Cristóbal Balenciaga

Cristóbal Balenciaga
Vida
Nacimientu Getaria, 21 de xineru de 1895[1]
Nacionalidá España
Muerte Xàbia[2], 1972[3] (76/77 años)
Estudios
Llingües falaes vascu
francés
castellanu[4]
Oficiu diseñador, empresariu, diseñador de moda, modista
IMDb nm0050069
Cambiar los datos en Wikidata

Cristóbal Balenciaga Eizaguirre (21 de xineru de 1895, Getaria – 1972, Xàbia) más conocíu a cencielles como Balenciaga, foi un prestixosu diseñador de moda español, consideráu unu de los creadores más importantes de l'alta cordura, que desempeñó'l so trabayu principalmente na ciudá de París mientres más de tres décades. Enantes tuvo una formación de xastre y diverses marques propies n'España.[5] Contemporaneu de Coco Chanel y Christian Dior, ye'l modista d'alta cordura español más importante de la hestoria.[6]

Biografía

[editar | editar la fonte]

Nació na pequeña llocalidá de Getaria, nel País Vascu, nel senu d'una familia humilde y católica. El so padre yera un pescador que morrió nel mar y la so madre cordudera.

Dende pequeñu suañaba con ser modista y nos sos ratos llibres dibuxaba los grandes diseños que vía. A los trelce años, la VII Marquesa de Casa Torres (güela de la futura reina Fabiola de Bélxica) que braniaba en Getaria, sintióse trescalada ante les enganíes que tenía'l mozu por aprender l'oficiu de la moda, y decidió plantega-y un retu. Apurrió-y un cachu de tela xunto a unu de los sos más esclusivos vistíos, coles mires de que él lo copiara y demostrara el so talentu. La resultancia contentó tanto a la marquesa, que d'ende d'equí p'arriba convirtióse na so mecenes.

Mientres los años 1918-1924 xuntar coles hermanes Lizaso, y formaron la casa Balenciaga Lizaso. Finalmente dixebráronse por causa de un discutiniu.

Tres unos años d'incipiente ésitu, Balenciaga abrió una tienda llamada Eisa (como homenaxe al so apellíu maternu) en San Sebastián, en 1919,[7] que s'espandiría escontra Madrid y Barcelona.[8] La Familia Real Española y l'aristocracia llevaben los sos diseños. Cuando españó la Guerra Civil Española viose forzáu a cerrar les sos tiendes, y treslladóse a París.[7][8] Balenciaga abrió'l so taller parisín na Avenida George V n'agostu de 1937.[8]

Impunxo un estilu totalmente innovador presentando una llinia de costazos cayíos, cintura pinzada y cadriles redondos. Ye a partir de los años 50 cuando empieza a ser reconocíu y esplega tola so creatividá.

Al contrariu que munchos diseñadores, que abocetaban les sos creaciones pero nun les iguaben, Cristóbal Balenciaga tuvo un plenu dominiu de la cordura y del manexu de texíos. Coco Chanel llegó a afirmar:

Ye l'únicu de nós que ye un verdaderu 'couturier' (cordureru)
Coco Chanel

Manifestó predilección polos texíos con pesu, que s'arriquecíen con bordaos a mano, lentejueles o pedrería.

Destaquen los vistíos negros, los abrigos cuadraos ensin pescuezu nin botones, la manga xaponesa, el vistíu túnica o los impermeables tresparentes.

Vistíu de cóctel de tafetán negru diseñáu por Balenciaga en 1951.

Balenciaga yera capaz de montar un vistíu con un pañu de tela, ensin apenes cortes nin cordures, en pocoñín de tiempu. La so habilidá en crear volumes y formes foi estelante; daba a les prendes un acabáu perfectu, cuasi escultóricu, tapando toles abotonadures y puntaes de filo. El so nivel d'esixencia llevábalu a desarmar un vistíu enteru si nun quedaba al so plenu prestu. Creaba diseños esclusivos pa les sos meyores veceres ensin necesidá de pruebes; la mesma Marlene Dietrich afirmó que Balenciaga conocía les sos midíes y que nengún de los sos vistíos esixó retoques.

Foi un apasionáu de los grandes maestros de la pintura española, especialmente de Velázquez y Goya, anque los sos modelos tamién amuesen influencies cubistes. Díxose que la so perceición de la muyer ye más xaponesa qu'occidental. Por casu, anque los sos modelos nun resulten eróticos a los güeyos occidentales —porque son unos volúmenes que zarren o protexen a la muyer— destaquen enforma la nuca, un elementu bien eróticu en Xapón.

La llista de les sos veceres de l'alta sociedá ye bien llarga. Amás de Marlene Dietrich inclúi a Greta Garbo, Grace Kelly... Fixo los vistíos de boda de S.M.[9] la Reina Fabiola de Bélxica (agora calteníu nel Muséu Balenciaga de Getaria) y de la Duquesa de Cádiz.[10] (agora na coleición del Museu Tèxtil i d'Indumentària - Disseny Hub Barcelona). Una de los sos principales almiradores y veceru foi la millonaria estauxunidense Rachel L. Mellon pa quien realizó cientos de pieces, anguaño nel Muséu Balenciaga en Getaria. Yera una figura llexendaria nel mundu de la moda y de l'alta sociedá, non yá polos sos diseños sinón tamién pol so calter reserváu y el so métodu de trabayu rigorosu y discretu. Recibía a los sos veceros por aciu cita previa y entamaba desfiles privaos. Nun-y gustaben les ensames nin la vida mundana. Guardó con celu la so vida privada.

Unu de los sos últimos trabayos foi l'uniforme de les azafates d'Air France, ésti foi l'únicu acercamientu que tuvo al Prêt-à-porter, yá que al igual que Chanel, cuando ésti surdió refugar de momentu, sicasí, Chanel aportó a crear coleiciones Prêt-à-porter y Balenciaga nun lo fixo.

Balenciaga decidió retirase tres cincuenta años n'activu en 1968 cola llegada del prêt-à-porter. Por tanto Balenciaga siempres creó Alta cordura y nunca prêt-à-porter, por eso ye consideráu por munchos como'l verdaderu padre de l'Alta cordura. Francia estimosa nómalu Caballeru de la Lexón d'Honor.[11]

Sicasí Balenciaga tuvo problemes mientres el so apoxéu. Nun principiu negóse a xunise a la Chambre Syndicale de la Haute Couture por cuenta de que refuga les sos esixencies, pero al poco xunióse al sindicatu. En 1956, decidió dixebrase del calendariu oficial de desfiles alcordáu pola Chambre Syndicale de la Haute Couture y empezó a presentar les sos coleiciones a la prensa xustu antes d'unviales a los sos veceros pa evitar copies y ganar en visibilidá, polo que ye espulsáu de la cámara. Dende entós los sos diseños a pesar de ser alta cordura nun lo fueron nel sentíu llegal, asina que pa la Chambre Syndicale de la Haute Couture, Balenciaga nunca creó Alta Cordura.

Balenciaga definió l'oficiu d'alfayate como sigue:

Un bon alfayate tien de ser: arquiteutu pa los patrones, escultor pa la forma, pintor pa los dibuxos, músicu pa l'harmonía y filósofu pa la midida
Cristóbal Balenciaga

Retirada y fallecimientu

[editar | editar la fonte]

Balenciaga retirar del mundu de l'alta cordura en 1968. Primero decidió retirase de la vida activa en mayu de 1968 y un par de meses más tarde, el 1 de xunetu, los periódicos daben la noticia del zarru de la so casa central en París y de los sos talleres de Madrid. El zarru de la so empresa foi por sorpresa, como un golpe d'efeutu y nin el so emplegaos saber.

Fueron razones de índole económica les que forzaron a Balenciaga a cerrar el so negociu por cuenta de la perda de rentabilidá del negociu de l'alta cordura. Per un sitiu la fuerte carga impositiva de los impuestos franceses comíense la mayor parte de los beneficios y por otru los americanos dexaron de mercar alta cordura francesa, en bon midida pola política anti-americana del xeneral De Gaulle. Los americanos llegaren a suponer cerca del 70% de la vecería de Balenciaga.

Balenciaga tornó a vivir a España. Terminó los sos díes viviendo na so casa d'Altea, onde-y gustaba pintar, parolar y comer na compañía de dalgunos de los sos ayudantes españoles.

Escepcionalmente, cuatro años dempués de la so retirada, aceptó l'encargu de diseñar un vistíu, el que llevó na so boda Carmen Martínez-Bordiú, la nieta del Xeneral Franco y fía de Carmen Franco, una de les sos veceres más importantes. La boda celebró'l 8 de marzu de 1972, siendo'l vistíu de Martínez-Bordiu, la última obra de Balenciaga.

Esi mesmu mes de marzu de 1972, Balenciaga foi a pasar unes vacaciones al parador nacional de turismu de Xàbia, n'Alicante. Nun taba enfermu, nin se-y conocía nengún carecimientu grave, pero inesperadamente el 24 de marzu sufrió un infartu de miocardiu, siguíu d'un paru cardiaco. Tenía 77 años d'edá nel momentu del so fallecimientu. Foi soterráu en Getaria, la so llocalidá natal.

Legáu

[editar | editar la fonte]
El Muséu Balenciaga en Getaria.

El zarru de la casa d'alta cordura de Balenciaga en 1968 nun supunxo la desapaición de la "marca Balenciaga". La marca tuvo inactiva hasta 1986 cuando Jacques Bogart S.A. adquirió los derechos de la marca a los herederos de Balenciaga.

Anque desligada de la figura del so creador, Balenciaga caltúvose activa nel mundu de la moda dende entós hasta l'actualidá. Entiende productos d'alta cordura, "pret-a-porter", perfumería, xoyes y otros complementos. La empresa Balenciaga caltúvose activa principalmente na gama de perfumería y accesorios. Na actualidá los bolsos Balenciaga son unos de los más deseyaos poles fashion victims. Otru de los oxetos de deséu de la firma Balenciaga son los sos zapatos, pol so gran orixinalidá nel diseñu. Nes coleiciones históriques del Museu Tèxtil i d'Indumentària destaca la de sombreros y tocaos de Balenciaga, pol so gran variedá de formes.

Nel taller de Cristóbal Balenciaga formáronse munchos alfayates, dalgunos de los cualos algamaríen fama internacional y llegaríen a tener firma propia. Ente estos cúntense Paco Rabanne, André Courrèges, Emanuel Ungaro, Hubert de Givenchy o Óscar de la Renta.

La so obra foi oxetu de numberoses esposiciones museístiques, empezando por una esposición antolóxica que-y brindó'l Muséu Metropolitanu de Nueva York en 1973 (The World of Balenciaga), que s'esibió mientres siete meses con 180 modelos espuestos. Los traxes de Balenciaga acompañar de pintures de Goya, Velázquez, El Greco, Zuloaga, Miró o Picasso nes cualos inspirárense los diseños del alfayate vascu. Foi la primer vegada qu'un muséu d'arte de la categoría del Muséu Metropolitanu de Nueva York xubía vistíos a la categoría d'obres d'arte. N'España celebróse tamién una esposición homónima, El Mundo de Balenciaga, que s'instaló nes sales nobles del Palaciu de Biblioteca y Museos Nacionales de Madrid.

Na so llocalidá natal establecióse una fundación coles mires de crear un muséu dedicáu a la so figura. Tres numberosos problemes y resalváu el procesu xudicial sobre presuntes irregularidaes na so xestión,[12] inauguróse finalmente en Getaria el 10 de xunu de 2011 el Muséu Balenciaga.[13][14] El muséu cunta con unes 1.200 pieces, anque namái una parte amuésase simultáneamente. Les obres tán espuestes sobre maniquínes invisibles.

El so amigu, l'escultor Eduardo Chillida, fíxo-y una escultura-homenaje llamada "Homenaxe a Balenciaga".

La ciudá de San Sebastián ríndelu tamién homenaxe con un paséu, que s'asitia nel barriu de Igueldo onde Balenciaga tuvo una casa.

Presencia en museos

[editar | editar la fonte]

El Muséu Balenciaga,[15] abiertu al públicu en Getaria, tien una coleición d'unes 1.200 pieces. El Museu Testil i d'Indumentària del Disseny Hub Barcelona tien una estensa coleición de vistíos y complementos (especialmente sombreros) de Balenciaga. El Muséu del Traxe de Madrid tamién tien una coleición de moda qu'inclúi vistíos de Balenciaga.[16]

Bibliografía

[editar | editar la fonte]
  • ARZALLUZ, Miren, Cristóbal Balenciaga, la forxa del maestru (1895-1936), Donostia-San Sebastián, Diputación Foral de Gipuzkoa y Nerea, 2010.
  • BOWLES, H., "Balenciaga and Spain", Nueva York, Rizzoli, 2010.
  • JOUVE, M. A., y DEMORNEX, J., "Balenciaga", París, Éditions du Regard, 1988.
  • JOUVE, M. A., "Balenciaga", París, Assouline, 1998.
  • MILLER, L., Y., "Cristóbal Balenciaga", Londres, Batsford, 1993.
  • MILLER, L.Y., "Cristóbal Balenciaga (1895-1972). Alfayate d'alfayates", Barcelona, Gustavo Gili, 2007.
  • VV.AA. "Balenciaga", catálogu del Muséu Cristóbal Balenciaga de Getaria, Donostia-San Sebastián, Nerea, 2011.

Referencies

[editar | editar la fonte]
  1. ↑ Biblioteca Nacional de Francia. «autoridaes BNF» (francés). Consultáu'l 10 ochobre 2015.
  2. ↑ Nome d'usuariu en Wikimedia: ensin valor.
  3. ↑ Afirmao en: SNAC. Identificador SNAC Ark: w6vq4h7p. Apaez como: Cristóbal Balenciaga. Data de consulta: 9 ochobre 2017. Llingua de la obra o nome: inglés.
  4. ↑ Identificador CONOR.SI: 108977251. Afirmao en: CONOR.SI.
  5. ↑ ARZALLUZ, Miren, Cristóbal Balenciaga, la forxa del maestru (1895-1936), Donostia-San Sebastián, Diputación Foral de Gipuzkoa y Nerea, 2010.
  6. ↑ moda.html Balenciaga, la Ñ de la moda
  7. ↑ 7,0 7,1 «Cristóbal Balenciaga». Fashion, Jewellery & Accessories. Muséu de Victoria y Alberto. Archiváu dende l'orixinal, el 29 de mayu de 2007. Consultáu'l 6 de xunu de 2007.
  8. ↑ 8,0 8,1 8,2 Charleston, Beth Duncuff (ochobre de 2004). «Cristóbal Balenciaga (1885-1972)». Timeline of Art History. Muséu Metropolitanu d'Arte. Consultáu'l 6 de xunu de 2007.
  9. ↑ España, 50 años de moda, Barcelona, Ajuntament de Barcelona, 1987-1988, p. 25.
  10. ↑ España, 50 años de moda, Barcelona, Ajuntament de Barcelona, 1987-1988, p. 27
  11. ↑ mio0aXRAhWJtRQKHTDoCucQ6AEIOzAF#v=onepage&q=Alfonso%20de%20Churruca%20y%20Calbet%C3%B3n&f=false Vascos relevantes del sieglu XX Escritu por Juan José Alzugaray Aguirre, páx.63,
  12. ↑ [https://www.elpais.com/articulo/cultura/geometria/estetica/Balenciaga/vuelve/casa/elpepucul/20100511elpepicul_2/Tes El País, 11 de mayu de 2010]
  13. ↑ Balenciaga vuelve al mar, por Eugenia de la Torriente
  14. ↑ El muséu ver de diariu, El Diariu vascu, 10 de xunu de 2011
  15. ↑ Cristóbal Balenciaga Moseoa
  16. ↑ Muséu del Traxe

Enllaces esternos

[editar | editar la fonte]