Alan Paton

Alan Paton
Gebore
Alan Stewart Paton

11 Januarie 1903
Pietermaritzburg, Natal
Sterf12 April 1988 (op 85)
Botha's Hill, Natal
NasionaliteitVlag van Suid-Afrika Suid-Afrika
BeroepSkrywer, politikus
Bekend virCry, the Beloved Country

Alan Stewart Paton (11 Januarie 1903 – 12 April 1988) was 'n Suid-Afrikaanse skrywer en politieke leier.

Paton is op 11 Januarie 1903 in Pietermaritzburg gebore en studeer aan die plaaslike kollege asook aan die Universiteit van Natal. Hy het begin belangstel in maatskaplike werk en word aangestel as hoof van die Diepkloof-verbeteringskool naby Johannesburg in 1935, waar hy omstrede progressiewe hervormings ingestel het, insluitende beleid oor oop slaapsale, werkspermitte en huisbesoek.[1]

Die tema van rasseskeiding staan sentraal in die meeste van sy werke en hy het die CNA-prys vir letterkunde twee keer ontvang. Hy was die oudste kind van James Paton, 'n snelskrifskrywer by die Hooggeregshof, en Eunice Warder James, 'n onderwyseres. Hy het sy hoërskoolopleiding aan die Maritzburg College ontvang en is daarna na die Natal University College, waar hy in die wiskunde en wetenskap gestudeer het met die oog op 'n loopbaan in die onderwys.

In 1928 is hy met Dorrie Lusted getroud en twee seuns is uit die huwelik gebore. Gedurende die tyd het Paton betrokke geraak by 'n Britse godsdienstige beweging, Toc H, wat hom beywer het vir 'n versoening tussen botsende bevolkingsgroepe.

Hoewel Paton 'n groot kampvegter vir die Afrikaners was, Afrikaans leer praat het en aan die eeufeesvierings ter herdenking van die Groot Trek in 1938 deelgeneem het, het die sege van die Nasionale Party in 1948, en veral die party se beleid van apartheid, hom ontstel. Hy het hom sterk teen hierdie partybeleid verset en was in 1953 die medestigter van die Liberale Party, wat in 1968 ontbind is.

Hy het lank as voorsitter van die party opgetree. In die tydperk het hy 'n rubriek in die tydskrif Contact behartig. Hierdie bydraes en sommige van sy politieke toesprake is in 1968 gebundel en onder die titel The long view gepubliseer. Hy het onder meer ook in die VSA lesings oor die toestande in Suid-Afrika gegee. ʼn Tyd lank was hy ook ere-ondervoorsitter van die studente-organisasie National Union of South African Students (NUSAS). Eredoktorsgrade is deur verskeie universiteite (Rhodes, Natal, Witwatersrand, Yale en die Kenyon-kollege in die VSA) aan hom toegeken.

Die roman wat hom wêreldberoemd gemaak het, Cry, the Beloved Country, verskyn in 1948, toevallig ook die jaar wat die Nasionale Party die bewind oorneem en met die beleid van apartheid begin. Die roman het wêreldwye aandag op die lot van swart Suid-Afrikaners gevestig. Dit word gevolg deur talle ander werke, onder meer "Too Late the Phalanrope", "Hofmeyr" oor die eertydse adjunk- eerste minister en 'n outobiografie in twee dele.

Paton was medestigter van die Liberale Party en is in 1960 tot president van die party verkies, 'n pos wat hy beklee tot en met die party se gedwonge ontbinding in 1968, toe dit verplig is om net lede van 'n enkele ras te aanvaar.[2] Hy het ook wyd lesings aangebied, onder meer in die V.S.A.. Sy paspoort is in 1960 ingetrek weens die menings wat hy oor die apartheidsregering gehuldig het.[2]

Hy sterf op 12 April 1988 in Botha's Hill, Natal.

Bibliografie

[wysig | wysig bron]
  • 1948: Cry, The Beloved Country (in 1951 deur Zoltan Korda verfilm)
  • 1950: Lost in the Stars, met Maxwell Anderson, deur Kurt Weill op musiek getoonset
  • 1953: Too Late the Phalarope
  • 1955: The Land and People of South Africa
  • 1956: South Africa in Transition
  • 1960: Debbie Go Home
  • 1961: Tales from a Troubled Land
  • 1964: Hofmeyr
  • 1965: South African Tragedy
  • 1965: Spono, met Krishna Shah
  • 1967: The Long View
  • 1968: Instrument of Thy Peace
  • 1969: Kontakio For You Departed, ook For You Departed
  • 1972: Case History of a Pinky
  • 1973: Apartheid and the Archbishop: the Life and Times of Geoffrey Clayton, Archbishop of Cape Town
  • 1975: Knocking on the Door
  • 1980: Towards the Mountain
  • 1981: Ah, but Your Land is Beautiful
  • 1988: Journey Continued: An Autobiography
  • 1989: Save the Beloved Country
  • 2008: The Hero of Currie Road: the complete short pieces

Verwysings

[wysig | wysig bron]
  1. ↑ Liukkonen, Petri. "Alan Paton". Books and Writers. Finland: Kuusankoski Public Library. Geargiveer vanaf die oorspronklike op 21 Januarie 2008.
  2. ↑ 2,0 2,1 Herbert Mitgang (13 April 1988). "Alan Paton, Author Who Fought Against Apartheid, Is Dead at 85". The New York Times (in Engels). New York. Geargiveer vanaf die oorspronklike op 25 Augustus 2017. Besoek op 8 Mei 2012.

Bronne

[wysig | wysig bron]
  • Wêreldspektrum, 1982, ISBN 090840963X, volume 22, bl. 115
  • Mostert, J.P.C., Politieke Partye in Suid-Afrika, Instituut vir Eietydse Geskiedenis, U.O.V.S., Bloemfontein, 1986.
  • Saunders, Christopher C. (raadgewende red.), An Illustrated Dictionary of South African History, Ibis Books and Editorial Services cc, Sandton, 1994.
 Hierdie artikel omtrent ’n Suid-Afrikaanse politikus is ’n saadjie. Jy kan Wikipedia help deur dit uit te brei.