Jurij Brězan

Jurij Brězan
Jurij Brězan in 1967
Gebore9 Junie 1916
Räckelwitz (Worklecy), distrik Kamenz, Lausitz, Duitse Keiserryk (tans Duitsland)
Sterf12 Maart 2006 (op 89)
Kamenz, Sakse, Duitsland
NasionaliteitVlag van Duitsland Duitsland
BeroepSkrywer
Bekend virDer Gymnasiast (1959)
Semester der verlorenen Zeit (1959)
Mannesjahre (1964)
Webwerfwww.jurijbrezan.de

Jurij Brězan (* 9 Junie 1916 in Räckelwitz (Worklecy), distrik Kamenz, Lausitz; † 12 Maart 2006 in Kamenz) word as een van die belangrikste Sorbiese skrywers van die 20ste eeu beskou. Hy het sy werke, wat veral romans, verhale en kinderboeke insluit, in sowel Sorbies asook Duits gepubliseer. Hulle is in 25 tale vertaal.

Biografie

[wysig | wysig bron]

Brězan het sy skoolopleiding vanaf 1928 by die gimnasium in Bautzen gekry en daarna ekonomie gestudeer. In 1936 moes hy die universiteit verlaat, nadat hy reeds sedert die jaar 1933 vir die kulturele beweging Domowina werksaam was en ook as 'n aktiewe lid by 'n Sorbiese weerstandsbeweging aangesluit het. In die jare 1937 tot 1938 het hy as emigrant in Praag gebly. Kort ná sy terugkeer na Duitsland is hy in hegtenis geneem en tot 1939 in 'n gevangenis geplaas. Tussen 1942 en 1944 het hy as 'n soldaat van die Duitse weermag geveg en is daarna as 'n Amerikaanse krygsgevangene aangehou.

In 1945 is hy as jeugfunksionaris van die Domowina benoem en het dié amp tot 1948 beklee. Sedert 1946 was hy 'n lid van die Sosialistiese Eenheidsparty SED.

Jurij Brězan was sedert 1949 as 'n vryskutskrywer werksaam; hy het in 1964 'n lid van die Duitse PEN-sentrum Oos en Wes en in 1965 'n lid van die Duitse Akademie van die Kunste geword. In die tydperk tussen 1969 en 1989 was hy ook visepresident van die skrywersvereniging van die Duitse Demokratiese Republiek (DDR). Hy het tot by sy dood in 2006 in Dreihäuser (Sorbies: Horni Hajnk) naby sy geboortedorp gewoon.

Brězan het in die DDR 'n groot aantal pryse en toekennings ontvang: die Nasionale Prys van die DDR in die jare 1951, 1954 en 1976; die Literatuur- en Kunsprys van die Domowina in 1973; die Karl-Marx-orde in 1974 en die Vaderlandse Orde van Verdienste in 1981.

Werk

[wysig | wysig bron]

In baie van Brězan se romans en verhale is sterk outobiografiese trekke te bespeur. Sy bekendste werk in hierdie verband is die trilogie Der Gymnasiast (1959), Semester der verlorenen Zeit (1959) en Mannesjahre (1964).

Ander werke is geïnspireer deur die legendes en sprokies van die Sorbiese Oberlausitz-gebied. Krabat, die towenaar, is een van die figure wat gereeld optree. Net soos Johann Wolfgang von Goethe se Doktor Faustus probeer Krabat die geheime van die mens se natuur, die maatskappy en die wêreld ontrafel. Krabat tree byvoorbeeld op in die strokiesverhaal Die schwarze Mühle ("Die swart meul") uit die jaar 1968 en in die twee romans Krabat oder die Verwandlung der Welt ("Krabat of Die verandering van die wêreld", 1976) en Krabat oder Die Bewahrung der Welt ("Krabat of Die bewaring van die wêreld, 1993) op.

Literêre werke

[wysig | wysig bron]
Jurij Brězan se grafsteen in Crostwitz
  • 52 Wochen sind ein Jahr (roman, 1953)
  • Christa (verhaal, 1957)
  • Der Gymnasiast (roman, 1958)
  • Borbas und die Rute Gottes (verhaal, 1959)
  • Semester der verlorenen Zeit (roman, 1960)
  • Mannesjahre (roman, 1964)
  • Der Elefant und die Pilze (kinderboek, 1964)
  • Die Reise nach Krakau (1966)
  • Die Abenteuer des Kater Mikosch (kinderboek, 1967)
  • Die Schwarze Mühle (verhaal, 1968)
  • Krabat oder Die Verwandlung der Welt (roman, 1976)
  • Der Brautschmuck (verhaalbundel, 1979)
  • Bild des Vaters (roman, 1983)
  • Dalmat hat Ferien (roman, 1985)
  • Wie das Lachen auf die Welt kam (verhaalbundel, 1986)
  • Einsichten und Ansichten (1986)
  • Geschichten vom Wasser (verhaalbundel, 1988)
  • Mein Stück Zeit (outobiografiese berig, 1989)
  • Bruder Baum und Schwester Lärche (1991)
  • Das wunderschöne blaue Pferd (1991)
  • Krabat oder Die Bewahrung der Welt (roman, 1993)
  • Rifko - aus dem Tagebuch eines Dackels (kinderboek, 1994)
  • Die Leute von Salow (roman, 1997)
  • Ohne Pass und Zoll (outobiografiese berig, 1999)
  • Die grüne Eidechse (roman, 2001)
  • Hunds Tagebuch (verhaal, 2001)

Eksterne skakels

[wysig | wysig bron]