 năm 810	781	Ngày 8 tháng 7 năm 810		Karolinger
Bernard	Năm 797 – Ngày 17 tháng 4 năm 818	810	818		Karolinger
Louis I Louis Mộ Đạo	Năm 778 – Ngày 20 tháng 6 năm 840	Ngày 5 tháng 10 năm 816	Ngày 20 tháng 6 năm 840	Con trai của Charlemagne	Karolinger
Lothair I	Năm 795 – Ngày 29 tháng 9 năm 855	Ngày 5 tháng 4 năm 823	Ngày 29 Tháng 9 năm 855		Karolinger
Louis II Louis Trẻ	Năm 825 – Ngày 12 tháng 8 năm 875	Lần thứ nhất Phục sinh năm 850 Lần thứ hai Ngày 18 Tháng Năm năm 872	Ngày 12 tháng 8 năm 875		Karolinger
Charles II Hói Charles Hói	Ngày 13 tháng 6 823 – Ngày 6 tháng 10 877	Ngày 29 tháng Mười hai năm 875	Ngày 6 tháng 10 năm 877		Karolinger
Carloman	k.830 – Ngày 22 tháng 3 năm 880	877	879		Karolinger
Charles III Béo Charles Béo	Ngày 13 tháng 6 839 – 3 tháng 1 888	Ngày 12 tháng Hai năm 881	Ngày 13 Tháng Một năm 888		Karolinger

Thời kì không ổn định (888 – 962)

Sau 887, Ý rơi vào tình trạng bất ổn, với nhiều nhà cầm quyền tuyên bố vương quyền đồng thời:

• Berengar I xứ Carinthia (888 – 896), công tước của Friuli 889-894. Về sau Arnulf lên làm công tước Carinthia năm 896
• Guy xứ Spoleto (889 – 894)
• Lambert xứ Spoleto (891 – 896), con trai của Guy xứ Spoleto. Ông cũng đồng thời cai quản xứ Spoleto năm 894–895.
• Arnulf xứ Carinthia (894 – 899)
• Ratold (896)
• Berengar I (896 – 924), đồng trị vì với Lambert. Sau khi Lambert mất, ông cai trị một mình
• Lambert xứ Spoleto (896 – 898)
• Louis III xứ Provence (900-905), xen giữa là Berengar I cai trị (900-902 và 905).
• Rudolph II xứ Burgundy (922 – 933)
• Hugh xứ Arles (926 – 947)
• Lothair II của Ý (945 – 950)
• Berengar II xứ Ivrea (950 – 961)
• Adalbert xứ Ivrea (950 – 963)

Năm 951 Otto I của Đức xâm chiếm Ý và được trao Vương miện sắt của Lombardy. Năm 952, Berengar và Adalbert trở thành chư hầu của ông nhưng vẫn là vua cho đến khi bị Otto phế truất.

• Otto I của Thánh chế La Mã (962 - 973)

Đế quốc La Mã Thần Thánh (962 – 1556)

Xem thêm thông tin: Hoàng đế La Mã Thần thánh và Vua La Mã Đức

Nhà Liudolf (962 – 1024)

Tên	Tuổi thọ	Bắt đầu trị vì	Kết thúc trị vì	Ghi chú	Dòng dõi	Hình
Otto I Otto Đại Đế	Ngày 23 tháng 11 năm 912 - Ngày 7 tháng 5 năm 973	962 [3]	Ngày 7 tháng 5 năm 973		Liudolfinger
Otto II	955 – Ngày 7 tháng 12 năm 983	k.Tháng 10 năm 980	Ngày 7 tháng 12 năm 983		Liudolfinger
Otto III	980 – Ngày 23 tháng 1 năm 1002	k.Tháng 2 năm 996	Ngày 23 tháng 1 năm 1002		Liudolfinger
Arduin	955–1015	1002	1014		Liudolfinger
Henry II [2] Thánh Henry	Ngày 6 tháng 5 năm 973 – Ngày 13 tháng 7 năm 1024	1004	Ngày 13 tháng 7 năm 1024		Liudolfinger

Nhà Salier (1027 – 1125)

Tên	Tuổi thọ	Bắt đầu trị vì	Kết thúc trị vì	Ghi chú	Dòng dõi	Hình
Conrad I	990 – Ngày 4 tháng 6 năm 1039	1026	Ngày 4 tháng 6 năm 1039		Salier
Henry III	Ngày 29 tháng 10 năm 1017 – Ngày 5 tháng 10 năm 1056	1039	Ngày 5 tháng 10 năm 1056		Salier
Henry IV	Ngày 11 tháng 11 năm 1050 – Ngày 7 tháng 8 năm 1106	1056	Tháng 12 năm 1105		Salier
Conrad II của Ý	1074 – 1101	1093	1101		Salier
Henry V	Ngày 8 tháng 11 năm 1086 – Ngày 23 tháng 5 năm 1125	1106	Ngày 23 tháng 5 năm 1125		Salier

Nhà Süpplingenburg (1125 – 1137)

Tên	Tuổi thọ	Bắt đầu trị vì	Kết thúc trị vì	Ghi chú	Dòng dõi	Hình
Lothair III	Ngày 9 tháng 6 năm 1075 – Ngày 4 tháng 12 năm 1137	1125	Ngày 4 tháng 12 năm 1137		Süpplingenburg

Nhà Hauteville (1130 – 1154)

Tên	Tuổi thọ	Bắt đầu trị vì	Kết thúc trị vì	Ghi chú	Dòng dõi	Hình
Roger II	Ngày 22 tháng 12 năm 1095 – Ngày 26 tháng 2 năm 1154	Ngày 25 tháng 12 năm 1130	Ngày 26 tháng 2 năm 1154		Hauteville

Nhà Staufer (1128 – 1197)

Tên	Tuổi thọ	Bắt đầu trị vì	Kết thúc trị vì	Ghi chú	Dòng dõi	Hình
Conrad III	1093 – Ngày 15 tháng 2 năm 1152	1138 (Cũng đăng quang vào năm 1128 để phản đối Lothair)	1152		Staufer
Frederick I	1122 – Ngày 10 tháng 6 năm 1190	1154	1186		Staufer
Henry VI	Tháng 11 năm 1165 – 28 tháng 9 năm 1197	1186	Ngày 28 tháng 9 năm 1197		Staufer

Nhà Welf (1208 – 1212)

Tên	Tuổi thọ	Bắt đầu trị vì	Kết thúc trị vì	Ghi chú	Dòng dõi	Hình
Otto IV	1175 hoặc 1176 – 19 tháng 5 năm 1218	1209	1212		Nhà Welf

Nhà Staufer (1212 – 1254)

Tên	Tuổi thọ	Bắt đầu trị vì	Kết thúc trị vì	Ghi chú	Dòng dõi	Hình
Frederick II	26 tháng 12 năm 1194 – 13 tháng 12 năm 1250	Ngày 5 tháng 12 năm 1212	Ngày 13 tháng 12 năm 1250		Staufer
Henry (VII)	1211 – Ngày 12 tháng 2 năm 1242	Ngày 23 tháng 4 năm 1220	Ngày 12 tháng 2 năm 1242		Staufer
Conrad IV	Ngày 25 tháng 4 năm 1228 – Ngày 21 tháng 5 năm 1254	Tháng Năm năm 1237	Ngày 21 tháng 5 năm 1254		Staufer

Nhà Luxemburg (1311 – 1313)

Tên	Tuổi thọ	Bắt đầu trị vì	Kết thúc trị vì	Ghi chú	Dòng dõi	Hình
Henry VII	1275 – 24 tháng 8 năm 1313	Ngày 6 tháng 1 năm 1311	Ngày 24 tháng 8 năm 1313		Luxemburg

Nhà Wittelsbach (1327 – 1347)

Tên	Tuổi thọ	Bắt đầu trị vì	Kết thúc trị vì	Ghi chú	Dòng dõi	Hình
Louis IV	1 tháng 4 năm 1282 – 11 tháng 10 năm 1347	1327	Ngày 11 tháng 10 năm 1347		Nhà Wittelsbach

Nhà Luxembourg (1355 – 1437)

Tên	Tuổi thọ	Bắt đầu trị vì	Kết thúc trị vì	Ghi chú	Dòng dõi	Hình
Charles IV	Ngày 14 tháng 5 năm 1316 – Ngày 29 tháng 11 năm 1378	1355	Ngày 29 tháng 11 năm 1378	Con trai của Johann I của Bohemia và Eliška của Bohemia	Luxembourg
Sigismund	Ngày 14 tháng 2 năm 1368 – Ngày 9 tháng 12 năm 1437	1431	Ngày 9 tháng 12 năm 1437	Con trai của Charles IV và Elizabeth xứ Pomerania	Luxembourg

Nhà Habsburg (1437 – 1556)

Tên	Tuổi thọ	Bắt đầu trị vì	Kết thúc trị vì	Ghi chú	Dòng dõi	Hình
Frederick III	Ngày 21 tháng 9 năm 1415 – Ngày 19 tháng 8 năm 1493	Ngày 16 tháng 3 năm 1452	Ngày 19 tháng 8 năm 1493		Habsburg
Charles V	Ngày 24 tháng 2 năm 1500 – Ngày 21 tháng 9 năm 1558	Ngày 24 tháng 2 năm 1530	Ngày 16 tháng 1 năm 1556		Habsburg

Vương quốc Ý

Nhà Bonaparte (1805–1814)

Tên	Tuổi thọ	Bắt đầu trị vì	Kết thúc trị vì	Ghi chú	Dòng dõi	Hình
Napoleon I	Ngày 15 tháng 8 năm 1769 – Ngày 5 tháng 5 năm 1821	Ngày 17 tháng 3 năm 1805	Ngày 11 tháng 4 năm 1814		Bonaparte

Nhà Savoy (1861–1946)

Tên	Tuổi thọ	Bắt đầu trị vì	Kết thúc trị vì	Ghi chú	Dòng dõi	Hình
Victor Emanuel II	Ngày 14 tháng 3 năm 1820 – Ngày 9 tháng 1 năm 1878	Ngày 17 tháng 3 năm 1861	Ngày 9 tháng 1 năm 1878		Savoy
Umberto I	Ngày 14 tháng 3 năm 1844 – Ngày 29 tháng 7 năm 1900	Ngày 9 tháng 1 năm 1878	Ngày 29 tháng 7 năm 1900		Savoy
Victor Emanuel III	Ngày 11 tháng 11 năm 1869 – Ngày 28 tháng 12 năm 1947	Ngày 29 tháng 7 năm 1900	Ngày 9 tháng 5 năm 1946		Savoy
Umberto II	Ngày 15 tháng 9 năm 1904 – Ngày 18 tháng 3 năm 1983	Ngày 9 tháng 5 năm 1946	Ngày 12 tháng 6 năm 1946		Savoy

Phát xít Ý(1922-1946)

Tên	Tuổi thọ	Bắt đầu trị vì	Kết thúc trị vì	Ghi chú	Dòng dõi	Hình
Victor Emanuel III	Ngày 11 tháng 11 năm 1869 – Ngày 28 tháng 12 năm 1947	Ngày 29 tháng 7 năm 1900	Ngày 9 tháng 5 năm 1946		Nhà Savoy

Chú thích

1. Bury, History, tập 1 tr. 406
2. Được liệt kê là người kế vị của Henry I, vua Đức 919, nhưng không phải là Hoàng đế.
3. “Annali d'Italia ... sino all'anno mdccl, colle prefazioni critiche di G. Catalani. (Continuati sino ai giorni nostri dall'a ... G ... O ... V ... ). Tom. 1, pt.1-tom. 15, pt.1 [and] Tavole cronologiche”. Google Books. Truy cập 26 tháng 12 năm 2024.