Clement Attlee

Clement Attlee
Eerste Minister van die Verenigde Koninkryk
Ampstermyn 26 Julie 1945 – 26 Oktober 1951
Vise	Herbert Morrison
Monarg	George VI
Voorafgegaan deur	Winston Churchill
Opgevolg deur	Winston Churchill
Vise-Eerste Minister van die Verenigde Koninkryk
Ampstermyn 19 Februarie 1942 – 23 Mei 1945
Eerste minister	Winston Churchill
Voorafgegaan deur	Amp geskep
Opgevolg deur	Herbert Morrison
Leier van die Opposisie
Ampstermyn 26 Oktober 1951 – 25 November 1955
Monarg	George VI Elizabeth II
Eerste minister	Winston Churchill Anthony Eden
Voorafgegaan deur	Winston Churchill
Opgevolg deur	Herbert Morrison
Ampstermyn 25 Oktober 1935 – 11 Mei 1940
Monarg	George V Edward VIII George VI
Eerste minister	Stanley Baldwin Neville Chamberlain
Voorafgegaan deur	George Lansbury
Opgevolg deur	Hastings Lees-Smith
Leier van die Arbeidersparty
Ampstermyn 25 Oktober 1935 – 25 November 1955
Vise	Arthur Greenwood Herbert Morrison
Voorafgegaan deur	George Lansbury
Opgevolg deur	Hugh Gaitskell
Adjunk-Leier van die Arbeidersparty
Ampstermyn 25 Oktober 1933 – 25 Oktober 1935
Leier	George Lansbury
Voorafgegaan deur	John Robert Clynes
Opgevolg deur	Arthur Greenwood
Lord-Voorsitter van die Raad
Ampstermyn 24 September 1943 – 23 Mei 1945
Eerste minister	Winston Churchill
Voorafgegaan deur	John Anderson
Opgevolg deur	Frederick Marquis
Staatsekretaris vir Dominion-sake
Ampstermyn 15 Februarie 1942 – 24 September 1943
Eerste minister	Winston Churchill
Voorafgegaan deur	Robert Gascoyne-Cecil
Opgevolg deur	Robert Gascoyne-Cecil
Lordseëlbewaarder
Ampstermyn 11 Mei 1940 – 15 Februarie 1942
Eerste minister	Winston Churchill
Voorafgegaan deur	Kingsley Wood
Opgevolg deur	Stafford Cripps
Kanselier van die Hertogdom van Lancaster
Ampstermyn 23 Mei 1930 – 13 Maart 1931
Eerste minister	Ramsay MacDonald
Voorafgegaan deur	Oswald Mosley
Opgevolg deur	Arthur Ponsonby
Lid van die Parlement vir Walthamstow West
Ampstermyn 23 Februarie 1950 – 26 Desember 1955
Voorafgegaan deur	Valentine McEntee
Opgevolg deur	Edward Redhead
Persoonlike besonderhede
Gebore	3 Januarie 1883 Putney, Surrey, Verenigde Koninkryk
Sterf	8 Oktober 1967 Londen, Verenigde Koninkryk
Politieke party	Arbeidersparty
Eggenoot/-note	Violet Attlee
Kind(ers)	4
Alma mater	University College, Oxford
Religie	Geen (moontlik Ateïsme[1])
Militêre Diens
Lojaliteit	Verenigde Koninkryk
Diens/Tak	Britse leër
Jare in diens	1914–1919
Rang	Major
Oorloë/Veldslae	Eerste Wêreldoorlog Slag van Gallipoli Mesopotamiese veldtog Westelike Front
Toekennings	1914–15 Star British War Medal Victory Medal Order of the Garter Ordre du Mérite Order of the Companions of Honour

Clement Richard Attlee, 1st Earl Attlee (* 3 Januarie 1883; † 8 Oktober 1967), was 'n Britse politikus wat tussen 1945 en 1951 as eerste minister en, vanaf 1935 tot en met 1955, as leier van die Britse Arbeidersparty gedien het.

Attlee was die eerste politikus wat die amp van vise-premier (deputy prime minister) beklee het (in die koalisie-regering onder Winston Churchill wat tydens die Tweede Wêreldoorlog gevorm is) en 'n reuse-oorwinning vir die Arbeidersparty in die algemene verkiesing van 1945 behaal en in 1950, ná 'n naelskraap oorwinning, vir 'n tweede ampstermyn verkies is. Hy was die eerste premier uit die geledere van die Arbeidersparty wat 'n volle ampstermyn uitgedien het, asook die eerste wat met 'n algehele meerderheid van setels vir die Arbeidersparty in die Britse Laerhuis kon regeer. Tot dusver het geen ander leier van die Arbeidersparty hierdie funksie langer vervul as Clement Attlee nie.

Attlee het as afgevaardigde vir die Limehouse-kiesafdeling in die algemene verkiesing van 1922 vir die eerste keer 'n setel in die Britse parlement gewen en was in sy politieke loopbaan binnekort suksesvol genoeg om in 1924 as minister in die minderheidsregering van Ramsay MacDonald aangewys te word. Nadat die Arbeidersparty in die verkiesing van 1931 'n verpletterende nederlaag gely het, is Attlee as vise-partyvoorsitter verkies. Ná George Lansbury se bedanking vier jaar later het hy die leier van die Arbeidersparty geword.

In die tyd tussen die twee wêreldoorloë het die Arbeidersparty aanvanklik 'n beleid van pasifisme gevolg, maar het hierdie paaibeleid uiteindelik laat vaar. Attlee het die destydse Britse premier Neville Chamberlain se pogings om 'n politieke skikking met Adolf Hitler deur vreedsame onderhandelinge te bereik skerp gekritiseer. Ná die uitbreek van die Tweede Wêreldoorlog het die Arbeidersparty deel van Winston Churchill se koalisieregering geword. In dié oorlogskabinet het Attlee aanvanklik as Lordseëlbewaarder (Lord Privy Seal) gedien en is twee jaar later as vise-premier aangewys. Die koalisieregering is in 1945 ontbind, en Attlee het in die algemene verkiesing van dié jaar 'n algehele meerderheid van 144 setels met 47,8 persent van die uitgebragte stemme vir sy party behaal.

Die regering, wat hy voorgestaan het, het die na-oorlogse konsensus bereik – 'n politieke en ekonomiese beleid wat al gedurende die oorlog in die Beveridgeverslag geskets is en waarvolgens volle indiensneming deur Keynesiaanse ekonomiese maatreëls bereik en 'n uitgebreide welvaartstelsel geskep sou word. Binne hierdie politieke konteks het die Attleeregering begin om basiese dienste en sleutelnywerhede te nasionaliseer en 'n Nasionale Gesondheidsdiens in die lewe te roep.

Die Konserwatiewe Party was aanvanklik gekant teen 'n Keynesiaanse fiskale beleid, maar het die na-oorlogse konsensus uiteindelik net soos alle ander partye aanvaar. Hierdie konsensus het meer as drie dekades lank die ekonomiese en politieke grondslag van die Verenigde Koninkryk gevorm en sou eers in 1979 deur Margaret Thatcher verwerp word.

In die Britse Ryk het die Attleeregering 'n beleid van dekolonisasie gevolg en onafhanklikheid aan Indië, Pakistan, Burma, Ceylon, Israel en Jordanië toegestaan. Die belangrikste prestasie ten opsigte van buitelandse beleid was die bevestiging van politieke bande met die Verenigde State. In die algemene verkiesing van 1950 het Attlee sy party weereens tot oorwinning gelei, maar die verkiesing in die volgende jaar het hy naelskraap verloor. Attlee het as eerste minister bedank.

Attlee, wat in sy tyd en ook vandag hoog gewaardeer word vir sy politieke prestasies, is in 2004 in 'n meningspeiling, wat deur die Universiteit van Leeds en Ipsos MORI onder 139 akademici gehou is, as die grootste staatsman aangewys wat die Verenigde Koninkryk in die 20ste eeu opgelewer het, voor Winston Churchill wat in die tweede plek beland het.^[2]

Verwysings

1. http://www.theguardian.com/commentisfree/belief/2010/may/05/clegg-atheism-attlee
2. Nicklaus Thomas-Symonds: Attlee. A Life in Politics. Londen/New York: Tauris 2012

Voorafgegaan deur Winston Churchill (Konserwatiewe Party)

Eerste Minister van die Verenigde Koninkryk (Arbeidersparty) 1945 – 1951

Opgevolg deur Winston Churchill (Konserwatiewe Party)