A Rúa

A Rúa
Alministración
País	España
Autonomía	Galicia
Provincia	provincia d'Ourense
Tipu d'entidá	conceyu de Galicia[1]
Alcaldesa d'A Rúa	María González Albert
Nome oficial	A Rúa (gl)[2]
Códigu postal	32350
Xeografía
Coordenaes	42°23′42″N 7°06′51″W / 42.395089°N 7.114142°O / 42.395089; -7.114142
A Rúa A Rúa (España)
Superficie	36 km²
Altitú	317 m
Llenda con	Quiroga, Vilamartín de Valdeorras, Petín y Larouco
Demografía
Población	4141 hab. (2023) - 2125 homes (2019) - 2189 muyeres (2019)
Porcentaxe	1.36% de provincia d'Ourense
Densidá	115,03 hab/km²
Más información
Estaya horaria	UTC+01:00
Llocalidaes hermaniaes	Almendralejo
arua.es

A Rúa ye un conceyu español asitiáu na contorna gallega de Valdeorras, al nordeste de la provincia d'Ourense (España).

Xeografía

El términu municipial de A Rúa, qu'ocupa una superficie de 35,91 km²,^[3] llenda al noroeste col conceyu lucense de Quiroga, al suroeste con Laroco, al este con Villamartín de Valdeorras y al sur col ríu Sil, que define la so llende col términu municipal de Petín. Les parroquies qu'integren el conceyu de A Rúa pertenecen a la Diócesis d'Astorga.

A Rúa atópase enclavada na oriella norte del Valle de Valdeorras occidental. Ye precisamente, nel norte del conceyu onde s'atopen los sos mayores altores, los montes de Cereijido, con Cabeza Porriñas (1.221 m) como'l so finxu. El sur del términu municipal coincide col valle que dibuxa'l Sil, y ye la so área más poblada.

A Rúa ta bien allugada, nel pasu natural ente'l sur de Galicia y el Pandu. Trés son les exes viarios: la N-120 (Logroño-Vigo), la OU-636 y la OU-536 escontra la capital provincial a 101 km por A Pobra de Trives y Castro Caldelas, y la OU-533 que, por Viana do Bolo y La Gudiña, avéralu a Portugal.

La estación ferroviaria de A Rúa, enclavada na llinia Palencia – La Coruña, foi siempres una destacada entrada a Galicia y en redol a la mesma xeneróse un importante crecedera urbana, del que nació'l barriu onde güei s'alluga la capital del conceyu

El so clima ta carauterizáu polos contrastes, al contrariu qu'otres contornes gallegues, con cambeos de los 43 °C de branu a los -7 °C pel hibiernu (como medies máximes del últimu llustru). Les condiciones de la so microclima y los sos suelos apurren les carauterístiques óptimas pal cultivu de la vide y la ellaboración de vinos calidable, una de les sos principales fontes económiques y referente de la so identidá local.

Parroquies eclesiástiques

• Roblido (San Juan)
• A Rúa de Valdeorras (San Esteban)
• Santuyano (Santuyano)
• Fontey (Nsa. Sra. de Fátima)

Demografía

Evolución de la población del conceyu 1857-2016

1857	1860	1877	1887	1897	1900	1910	1920	1930	1940	1950	1960	1970	1981	1991	2001	2011	2016
2.075	2.115	2.361	2.779	2.360	2.411	2.626	2.822	3.224	4.040	4.096	4.526	5.242	5.712	4.933	5.056	4.719	4.530

Población (padrón 2016)	Homes	Muyeres	Total
De 0 a 15 años	245	211	456
De 16 a 64 años	1.404	1.332	2.736
de 65 años y mayores	579	759	1.338
Población total	2.228	2.302	4.530

• Edá media: 49,8 años.
• Númberu d'estranxeros: 193
• Fíos per muyer: 0,8
• Tasa bruta de natalidá (o/oo): 4,36
• Tasa bruta de mortalidá (o/oo): 19,29

Historia

Según les cróniques de Pliniu'l Vieyu y Ptolomeo, antes de la romanización, les tierres de A Rúa, y del restu de valdeorras, taben habitaes polos Cigurros o Egurros. Na llocalidá de A Rúa asitiábase'l Forum Cigurrorum, onde s'asitiaba la VIII casona de la Vía XVIII o Vía Nova del Itinerariu de Antonino, construyida so los reinaos de Tito y Domiciano, que xunía Bracara Augusta (Braga) y Asturica Augusta (Astorga), cruciando'l ríu Sil pela ponte de la Cigarrosa. Nel conceyu atopó una llábana romana, que se caltién frente a la ilesia de San Esteban, y unos ellaboraos mosaicos, curiaos nel muséu arqueolóxicu provincial d'Ourense.

Darréu, mientres la dominación sueva y visigoda al antiguu Forum Cigurrorum, va conocése-y como Geures o Giorres. El llugar adquiriría cierta importancia, como demuestra'l fechu de que nél s'asitiara una ceca de moneda mientres los reinaos de Witerico, Sisebuto y Suintila, ente los años 603 y 631.

Alfonsu I d'Asturies incorpora la contorna, qu'a lo llargo de la Edá Media tuvo baxu dominiu de los reis d'Asturies, de Llión y de Galicia, primero sol señoríu del Condáu de Lemos y darréu de los condes de Ribadavia.

Yá mientres la Edá Media y bien entrada la Edá Moderna, la llocalidá va ser conocida como San Esteban de A Rúa, siendo la cabecera histórica de la contorna de Valdeorras.

Mientres la Guerra de la Independencia, nel añu 1809, la contorna sería testigu d'enfrentamientos ente guerrilla española y tropes napoleóniques. En 1883 llega a la localidá'l ferrocarril, motivu pol que se constrúi la estación, dando llugar a un nuevu barriu que concentraría bona parte de la actidad sociu-económica del occidente de la contorna de Valdeorras

Economía

Unu de los principales motores económicos del conceyu, y de la contorna de Valdeorras, ye'l cultivu de la vide y la ellaboración de vinos y aguardientes d'acreditada calidá. La identidá del conceyu ta inequívocamente venceyada al vinu, les sos múltiples bodegues dan fe d'ello. Prueba de la calidá de los sos vinos ye que, nel añu 2011, el conocíu enólogu Robert M. Parker catalogar ente la élite mundial de vinos.

Anque nel conceyu nun esista nenguna esplotación minera, son munchos los vecinos del conceyu qu'atopen la so actividá na estracción de la cayuela n'otros conceyos de la contorna.

Al marxe de vinu y cayuela, otres actividaes dinamizan l'actividá económica del conceyu son: xeneración hidroeléctrica, carpintería, tresporte de mercancíes, hostelería, alimentación y una factoría, de recién construcción, auxiliar de la industria del automóvil.

Patrimoniu natural y históricu

Los elementos más relevantes dende'l puntu de vista turísticu, del conceyu, son:

• Ilesia parroquial de San Esteban: Construyida nel sieglu XVI ye una de les construcciones eclesiástiques más notables de la contorna.
• Ponte de la Cigarrosa: Ponte d'orixe romanu, llevántase sobre'l ríu Sil y xune el conceyu de la Rúa col de Petín. Anguaño ye piatonal.
• Espaciu fluvial del banzáu de San Martiño: Na vera ruesa del ríu Sil atópase un interesante ecosistema de ribera. Sobre'l mesmu estiende un malecón y paséu fluvial, una frondosa chopera y una área deportivu-recreativa (El Aguillón).
• El términu municipal ye travesáu por una variante del Camín de Santiago, el denomináu Camín d'Iviernu, atayu qu'evitaba l'ascensión al Cebreiro en iviernu.^{[ensin referencies]}

Fiestes

Les principales fiestes del conceyu son:

• Fiestes de San Roque: Celébrense'l primer fin de selmana siguiente al 16 d'agostu, nel Campu de San Roque. Ye'l referente festivu por antonomasia de la Rúa vieya.
• Fiestes de branu: Celebrar del 7 al 11 d'agostu, nel barriu de la Estación.
• Esisten otres celebraciones festivu-gastronómiques: Magosto, Feria del Vinu...

Referencies

1. Afirmao en: Houses of the municipalities of Galicia. Autor: Llista de presidentes de Galicia.
2. «Decreto 332/1996, de 26 de julio, por el que se aprueba el Nomenclátor correspondiente a las entidades de población de la provincia de Ourense» (en gallegu). Diario Oficial de Galicia:  páxs. 8100-8101. 29 agostu 1996. 
3. [http://ssweb.seap.minhap.es/REL/frontend/inicio/municipios/12/13426/67[

Ver tamién

• Contorna de Valdeorras
• Gastronomía de la provincia d'Ourense
• Denominación d'Orixe Valdeorras
• Ríu Sil
• Gigurros

Enllaces esternos

Sitiu oficial del conceyu