Iste articlo ye en proceso de cambio enta la ortografía oficial de Biquipedia (la Ortografía de l'aragonés de l'Academia Aragonesa d'a Luenga). Puez aduyar a completar este proceso revisando l'articlo, fendo-ie los cambios ortograficos necesarios y sacando dimpués ista plantilla. |
Baden-Wurtemberg Baden-Württemberg | |||||
Estau d'Alemanya | |||||
| |||||
Mapa de situación en Alemanya | |||||
Entidat • Estau |
Estau Alemanya | ||||
Capital | Stuttgart | ||||
Idioma oficial • Atros idiomas |
Alemán Alamanico | ||||
Superficie • Total |
35 751.65 km² | ||||
Gubierno • Ministro president |
Winfried Kretschmann | ||||
Población • Total (2014) • Densidat |
10 703 000 hab. 294 hab/km² | ||||
ISO 3166-2 | DE-BW | ||||
Pachina web oficial |
Baden-Wurtemberg (en alemán Baden-Württemberg) ye uno d'os 16 estaus federals de Alemanya clamatos Bundesländer.[1] Ye situato en o sudueste d'o país, a l'este d'o río Rin.
Muga a o norte con o estau de Hesse, a o nord-este y a l'este con o estau de Bavera, a o sud con Suiza, a l'ueste con Francia (rechión d'Alsazia), y a o norueste con o río Rin y con o estau de Renania-Palatinato.
O estau actual ye o resultado d'a unión d'os estaus independients de Wurtemberg-Baden, Wurtemberg-Hohenzollern y Baden en referendum popular (1952).
A Selva Negra («Schwarzwald» en alemán) forma l'eixe d'a rechión. Dende a ciudat de Pforzheim a lo norte dica Waldshut a lo sud tien una largaria d'alto u baixo 160 km. A tuca mas elevata ye lo Feldberg (1.493 m) en a Selva Negra d'o sud.
O clima ye templau, con temperaturas decreixients con l'altaria. A Val d'o Rin ye a rechión mas calida d'Alemanya, con temperaturas que en estiu rondan os 20 °C (maxima meya de 26 °) y en hibierno os 2 °C (maxima meya de 5 °), con precipitacions moderadas, arredol de 800 mm por anyada. Karlsruhe estió una d'as ciudaz en as cuals se rechistró a temperatura maxima d'Alemanya, con 40 °C, en 2003. En a Selva Negra, en cambeo, a temperatura ye considerablement menor: en as vals a 600 m d'altura, a temperatura de chulio aconsigue os 17 °C (maximas de 23 °) y a de chinero, -2 °C (maxima d'1 °). Por tanto, i hai frecuents nevadas que posibilitan a practica d'esportes como l'esquí. Amás, as precipitacions son superiors, con 1.000 a 1.500 mm anyals. En tot l'estau i hai plevidas entre tot l'anyo.
En o sudeste se fa sentir en agüerro, hibierno y primavera o Foehn, aire calido provenient d'os Alpes que puede elevar as temperaturas dica 15 °C por alto d'a meya.
Dende a fin d'as Guerras napoleonicas (sieglo XIX) os territorios d'iste estau alemán facioron parte d'a Confederación d'o Rin dica o congreso de Viena, cuan ye incorporato a la Confederación Chermanica.
Dimpués d'a Segunda Guerra Mundial, as fuerzas aliatas abuegoron a zona en tres estaus: Wurtemberg-Baden a lo norte (ocupau por os Estaus Unius), Wurtemberg-Hohenzollern y Baden a o sudueste (toz dos ocupaus por Francia).
En 1949 istos tres estaus pasoron a formar parti d'a Republica Federal d'Alemanya. L'articlo 118 d'a Lei Fundamental de Bonn permitiba, manimenos, a unión d'estaus. Asinas, o 16 d'aviento de 1951, Wurtemberg-Baden, Wurtemberg-Hohenzollern y Baden votoron a favor de fusionar-se a traviés d'un referendum. Baden-Wurtemberg se convirtió en un estau en Alemanya o 25 d'abril de 1952.
En 1956, a Corte Federal Constitucional d'Alemanya determinó que o plebiszito estió ilicito porque yera esventalloso pa la población de Baden. Alavez, en 1969 se tornó a celebrar un plebiszito en l'aria de Baden, dando una mayoría (mas d'o 81% de votos) partidaria d'a unidat.
1950 | 1960 | 1970 | 1980 | 1990 | 2000 | 2015 |
---|---|---|---|---|---|---|
6.430.225 | 7.726.859 | 8.895.048 | 9.258.947 | 9.822.027 | 10.524.415 | 10.879.618 |
Baden-Wurtemberg ye dividita 35 districtos rurals -agrupatos 4 rechions administrativas: Friburgo, Karlsruhe, Stuttgart y Tubinga- y 9 districtos urbans:
|
Districtos urbans:
|
|
|
Baden-Wurtemberg, mas que mas a rechión de Stuttgart, fa parte d'una aria d'excepcional importancia economica d'o mundo. Tamién ye seu d'interpresas multinacionals como Daimler, Bosch, Porsche, SAP, Liebherr, Hugo Boss u IBM.
Iste estau, asinas como Catalunya, Roine-Alpes y Lombardía, ye considerato un motor dintro d'a Unión Europea (UE).
Ministro-presidents de Baden-Wurtemberg | |||
---|---|---|---|
Nombre | Partiu politico | Lechislatura | |
1 | Reinhold Maier | FDP/DVP | 1952 - 1953 |
2 | Gebhard Müller | CDU | 1953 - 1958 |
3 | Kurt Georg Kiesinger | CDU | 1958 - 1966 |
4 | Hans Karl Filbinger | CDU | 1966 - 1978 |
5 | Lothar Späth | CDU | 1978 - 1991 |
6 | Erwin Teufel | CDU | 1991 - 2005 |
7 | Günther Oettinger | CDU | 2005 - 2010 |
8 | Stefan Mappus | CDU | 2010 - 2011 |
9 | Winfried Kretschmann | Bündnis 90/Die Grünen | 2011-hue |
Amás de l'alemán atros dos idiomas son charraus:l'alamanico y l'alto franco.
A cercanía con Francia y Suiza fa que tienga cualques influencias d'a cocina francesa y suiza y isto ha dau por resultau que a gastronomía d'iste Land sía un poquet mas liuchera que a meya d'a cocina alemana.
Virollas tipicas son: