Henry Kissinger

Premiu Nobel de la Paz

Henry Kissinger
22. Chancellor of the College of William & Mary ^(en) 1r xunetu 2000 - 1r ochobre 2005 ← Margaret Thatcher - Sandra Day O'Connor → 56. secretariu d'Estáu de los Estaos Xuníos 22 setiembre 1973 - 20 xineru 1977 ← Kenneth Rush - Philip Habib → 7. consejero de Seguridad Nacional ^(es) 20 xineru 1969 - 3 payares 1975 ← Walter Whitman Rostow ^(es) - Brent Scowcroft →
Vida
Nacimientu	Fürth[1], 27 de mayu de 1923[2]
Nacionalidá	Reich alemán  (1923 -  valor desconocíu)[3] Estaos Xuníos  (1943 -  29 payares 2023)[4]
Muerte	Kent[5], 29 de payares de 2023[6] (100 años)
Sepultura	Cementeriu Nacional d'Arlington[7]
Familia
Padre	Louis Kissinger
Madre	Paula Stern
Casáu con	Ann Fleischer (1949 – div. 1964)[8] Nancy Kissinger (1974 – m. 2023)[9]
Fíos/es	2
Hermanos/es	Walter Kissinger ^(en)
Estudios
Estudios	George Washington Educational Campus ^(en) (1938 - 1940) City College of New York ^(es) (1941 - 1943) ensin valor : Contabilidá Universidá de Harvard (1947 - 1950) Grau n'Artes : ciencies polítiques Universidá de Harvard (1950 - 1952) Maestría n'Artes : ciencies polítiques Universidá de Harvard (1952 - 1954) Philosophiæ doctor : ciencies polítiques
Llingües falaes	inglés[10] alemán
Oficiu	políticu, politólogu, diplomáticu, escritor, entamador, pedagogu, autobiógrafu, empresariu, ministru de Rellaciones Esteriores
Participante Xunta Añal del Foru Económicu Mundial 2013 Xunta Añal del Foru Económicu Mundial 2022
Emplegadores	Universidá de Harvard Kissinger Associates ^(en) Universidá de Georgetown Rockefeller Brothers Fund ^(en)  (1956 –  1958)
Premios	ver Caballeru comendador de la Orde de San Miguel y San Xurde Orde de Tomáš Garrigue Masaryk de primer clas Orde al Méritu de Baviera Orde bávara de Maximilianu para la Ciencia y les Artes honorary doctor of Waseda University Gran Cruz de la Orde del Méritu de la República de Polonia Cruz federal de la República d'Alemaña al méritu Golden Plate Award Orden de Tomáš Garrigue Masaryk Orde del Méritu de la República de Polonia Ellis Island Medal of Honor Orde de San Miguel y San Xurde Medaya del Presidente d'Israel Orde del Méritu de la República Federal d'Alemaña Orde al Méritu de tercer clas Orden de Caballeros de Rizal Estrella de Bronce  (1945) [11] Beca Guggenheim  (1965) [12] Financial Times Person of the Year  (1972) Persona del añu de la revista Time  (1972) Premiu Nobel de la Paz  (1973) [13] Premiu Wateler de la Paz  (1975) Caballeru de la Gran Cruz de la Orde al Méritu de la República Italiana  (10 payares 1976) [14] Medaya Presidencial de la Llibertá  (13 xineru 1977) [11] National Book Award  (1980) Premiu Francis Boyer  (1981) [15] Medal of Liberty  (1986) [16] Premiu Carlomagno  (28 mayu 1987) [17] Premiu Eric M. Warburg  (1992) caballeru comendador de la Orde del Imperiu británicu  (1995) [16] Franz Josef Strauss Award  (1996) doctorado honoris causa por la universidad de Beijing  (2005) Great Immigrants Award  (2006) [18] Orden al mérito de Baden-Wurtemberg  (2007) Ewald von Kleist award  (2009) Global Citizen Awards  (2012) [19]
Miembru de	Comisión Trilateral ^(es) Academia de les Artes y les Ciencies d'Estaos Xuníos Phi Beta Kappa ^(es) Harlem Globetrotters ^(es) Academia del Reinu de Marruecos
Serviciu militar
Cuerpu militar	Exércitu de los Estaos Xuníos
Graduación	sarxentu
Lluchó en	Segunda Guerra Mundial Guerra de Vietnam
Creencies
Relixón	xudaísmu
Partíu políticu	Partíu Republicanu de los Estaos Xuníos
IMDb	nm0457425
henryakissinger.com

Henry Alfred Kissinger (pronunciación n'inglés: /ˈkɪsɪndʒɚ/; 27 de mayu de 1923, Fürth – 29 de payares de 2023, Kent), nacíu Heinz Alfred Kissinger, foi un políticu xermano-norteamericanu d'orixe xudíu que tuvo una gran influencia sobre la política internacional, non solo d'Estaos Xuníos con al respective de los demás países sinón que tamién direutamente sobre variedá d'otres naciones. Exerció como secretariu d'Estáu mientres los mandatos presidenciales de Richard Nixon y Gerald Ford, xugando esti papel preponderante na política esterior d'Estaos Xuníos ente 1969 y 1977 y foi conseyeru de Seguridá Nacional mientres tol mandatu inicial presidencial del primeru.

Kissinger carauterizar por llevar les riendes d'un proceder internacional fuerte pero coles mesmes negociador, siendo l'artífiz de la denomada «política de distensión» cola Xunión Soviética y China, país col cual llogró, mientres el mandatu de Richard Nixon, consolidar escelentes rellaciones, según abrir económicamente, situación na cual casi llograr una paz ente los bloques oriental y occidental, pero que nun foi siguida polos sos socesores.

Tuvo que faese cargu de poner fin a la bien criticada Guerra de Vietnam y xestionar la crisis de la Guerra del Yom Kippur, concibiendo una nueva visión de como llevar la política esterior d'Estaos Xuníos, al asitiar como últimu recursu la intervención militar, siendo esti nuevu proceder el que lo llevó a llograr el Premiu Nobel de la Paz en 1973, gracies al altu al fueu que llogró establecer en Vietnam.

Aun así, el discutiniu persistió sobre la so figura, debíu, mayormente, a la intervención de la CIA en dellos Golpes d'Estáu asocedíos en Llatinoamérica mientres la década de 1970. El so críticos considerar instigador de xenocidios sistemáticos de grupos políticos,^{[22][23][24][25]} tando probadamente amestáu a dellos rexímenes dictatoriales llatinoamericanos, tales como'l Réxime Militar (Chile) d'Augusto Pinochet o'l Procesu de Reorganización Nacional d'Arxentina, según por ser el responsable de planes represivos como lo sería la Operación Cóndor, que la so célula d'orixe sería la Escuela de les Amériques. Tou esto causó qu'esistan numberoses iniciatives qu'escuerren consiguir el so procesamientu ante instancies xudiciales internacionales, según la retirada de la so Premiu Nobel.

Na actualidá, pasó a actuar principalmente dende'l sector priváu, fundó la Kissinger Associates, y ye accionista y cofundador de la Kissinger & McLarty Associates, según miembru de les xuntes direutives y asesor de les empreses The Hollinger Group y Gulfstream Aerospace]. Amás ye rector de la Universidá de Georgetown y sirvió n'Indonesia como Asesor Xeneral de Gobiernu.

Igualmente nel 2001, Kissinger foi llamáu pol gabinete de George W. Bush pa liderar un comité de crisis internacional por causa de los ataques del 11-S según por qu'al traviés de la so firma emprestara asesoría diplomática y política al gobiernu, sicasí Kissinger retiróse pocu dempués d'esti proyeutu.

Henry Kissinger ye por enforma una de les figures polítiques y de la diplomacia más memorables y estraordinaries de la Historia de los Estaos Xuníos, tanto como revesosa. Magar los sos méritos na política internacional son estraordinarios (apertura de rellaciones cola XRSS, China, ente otros), la so negativa a devolver el Premiu Nobel de la Paz que recibió gracies al altu al fueu qu'hubo na Guerra de Vietnam y que darréu se rompió, según les decenes d'acusaciones de collaborar ya inclusive promover rexímenes dictatoriales y aiciones terroristes en distintos partes del mundu, que perxudicaron sociedaes enteres y comentieron severes violaciones a los Derechos Humanos, causaron que la so persona fuera duramente criticada dende numberoses entidaes tanto como por personalidaes de la política o intelectuales, siendo dalgunos de los más conocíos el xuez español Baltasar Garzón, asesor del Tribunal de L'Haya, quien intentó fallidamente procesalo por violaciones a los Derechos Humanos, y el periodista y escritor Christopher Hitchens, autor del best-seller The Trial of Henry Kissinger.

Henry Kissinger tamién recibió crítiques por ser unu de los miembros fundadores ya inda activu, del polémicu Grupu Bilderberg, entidá non gubernamental, na que s'axunten delles de les persones más poderoses ya influyentes de tol mundu, incluyendo monarques, aristócrates, políticos, empresarios y magnates.^[26]

Biografía

Orixe y mocedá

Heinz Alfred Kissinger nació en Fürth, Baviera, nuna familia de xudíos alemanes. El so padre, Louis Kissinger (1887-1982), foi un maestru d'escuela; la so madre, Paula Stern Kissinger (1901-1998), foi una ama de casa. Kissinger tien un hermanu menor, Walter Kissinger. L'apellíu Kissinger foi adoptáu en 1817 pol so tatarabuelo Löb Meyer y fai referencia a la ciudá de Bad Kissingen. En 1938, fuxendo de la persecución nazi, la so familia camudar a Nueva York. Kissinger pasó los sos años d'escuela secundaria na seición de Washington Heights del altu Manhattan como parte de la comunidá d'inmigrantes xudíos alemanes ellí. Anque Kissinger rápido asimilóse a la cultura d'Estaos Xuníos, nunca perdió'l so pronunciáu acentu alemán, por cuenta de la cobardura infantil que-y fixo ronciegu a falar. Dempués del so primer añu en la George Washington High School, empezó a asistir a la escuela pela nueche y trabayó nuna fábrica de brochas d'afaitáu mientres el día.

Estudios y carrera académica

Dempués de la escuela secundaria, Kissinger inscribir nel City College de Nueva York, pa estudiar contabilidá y amás estudió Ciencies Polítiques na Universidá de Harvard, sobresaliendo académicamente como estudiante a tiempu parcial, y siguió trabayando mientres estudiaba, desempeñándose como profesor de la mesma Harvard, de la cual amás recibió la mención honorífica de Summa Cum Laude al graduase en 1950 y darréu llogra de la mesma institución la so Maestría y tamién la so PhD en 1952 y 1954 respeutivamente.

En 1952, tando inda estudiando en Harvard, desempeñóse como Asesor de la Xunta d'Estratexa Psicolóxica. Ellaboró'l so tesis doctoral alrodiu de les fazañes como estadistes de Castlereagh y Metternich, titulada Paz, Llexitimidá y Equilibriu.

Permaneció en Harvard, como miembru de la facultá nel Departamentu de Gobiernu y desempeñándose como profesor y catedráticu. Amás de 1956 a 1958 trabayó como Direutor del Proyeutu d'Estudios Especiales, que foi creáu por él mesmu y respondíu por pola Rockefeller Brothers Fundation. Foi Direutor del programa d'estudios de defensa de Harvard ente 1958 y 1971. Tamién foi Direutor del Seminariu Internacional de Harvard ente 1951 y 1971.

Amás, como parte de la so carrera, pasó a actuar como consultor, asesor y miembru de xuntes direutives de variedá d'empreses, de les cualos, la más sonada nos sos entamos y onde actuó como asesor foi la Corporación RAND, una compañía de producción industrial que'l so vecera más importante yera nada menos que l'Exércitu de los Estaos Xuníos, tando esta compañía estrechamente amestada col gobiernu y con múltiples programes de desenvolvimientu teunolóxicu y armamentístico, toes estes cuestiones valíen-y a la mesma'l ser acusada de ser una organización militarista y frecuentemente ser arreyada en tou tipu de «teoríes conspirativas» y acusaciones de «supuestos planes secretos» pa fines bélicos.

Serviciu militar

Los sos estudios viéronse atayaos a principios de 1943, cuando foi reclutado pol Exércitu d'Estaos Xuníos ante la entrada del país a la Segunda Guerra Mundial.

Kissinger recibió la so formación militar básica nel Campamentu Croft en Spartanburg, Carolina del Sur, onde foi nacionalizáu d'Estaos Xuníos a la so llegada. L'exércitu unviar a estudiar inxeniería nel Lafayette Collegede en Pennsylvania, pero'l programa foi canceláu y Kissinger foi reasignado a la 84ª División d'infantería. Ellí fixo amistá con Fritz Kraemer, un oficial ya inmigrante del so natal Alemaña, col qu'estableció una gran amistá, a pesar de la diferencia d'edá, amás de ser quien-y señaló a Kissinger la so gran intelixencia y fluidez col alemán, talentos que Kraemer incentivó-y a usar nel so favor y qu'aprovechó pa inxertar al mozu Henry Kissinger na seición de Intelixencia Militar de la División, pa la cual desempeñó la misión d'encargase de les xeres d'intelixencia de más riesgu mientres la Batalla de les Ardenas.

Mientres la meyora d'Estaos Xuníos sobre Alemaña, Kissinger foi de gran utilidá, siendo asignáu a la Bekennende de la ciudá de Krefeld, por cuenta de la falta de traductores d'alemán nel personal d'Intelixencia de la División. Kissinger basar na so conocencia de la sociedá alemana pa dir destituyendo y sacando a los nazis de los cargos civiles, según pa salvaguardar a les tropes de los espíes del gobiernu del Tercer Reich y asina restaurar una alministración civil eficiente na ciudá, una vegada ganaes les fuercies nazis, una xera que se realizó mientres 8 díes.

Darréu, Kissinger, foi reasignado a los Cuerpos d'Intelixencia, agora col rangu de sarxentu. Asitióse-y al cargu de un equipu en Hannover, que fuera asignáu pa faer un siguimientu d'oficiales de la Gestapo y otros sabotiadores, lo que llevó a cabu con ésitu, siendo condecoráu cola Estrella de Bronce.

En xunu de 1945, Kissinger foi nomáu comandante d'un destacamentu de la CIC nel distritu de Bergstraßy en Hesse, cola responsabilidá de «desnazificar» el distritu, pa lo cual dióse-y plenitú de poderes nos ámbitos civil y militar. Sicasí; inda cuando tenía autoridá absoluta y poderes d'arrestu, Kissinger tuvo curiáu d'evitar abusos contra la población llocal per parte del so comandu.

En 1946, Kissinger foi reasignado a la Escuela d'Intelixencia del Comandu Européu nel Campamentu de Rei, pa exercer como profesor y adomar a los nuevos cuerpos de Intelixencia Militar, llegando a sirvir nesti papel como emplegáu civil inclusive dempués de la so separación del exércitu.

Carrera política

Nelson Rockefeller, con quien Kissinger collaboró estrechamente na so busca por algamar la presidencia

Los sos cargos académicos y les sos conexones polítiques llevar a formar parte del Partíu Republicanu y a empezar a xubir na escena política nacional.

En 1955, convertir en Asesor del Conseyu Nacional de Seguridá y de la Xunta de Coordinación d'Operaciones de Seguridá. En 1955 y 1956, foi tamién Direutor d'Estudiu nes Armes Nucleares y la política esterior nel Conseyu de Rellaciones Esteriores. Publicó'l so llibru de les armes nucleares y la política esterior al añu siguiente. De 1956 a 1958 trabayó como direutor del so Proyeutu d'Estudios Especiales respondíu por pola Rockefeller Brothers Fundation. Foi Direutor del programa d'estudios de defensa de Harvard ente 1958 y 1971. Tamién foi Direutor del seminariu internacional de Harvard ente 1951 y 1971. Fora de l'academia, desempeñóse como consultor de dellos organismos del Gobiernu, incluyendo la Oficina d'Investigación d'Operaciones, el Control d'armes y desarme y el Departamentu d'Estáu y la Corporación RAND, una compañía de desenvolvimientu industrial, teunolóxicu y armamentístico.

Deseosu de tener una mayor influencia na política d'Estaos Xuníos, Kissinger foi partidariu y asesor de Nelson Rockefeller, gobernador de Nueva York, que buscó la nominación del Partíu Republicanu pa Presidente en 1960, 1964 y 1968;sicasí, Kissinger llograría'l so tan naguáu ascensu políticu, con «el candidatu más improbable» d'esi partíu.

Kissinger, conseyeru de Seguridá Nacional

Richard Nixon, quien se vio fortificáu tres l'asesinatu tantu de John F Kennedy como de Robert Kennedy, y pol desastre nel que taba resultando la Guerra de Vietnam, condució una campaña tremendamente fuerte y esitosa, ganando la Presidencia en 1968.

Richard Nixon, convencíu de les habilidaes de Henry Kissinger, nomar Conseyeru de Seguridá Nacional, dexándo-y asina la puerta abierta pa empezar el epítome de la so carrera política y poniéndolo al mandu de tou lo referente a orde internu, seguridá y demás cuestiones referentes al ámbitu.

Kissinger, va pasar a desempeñar a plenitú'l so cargu, y va ocupase d'entamar tou lo referente a la defensa y va convertise nel asesor más cercanu del presidente Nixon, según n'unu de los sos más cercanos aliaos y tamién nel únicu dientro del gabinete y polo xeneral de tola Alministración de Richard Nixon, que yera capaz d'enfrentase de frente al presidente, inda cuando yera bien sabíu que'l fuerte calter de dambos "topetaba" lliteralmente en múltiples ocasiones.

Pero Kissinger, non yá llindóse a cumplir les sos funciones, sinón que pasó a arreyase en práuticamente toles actividaes del gobiernu de Richard Nixon, daqué que lo convirtió n'indispensable pal mesmu presidente, quien frecuentemente faía cambeos completos de gabinetes y de direutives pero yera incapaz de destituyir a Kissinger, yá que inda cuando'l so cargu y el so sueldu non -y remuneraran nin-y otorgaren responsbailidades sobre decenes d'ámbitos, Kissinger arreyar de llenu en cada asuntu de la política d'Estaos Xuníos.

Robert Greene esplica nel so llibru les 48 Lleis del Poder, esta estratexa que Kissinger emplegó pa prevalecer de la siguiente manera:

"Henry Kissinger se les ingenió pa sobrevivir a les munches sangríes asocedíes na Casa Blanca Blanca asocedíes mientres l'alministración de Nixon, non porque fuera'l meyor diplomáticu qu'ésti pudo atopar- había otru negociadores escelentes-non porque dambos llevárase bien- eso nun yera asina. Tampoco porque compartieren convencimientos o idees polítiques . Kissinger sobrevivió porque s'afitó en tantes árees de la estructura política qu'esanicialo llevaría al caos.".^[27]

Kissinger, per otru llau tuvo que faer frente a les protestes, manifestaciones y demás muestres de rebeldíes per parte de les comunidaes pacifista y de los sectores estudiantiles, encegolaos col fin de la Guerra de Vietnam, según tamién s'encargó de tomar cartes sobre esti asuntu aconseyando a Nixon al respeutu.Igualmente, como Asesor de Seguridá Nacional, en 1974, Kissinger dirixió'l bien aldericáu 200° Memorando d'Estudios de Seguridá Nacional

Darréu, Nixon llanzar nun intentu de ser reelecto, obteniéndo la nominación del Partíu Repúblicano, con bastante ventaya y floxura, pasando a ganar les eleiciones de 1972. Pal momentu, Kissinger yera unu de los políticos y personalidaes más poderoses del gobiernu y dientro del Partíu Repúlbicano. El so sofitu a la candidatura de Nixon, foi crucial, con ella, la mayoría de los miembros del partíu sofitaron al presidente Richard Nixon y gracies a les polítiques aplicáu y suxerir por Kissinger, gociaba d'una considerable popularidá y aceptación, toos elementos que favorecieron l'aspiración de reeleición de Nixon.

Asina, Richard Nixon, una vegada reelecto, en 1972, dio-y el so "premiu" a Kissinger, la Secretaría d'Estáu de los Estaos Xuníos, puestu col que Kissinger acabaría de grabar el so nome na historia.

La secretaría d'Estáu

Xunta ente'l ministru exipciu Ismail Fahmi, Richard Nixon y Henry Kissinger, el 31 d'ochobre de 1973.

Kissinger fuera Asesor de Seguridá Nacional mientres práuticamente tol primer gobiernu del presidente Richard Nixon, y siguió exerciendo dicha posición hasta'l final del mesmu, dempués de lo que la so posición oficial sería namái la de Secretariu d'Estáu, exerciendo asina esti cargu dende de 1973 hasta 1977. Yá Kissinger, tuviera una inherencia desaxeradamente amplia nos asuntos internacionales dende'l so anterior puestu, pero agora cola secretaría encargada del ámbitu, pasaría a «gobernar la política internacional», al máximu.

Política internacional

Malapenes, asumió la so nueva posición, Kissinger disponer a camudar l'enfoque qu'hasta agora se-y había veníu dando a la política internacional, asumiendo un papel, non de conseyu y obediencia como de normal entenderíase, sinón pela cueta dominante, fuerte y hasta ciertu puntu autosuficiente, al respective de la política esterior d'Estaos Xuníos ente 1969 y 1977.

Nesi periodu, estendió la política de distensión. Esta política llevó a una relaxación significativa nes tensiones cola Xunión Soviética y desempeñó un papel crucial en 1971 les conversaciones col primer ministru chinu Zhou Enlai. Les conversaciones concluyeron con un acercamientu ente Estaos Xuníos y la República Popular de China y la formación d'una nueva alliniadura estratéxica de América-Chinu-Antisoviética. Foi condecoráu col Premiu a Nobel de la Paz de 1973 p'ayudar a establecer una cesación del fueu y el retiru de los Estaos Xuníos de Vietnam. L'altu'l fueu, sicasí, nun foi duraderu. Ente que l'otru premiáu, el vietnamita -y Duc Tho, devolvió'l so premiu por considerar que nun lo merecía por retornar la guerra, Kissinger nun lo devolvió.^[28]

Kissinger favoreció'l caltenimientu de rellaciones diplomátiques amistoses coles dictadures militares de dereches nel Conu Sur y otres partes d'América Llatina y entá más, ta acusáu de planiar l'asesinatu una gran cantidá de militantes d'izquierda en Chile, y darréu, na Arxentina (enllaz rotu disponible n'Internet Archive; ver l'historial y la última versión). y el Uruguái, lo mesmo que de promover y sofitar a les mesmes dictadures y desenvolver la Academia de les Amériques, y la Operación Cóndor.

Distensión y l'apertura a China

Leonid Brézhnev xunto a Richard Nixon.

Gerald Ford y Leonid Brézhnev en payares de 1974.

Yá como Asesor de Seguridá Nacional sol primer gobiernu Nixon, Kissinger foi pioneru na política de distensión cola Xunión Soviética, que buscaba un amenorgamientu de les tensiones ente los dos superpotencies. Como parte d'esta estratexa, llevó a cabu les conversaciones de llimitación d'armes estratéxiques (que remataron nel Tratáu SALT I - Strategic Arms Limitation Talks) y el Tratáu sobre misiles anti-balísticos con Leonid Brezhnev, Secretariu Xeneral del Partíu Comunista soviéticu. Les negociaciones sobre'l desarme estratéxicu orixinalmente teníen d'empecipiar so l'alministración de Lyndon Baynes Johnson, pero fueron retardaes en protesta pola invasión de Checoslovaquia, realizada poles tropes del Pactu de Varsovia n'agostu de 1968.

Kissinger, tamién axustó l'acercamientu cola República Popular de China, al ver de mano una gran oportunidá de futura inversión pa Estaos Xuníos, daqué que la hestoria probaría que yera correutu, amás tamién determinó que'l so acercamientu con China, rival de la XRSS, sería un bien eficiente mecanismu de presión pa la postrera, que d'alcuerdu a lo que Kissinger plantegaba, reaccionaría tratando d'averase entá más a Estaos Xuníos, otru puntu nel que tamién atinó.

Henry Kissinger (izda.) xunto a Mao Zedong (dcha.) y Zhou Enlai (centru) en Beixín en xunetu de 1971.

Kissinger, asina punxo manes a la obra, intentando asitiar presión diplomática na Xunión Soviética. Fixo dos viaxes a la República Popular de China en xunetu y ochobre, 1971 (el primeru de los cualos fíxose de callao) pa conferir col Ministru Zhou Enlai, entós al cargu de la política esterior China. Esto allanó el camín pal innovador Cume de 1972 ente Nixon, Zhou y el Presidente del Partíu Comunista de China, Mao Zedong, según pa la formalización de les rellaciones ente los dos países, tres 23 años d'aislamientu diplomáticu y hostilidá mutua.

La resultancia foi la formación d'una alianza tácita, antisoviética, ente China y los Estaos Xuníos, que'l so fin yera llograr crear entá más presión sobre la XRSS y empezar a gana-y terrenal, quitar el protagonismu internacional. Ente que la diplomacia de Kissinger llevó a cabo intercambio económicos y culturales ente les dos partes y l'establecimientu d'oficines d'enllaz nes capitales de China y d'Estaos Xuníos, too ello con delles dificultaes nel procesu, pos la plena normalización de les rellaciones cola República Popular de China nun se produciría hasta 1979, en primer instancia debíu al escándalu Watergate, que ecplisó el gobiernu de Richard Nixon y condució al so arrenunciu y en segunda porque los Estaos Xuníos y la ONX siguieron reconociendo al Gobiernu de Taiwán, como «el verdaderu gobiernu chinu», siendo esti país el que caltuvo la siella de China nel Conseyu de Seguridá hasta l'añu de 1979.

Guerra de Vietnam

Artículu principal: Guerra de Vietnam

Nixon realizó la vietnamización del conflictu pero foi implacable colos bombardeos y la estensión de la guerra. Imaxe d'un actu de la campaña presidencial de 1968.

La participación de Kissinger n'Indochina empezó dende enantes del so nomamientu, inclusive como Conseyeru de Seguridá Nacional de Nixon. En Harvard, trabayó como asesor en política esterior na Casa Blanca y el departamentu d'Estáu. Kissinger diz que «n'agostu de 1965 [...] [Henry Cabot Lodge], un vieyu amigu qu'actuaba como embaxador en Saigón, pidiéra-y que visita Vietnam como'l so asesor. Kissinger aportó a esta proposición al realizar una xira per Vietnam en primer llugar por dos selmanes n'ochobre y payares de 1965, una vegada más pa unos diez díes en xunetu de 1966 y una tercer vegada per unos díes n'ochobre de 1966 [...] Lodge diome carta blanca pa esaminar cualquier asuntu de la mio eleición. Convencióme de la xirigonza de victories militares en Vietnam y fíxome cayer en cuenta alrodiu de la realidá política que xacía nel nuesu país, na cual fácilmente, podría llevase a cabu la nuesa retirada final».

Nuna iniciativa de paz de 1967, él mesmu medió ente Washington y Ḥanói, lo que representó l'entamu de les conversaciones ente dambos bandos.Kissinger, el 29 d'abril de 1975

Richard Nixon fuera escoyíu en 1968 cola promesa d'algamar la paz con honor» y poner fin a la Guerra de Vietnam. Na Oficina, y asistida por Kissinger, Nixon implementó una política de vietnamización empuesta a retirar gradualmente les tropes mientres la espansión de la función de combate del Exércitu de Vietnam del Sur, favoreciendo que fueren eventualmente, defender de forma independiente'l so réxime contra'l Frente nacional pa la lliberación de Vietnam del Sur, una organización guerrillera comunista y l'exércitu norvietnamita (Exércitu Popular de Vietnam). Kissinger desempeñó un papel clave nuna campaña secreta en Camboya, onde se dar# en realizar un bombardéu masivu, p'atayar les operaciones d'unidaes del Exércitu Popular de Vietnam y Viet Cong, según pa desmantelales. Planió y punxo en marcha'l llanzamientu d'incursiones en Vietnam del Sur dende dientro de les fronteres de Camboya y reabastecer les sos fuercies por aciu la Ruta Ho Chi Minh y otres rutes, según la incursión de Camboya de 1970 y posterior bombardéu xeneralizáu de Camboya.

El bombardéu de Camboya y los Jemeres Coloraos

Les invasiones de Camboya de 1970. Mapa ilustrando les llinies del ataque combináu d'Estaos Xuníos.

La campaña de bombardéu contribuyó al caos de la Guerra Civil de Camboya, que incapacitó a les fuercies del dictador lon Nol pa retener estranxeros. Amás sofitó, la insurxencia de los Jemeres coloraos, que buscaron derrocar a dichu dictador en 1975. Documentos descubiertos nos archivos soviéticos dempués de 1991 revelen que la invasión del Norte Vietnamita de Camboya en 1970, foi llanzada a pidimientu esplícitu de los Jemeres Coloraos y negociada por Pol Pot xunto col so segundu al mandu, Nuon Chea. El bombardéu per parte d'Estaos Xuníos de Camboya causó la muerte d'unos 40 000 combatientes y civiles.

El biógrafu de Pol Pot y reconocíu historiador, especializáu na Historia de Camboya, David P. Chandler, afirma:

los bombardeos tuvieron l'efeutu que les fuercies d'Estaos Xuníos esperaben, pues rompieron el cercu comunista de Phnom Penh.^[29]

Per otru llau, l'escritor y periodista británicu, amás d'un reconocíu críticu del Secretariu Kissinger, Christopher Hitchens, asegura nel so llibru Xuiciu a Kissinger:

los resultaos del atentáu, a cencielles, aumentaron la necesidá de contratar a los Jemeres Coloraos.^[30]

Xunto con miembru del Politburó Vietnam del Norte, Le Duc Tho, Kissinger foi gallardoniáu col Premiu Nobel de la Paz el 10 d'avientu de 1973, pol so trabayu na negociación de la cesación del fueu conteníes nos Alcuerdos de paz de París, onde s'establecíen les intenciones de «poner fin a la guerra y restablecer la paz en Vietnam», siendo estos roblaos en xineru. Tho refugó'l premiu, alegando que la paz nun fuera, realmente restaurada en Vietnam del Sur. Kissinger, pel so llau escribió al Comité del Nobel qu'aceptaba'l premiu «con humildá». El conflictu siguió hasta una invasión del sur pol exércitu de Vietnam del Norte, que resultó nuna victoria norvietnamita en 1975 y la evolución posterior del pathet Lao en Laos escontra la condición de mazcarón de proa.

Guerra d'India y Paquistán de 1971

Artículu principal: Guerra indo-paquistanina de 1971

Ver tamién: Guerra Civil Camboyana

Ilustración de les unidaes militares y los movimientos de tropa mientres la guerra.

So la direición de Kissinger, el Gobiernu d'Estaos Xuníos sofitó a Paquistán na Guerra de lliberación de Bangladesh en 1971. Kissinger taba particularmente esmolecíu alrodiu de la espansión Soviética nel Asia meridional como resultancia del Tratáu d'Amistá, apocayá robláu pola India y la XRSS, polo cual trató de demostrar a la República Popular de China (aliáu de Paquistán y enemigu tantu de la India como de la Xunión Soviética) el valor d'una alianza táctica colos Estaos Xuníos, entamando y n'efeutu llogrando usar a la China, como enclave de la influencia d'Estaos Xuníos sobre la rexón, estratexa que resultó más qu'eficiente.

La Guerra indo-paquistanina de 1971, ye tamién unu de los lladrales d'onde Kissinger recibe mayor cantidá de crítiques, debíu non a la guerra, nin a les sos aiciones per se, sinón a l'actitú que tomó al respeutu, criticando fuertemente tantu en públicu como en priváu a la primer ministra hindú Indira Gandhi y según fontes internes, Kissinger llegaría a faltala, inclusive en xuntes privaes con Richard Nixon, amás de tener una actitú despreciativa escontra la población india polo xeneral, tratándolos como una raza inferior».

Política con Israel y los xudíos soviéticos

Primer Ministra d'Israel, Golda Meir

Henry Kissinger, nun consideraba a Israel y los sos problemes, como prioridá na so axenda

Al respeutu de la crítica situación que se daba nel Oriente Mediu col estáu d'Israel y tamién col problema de los xudíos reteníos na XRSS, onde yeren llevaos a campos de concentración soviéticos^{[ensin referencies]}, Richard Nixon, sentíase particularmente esmolecíu pola posición del únicu home que nun podía despidir del so gobiernu y que de camín, yera l'encargáu de la política esterior d'Estaos Xuníos, siendo Kissinger xudíu. Ante esto, Nixon, realmente creía que'l so Secretariu d'Estáu, asumiría una posición más qu'activa con respectu esto, favoreciendo a la comunidá xudía internacionalmente y al propiu Israel, lo cual podría poner en riesgu la delicada posición d'Estaos Xuníos al respeutu.

Richard Nixon llegó inclusive a considerar el sacar d'esti asuntu a Kissinger. Ello ye que según notes tomaes por H.R. Haldeman, Nixon ordenaría lo siguiente:

Precisamos escluyir a cualquier xudíu d'Estaos Xuníos, de la formulación de polítiques n'Israel, incluyendo a Kissinger.^[31]

Increíblemente, con too y con eso lo que Nixon, había consideráu y previstu, Kissinger resultó tar más que desinteresáu del asuntu d'Israel y de los xudíos, ello ye que considerar una estobisa pal proceder políticu internacional d'Estaos Xuníos.

Llegando entá más lloñe, en 1973, Kissinger nun sentía que lo que taba asocediendo na Xunión Soviética con al respective de los xudíos, onde yeren escorríos, discriminaos, y nun podíen ocupar cargos d'importancia, fora asuntu d'interés pa la política esterior de los Estaos Xuníos. A tal puntu llegó esto, que nuna conversación con Nixon, pocu dempués d'una xunta con Golda Meir, el 1 de marzu de 1973, Kissinger dixo:

La emigración de los xudíos de la Xunión Soviética nun ye un oxetivu de la nuesa política esterior, y si dexen a los xudíos nes cámares de gas de la XRSS, nun ye una esmolición d'Estaos Xuníos. Seique una esmolición humanitaria, mas non norteamericana.^[32]

Amás, Kissinger sentía que'l gobiernu d'Israel, nun yera más qu'una molestia, con un grupu d'enfermos, que constantemente ciscaben ayuda al gobiernu d'Estaos Xuníos, criticándolos por non ser más efectivos.

Nuna conversación col entós Secretariu de Defensa, Robert McNamara, dixo sobre los dirixentes israelinos:

Vetemos 8 resoluciones mientres los últimos años, donámos-yos 4 millones de dólares n'ayuda, votamos a favor de resoluciones compuestos íntegramente por nueses mesmes declaraciones y esaniciamos, cualquier propuesta previa y entá nos traten como si nunca fixéramos nada por ellos.^[33]

1973 Yom Kippur

Artículos principales: Guerra de Yom Kippur y Crisis del Petroleu de 1973

Ofensiva y contraofensiva nos Altos del Golán

Fuercies exipcies crucien la canal de Suez el 7 d'ochobre de 1973

.

El 6 d'ochobre de 1973, coincidiendo cola festividá hebrea de Yom Kippur, d'onde recibió'l so nome la guerra, Exiptu y Siria, atacaron conxuntamente y por sorpresa a Israel, trespasando la llinia establecida pol armisticiu del Sinaí y de los Altos del Golán, toos estos territorios que fueren conquistaos por Israel mientres la Guerra de los Seis Díes en 1967. Los líderes d'Exiptu y Siria, Anwar el-Sadat y Hafez al-Asad respeutivamente, taben siendo sofitaos y aconseyaos pola XRSS y el so presidente Leonid Brézhnev.

Estaos Xuníos taba estrechamente venceyáu con Israel, pero'l so política de distensión cola Xunión Soviética nun-y dexaba actuar direutamente en favor de dichu país, amás la situación económica que se presentaría, d'entrar a la guerra, sería difícil, asina que la respuesta pa Kissinger yera bastante obvia, paz. Trató d'axustar el fin de la Guerra del Yom Kippur, tres los sucesos asocedíos.

Sicasí, Nixon, sorprendentemente, decidió dir en contra de la oposición inicial de Kissinger. Ordenó que l'exércitu d'Estaos Xuníos llevara a cabu la mayor operación militar aereu de la hestoria p'ayudar a Israel el 12 d'ochobre de 1973. Esta aición d'Estaos Xuníos foi'l desencadenante de la Crisis del petroleu de 1973, qu'afectó a los Estaos Xuníos y los sos aliaos d'Europa Occidental.

Lo que sobrevieno dempués d'esta decisión, demostraría que Kinssiger taba no correcto (daqué que Nixon recordaría dende entós). Empieza, entós, el 17 d'ochobre de 1973, la Crisis Petrolera de 1973, arriendes de la decisión de la Organización de Países Árabes Esportadores de Petroleu (qu'arrexuntaba a los países miembros árabes de la OPEP más Exiptu y Siria), de nun esportar más petroleu a los países que sofitaren a Israel mientres la Guerra del Yom Kippur, midida qu'incluyía a Estaos Xuníos y a los sos aliaos d'Europa Occidental.

Coles mesmes, los miembros de la Organización de Países Árabes Esportadores de Petroleu alcordaron utilizar la so influencia sobre'l mecanismu qu'afitaba'l preciu mundial del petroleu pa cuadruplicar el so preciu, dempués de que fracasaren les tentatives previes d'axustar coles "Siete Hermanes".

L'aumentu del preciu xuníu a la gran dependencia que tenía'l mundu industrializáu del petroleu de la OPEP, provocó un fuerte efeutu inflacionista y un amenorgamientu de l'actividá económica de los países afeutaos. Estos países respondieron con una serie de midíes permanentes pa frenar la so dependencia esterior, siendo Kissinger clave pa esta operación, pero la prioridá númberu unu del Secretariu d'Estáu, lo mesmo que de tol gobiernu d'Estaos Xuníos nun yera otra que poner fin a la Guerra del Yom Kippur, pa depués tratar de llevantar el bloquéu económicu impuestu per parte de la Organización de Países Árabes Esportadores de Petroleu.

Gráficu de la evolución de los precios del petroleu al llargu plazu (1861-2006). La llinia naranxa amuesa'l nivel de precios constantes, afechu según la inflación. La llinia negra amuesa los precios corrientes.

Entrín y non, agora con sofitu militar y loxísticu d'Estaos Xuníos, Israel avanzaba con una serie d'escepcionales victories militares que lo llevaben a recuperar los territoriu perdíos al entamu de la guerra y ganó nuevos territorios en Siria y Exiptu, incluyíes les tierres al este, de los primeramente prindaos, del Golány anque perdieron parte del territoriu nel llau oriental de la Canal de Suez que tuviera en manes israelines dende'l fin de la Guerra de seis díes. Kissinger primió a los israelinos, por que dexaren parte de los territorios recién prindaos de nuevu a los sos vecinos árabes, contribuyendo a les primeres fases de non-agresión ente Israel y Exiptu. Esto condució a una continuación de les rellaciones ente Estaos Xuníos y Exiptu, amargoses dende la década de 1950, dando como resultáu que'l país pasara de la so anterior postura independiente a caltener una estrecha asociación colos Estaos Xuníos.

Finalmente, el 11 de febreru de 1973, Kissinger presenta'l so Plan pal Desenvolvimientu d'Enerxíes Alternatives, últimu pasu col cual solména-y un golpe fatal al bloquéu petrolíferu. Agora col panorama internacional a favor, el Secretariu d'Estáu d'Estaos Xuníos, anótase'l so gran ésitu, cuando los Ministros d'Enerxía árabes, sacante Libia, anuncien el fin del embargu contra Estaos Xuníos.

El 31 d'ochobre de 1973, el Ministru de Rellaciones Esteriores exipciu Ismail Fahmi axuntar con Richard Nixon y Henry Kissinger, depués de lo cual, tres una selmana, ponse fin a los combates na Guerra de Yom Kippur.

EL procesu de paz nel Oriente Mediu remataría cinco años dempués, en 1978, cuando'l presidente d'Estaos Xuníos Jimmy Carter va mediar los Alcuerdos de Camp David, mientres los cualos Israel devolvería la península del Sinaí en cuenta de un alcuerdu exipciu pa reconocer l'estáu d'Israel.

Política con Llatinoamérica

Consulte tamién:Réxime Militar (Chile)
Consulte tamién:Procesu de Reorganización Nacional
Consulte tamién:Dictadura cívicu-militar n'Uruguái (1973-1985)
Consulte tamién:Operación Cóndor

So el mandu diplomáticu de Kissinger Estaos Xuníos siguió reconociendo y calteniendo rellaciones con gobiernos de Derecha, yá fueren dictatoriales o democráticos, sofitando y estableciendo trataos y aliances estratéxiques con cada unu d'ellos, col fin últimu d'asegurar el predominiu de los enclinos capitalistes y neoliberalistas, por sobre les izquierdistes, comunistes y socialistes na rexón. Pero Kissinger llegaría más lloñe que cualesquier de los sos predecesores nesta rexón.

Kissinger, sofitó y foi clave pal ascensu de trés importantes dictadura nel Conu Sur, el Réxime militar d'Augusto Pinochet en Chile y el Procesu de Reorganización Nacional n'Arxentina y la Dictadura cívicu-militar n'Uruguái (1973-1985). Amás desenvolvió y aplicó la Operación Cóndor, un plan ofensivu en contra de les faiciones comunistes en Llatinoamérica.

Cuba

Fidel Castro na ONX el 22 de setiembre de 1960

Tres la Revolución Cubana, liderada por Fidel Castro, que se consolidara nel poder dende 1960, Estaos Xuníos había veníu teniendo tou tipu de confrontaciones diplomátiques con Cuba. El país, agora empobináu escontra'l comunismu y el socialismu, convertir nun problema pa EE.XX., qu'aspiraba caltener a la rexón latinoaméricana, llimpia de cualquier enclín d'izquierda.

So tales aspiraciones, la rellaciones ente Cuba y Estaos Xuníos, fueron atayaes y el primeru trató de consolidar tou tipu de problemes pa la Isla Rebalba, llogrando aisllala internacionalmente, amás d'aplicar embargos económicos, ya inclusive mientres el gobiernu de Kennedy, llevar a cabu la Invasión de la Badea de Cochinos, un ataque al territoriu cubanu.

Sicasí, Kissinger primeramente consideraba que yera momentu d'ameyorar les rellaciones ente Cuba y Estaos Xuníos, rotes dende 1961 (tol comerciu d'Exxon Mobil cubanu fuera bloquiáu en febreru de 1962, unes selmanes dempués de la esclusión de Cuba de la Organización de los Estaos Americanos, por cuenta de la presión d'Estaos Xuníos). Sicasí, rápido camudó d'opinión y siguió la política de John F. Kennedy. Dempués de la participación de les fuercies armaes revolucionaries de Cuba nes lluches de lliberación n'Angola y Mozambique, Kissinger determinó que nun siendo que Cuba retirara les sos fuercies nun podríen normalizase les rellaciones ente dambos países, a lo cual Cuba negóse.

Panamá

L'Alianza pal progresu de John F. Kennedy remató en 1973. Arriendes d'ello, yera necesariu empezar a determinar cualos seríen les aiciones a tomar con al respective de un pervalible activu comercial internacional, la Canal de Panamá. Kissinger, encargar de qu'en 1974 empezaren les negociaciones sobre un nuevu asentamientu na Canal de Panamá. Magar, el Secretariu d'Estáu d'Estaos Xuníos, nun llogró llevar a cabu la firma d'un nuevu tratáu, sí foi'l responsable de preparar, siendo a escasos meses d'asumir la presidencia, que Jimmy Carter llevó a cabu los Trataos Torrijos-Carter y la entrega de la canal al control panamiegu.

Intervención en Chile

Artículu principal: Golpe d'Estáu en Chile de 1973

Entrevista Kissinger-Pinochet (1976).

El candidatu presidencial del Partíu Socialista de Chile, Salvador Allende, fuera escoyíu democráticamente en 1970 pal puestu de presidente, con un 36,3 %, una mayoría relativa.

Automáticamente, n'Estaos Xuníos, la reaición nun se fixo esperar, la esmolición xeneral yera incontrolable en Washington, D.C. debíu al nuevu presidente chilenu, abiertamente socialista y con enclinos a favor de Fidel Castro y el so Revolución Cubana. Allende intentaría llevar a cabu pacíficamente el so programa de gobiernu de fondes reformes pa la dómina no político, económicu y cultural.

Kissinger foi, particularmente, el mayor defensor de la necesidá d'intervenir en Chile, considerando la so gobiernu como «comunista», y una amenaza de xerme peligrosu pal orde na rexón, llegando a afirmar lo siguiente:

Nun veo por qué tenemos esperar y dexar qu'un país vuélvase comunista por cuenta de la irresponsabilidá del so propiu pueblu.^[34]

Kissinger yera presidente del poderosu Comité 40 una organización d'altu nivel y al llau de representantes del Departamentu del Estáu, de la CIA y del Pentágonu, tomaben decisiones y midíes alrodiu de les situaciones rellacionaes col comunismu nacional y internacionalmente. L'alministración de Nixon autorizó l'Axencia Central d'Intelixencia (CIA) pa fomentar un golpe d'Estáu militar que torgara tomar de posesión de Allende, pero'l plan nun tuvo ésitu. El grau de participación de Kissinger nestos planes ye mayor al que se creía, esistiendo documentos y archivos desclasificaos, que demuestren que Kissinger non yá yera consciente de les operaciones d'EEXX y la CIA en Chile, sinón qu'él yera'l príncipal artífiz detrás de tales operaciones.

Mónica Gónzalez, reconocida periodista chilena ganadora del premiu Cabot de la Universidá de Columbia y autora del Llibru la Conxura afirma:

El gobiernu de Allende yera un peligru qu'EEXX non se podía dexar polos sos intereses políticos y económicos.^[35]

Amás, la mesma Mónica González, afirmó al respective de Kissinger lo siguiente:

La verdá ye que'l papel de Henry Kissinger ye crucial, pos ye l'home más importante d'Estaos Xuníos, que sofita la decisión de dar el golpe.^[36]

Les rellaciones ente los gobiernos d'Estaos Xuníos y Chile permanecieron xelaes mientres el mandatu de Salvador Allende, siendo'l finxu que marcó l'entamu d'esti distanciamientos la completa nacionalización de la industria minero de cobre chilena, hasta entós, práuticamente propiedá d'Estaos Xuníos, por aciu la filial chilena de la norteamericana ITT Corporation, según otres empreses chilenes. Estaos Xuníos afirmó que'l gobiernu chilenu devaluara descomanadamente una compensación equitativa pa la nacionalización restando lo que consideró «beneficios estraordinarios». Poro, los Estaos Xuníos consideró implementar sanciones d'orde económicu, pero nunca aportaron a aplicaes. La CIA tamién apurrió financiamiento pa les fuelgues masives antigubernamentales en 1972 y 1973.

La CIA, actuando en virtú de l'aprobación del Comité 40 (del que Kissinger yera presidente), participó en delles aiciones tapaes en Chile mientres esti periodu, escurriendo lo que n'efeutu foi un golpe d'estáu constitucional y, cuando esto fracasó, permaneció en contautu con elementos antigubernamentales. La CIA enterar d'una gran cantidá d'asociaciones, planes y organizaciones clandestines que buscaben establecer una dictadura militar. Anque intencionalmente negar a ayudar materialmente a cualesquier d'ellos. Tamién afala a delles d'estos grupos y nun fixo nada pa evitalos. Aseguró a los conspiradores que tal eventu sería bienveníu en Washington y Estaos Xuníos, encargar d'omitir cualesquier mención alrodiu de posibles violaciones de los derechos humanos.

El 11 de setiembre de 1973, el presidente Allende suicidar mientres el golpe d'estáu llanzáu pol comandante en xefe d'Exércitu Augusto Pinochet, quien se convirtió en Presidente de facto de Chile y qu'exercería una dictadura sobre'l país, mientres 17 años. Un documentu publicáu pola CIA en 2000 tituláu CIA, Actividaes en Chile reveló que la CIA sofitó viviegamente la xunta militar tres el derrocamientu de Allende y que tenía munchos de los oficiales de Pinochet en pagos contactos de la CIA, a pesar de que munchos yeren conocíos por tar arreyaos en bultables violaciones de los derechos humanos, hasta que'l candidatu Demócrata Jimmy Carter ganó al Presidente Gerald Ford en 1976.

El 16 de setiembre de 1973, cinco díes dempués de que Augusto Pinochet asumiera'l poder, el siguiente intercambio sobre'l golpe d'estáu tuvo llugar ente Kissinger y el Presidente Nixon:

"Nixon: ¿Hai daqué nuevu que seya d'importancia?
Kissinger: Nada grave. Lo de Chile ye cuestión d'afitamientu y de xacíu los periódicos son sangre per toos llaos porque un gobiernu procomunista foi derrocáu.
Nixon: ¡ye qu'acasu eso nun ye nada, ¿qué acasu eso nun ye daqué d'importancia?!.
Kissinger: a cencielles tán de llutu, en cuenta de celebrar, refiérome, nel periodu de Eisenhower fuéramos héroes.
Nixon: bonu, pero como tu bien sabes, la nuesa mano nun tien de detectar se nesti casu.
Kissinger: Si, d'eso na hai dulda. Refiérome a que los ayudar [ilegible] crea les condiciones tan grandes como seya posible.
Nixon: Perbién. Y eso ye lo que se va a faer".' 'Esta conversación tuvo llugar cinco díes dempués del golpe d'Estáu de Pinochet, contra'l presidente Salvador Allende

En 1976, Kissinger atayó una carta que foi unviada a Chile alvirtiéndo-yos contra la realización de cualquier asesinatu políticu. Orlando Letelier foi asesináu pocu dempués, en Washington, D.C. con un coche bomba'l 21 de setiembre de 1976, xusto'l día que la carta diba ser unviada. Nun memorándum el 30 d'agostu de 1976, Shlaudeman aldericaron la posibilidá de que l'Embaxador d'Estaos Xuníos n'Uruguái podría poner en peligru al ufiertar una alvertencia contra l'asesinatu. L'Embaxador d'Estaos Xuníos en Chile dixo que Augusto Pinochet podría tomar como un insultu cualesquier inferencia que taba rellacionáu cola parceles d'asesinatu.

Intervención n'Arxentina

Artículu principal: Procesu de reorganización nacional

Kissinger tomó una llinia similar como él había escontra Chile cuando l'arxentín militar, dirixíu por Jorge Rafael Videla, derrocó'l gobiernu d'Isabel Perón en 1976 con un procesu llamáu "Procesu de reorganización nacional" polos militares, cola que consolidó'l poder, llanzamientu de brutales represalies y "desapaiciones" contra opositores políticos. Mientres una xunta col Ministru de Rellaciones Esteriores arxentín, vicealmirante César Augusto Guzzetti, Kissinger asegurólu que Estaos Xuníos yera un aliáu, pero apuró-y a "volver a procedimientos normales", rápido primero que el Congresu d'Estaos Xuníos volviera axuntase y tuvieron la oportunidá de considerar les sanciones.^[37]

N'ocasión del golpe d'estáu d'Arxentina, el 24 de marzu de 1976, afaló y sofitó a la Xunta Militar a que tomara'l poder. Acusar de complicidá y del estímulu na eliminación y "desapaición" sistemática de miles d'opositores cometíes pola Xunta Militar d'Arxentina del autodenominado procesu de reorganización nacional o "guerra puerca" según denominaron dellos historiadores. L'aceptación de la "guerra puerca" arxentina per parte de Kissinger (quien naquel momentu yera Secretariu d'Estáu d'Estaos Xuníos) foi confirmada oficialmente por archivos desclasificaos l'Archivu Nacional de Seguridá de los Estaos Xuníos (The National Security Archive). Nestos archivos confirmar de Kissinger, ente otres frases escontra la Xunta militar en referencia a la guerra puerca:

Si pueden terminar primero que vuelva'l Congresu, meyor.^[38]

Operación Cóndor

Artículu principal: Operación Cóndor

Países participantes na Operación Cóndor. Verde: miembros activos (Arxentina, Bolivia, Brasil, Chile, Paraguái, Uruguái). Verde claru: miembros esporádicos (Colombia, Perú, Venezuela). Azul: EE.XX.

La Operación Cóndor, foi un plan de coordinación d'operaciones ente les cúpules de los rexímenes dictatoriales del Conu Sur d'América —Chile, Arxentina, Brasil, Paraguái, Uruguái y Bolivia— y cola CIA de los EE. XX., llevada a cabu nes décades de 1970 y 1980.

Enmarcada na Doctrina Truman, esta coordinación traducir en "el siguimientu, vixilancia, detención, interrogatorios con apremios psico-físicos, tresllaos ente países y desapaición o muerte de persones consideraes por dichos rexímenes como 'subversives del orde instauráu o contraries al pensamientu políticu o ideolóxicu opuestu, o non compatible coles dictadures militares de la rexón'". El Plan Cóndor constituyir nuna organización clandestina internacional pa la práutica del terrorismu d'Estáu que instrumentó l'asesinatu y desapaición de decenes de miles d'opositores a les mentaes dictadures, la mayoría d'ellos pertenecientes a movimientos de la izquierda política.

Afírmase, que Kissinger, na so odisea por caltener a Llatinoamérica llibre del comunismu y cualesquier otra corriente d'izquierda, sería'l responsable o a lo menos un personaxe clave na creación, planificación y puesta en marcha de la Operación Cóndor, yá que pal añu en qu'ésta empezó a funcionar, 1970, Kissinger yá yera Conseyeru de Seguridá Nacional, amás de que ye bien sabíu que gracies a él el Conu Sur, pasó a tar apoderáu por dictadures y nel so desempeñu como Secretariu d'Estáu, caltuvo una política eficaz en contra de cualquier intentu d'espansión ideolóxica y política d'orde izquierdista.

La Operación Cóndor, desenvolver mientres más de siete años, so la supervisión de Kissinger, siendo namái nes sos etapes finales, yá escontra 1980, cuando esti dexó d'exercer la Secretaría d'Estáu d'EEXX, les úniques nes que quiciabes nun tuviera inherencia.

Colombia

Mientres el mandatu del Frente Nacional, supónse qu'ayudó a la emancipación y posterior estensión del mesmu na presidencia colombiana, amás de que dende'l so puestu llogró promover l'asesoría militar al exércitu de la nación suramericana per mediu d'asesores de la CIA na enseñanza de téuniques de tortura y asesinatu tapáu a líderes sindicales de la oposición local, nel marcu de la bien célebre y odiada serie de dictadures amparaes nel continente y conocíes por ser sosteníes dende les operaciones d'asesinatos sistemáticos promovíes dende la Operación Cóndor.^[39]

África

Bandera d'UNITA

Máxima espansión de UNITA na Guerra civil d'Angola, 1976-1991.

Angola

En 1974 un golpe militar izquierdista derroca al gobiernu de Marcelo Caetano en Portugal, al traviés de la denomada Revolución de los Claveles. La Xunta de Salvación Nacional liderada pol nuevu Primer Ministru de Portugal, Adelino da Palma Carlos, consolidaos como'l nuevu gobiernu del país ibéricu, rápido concede la independencia a les colonies de Portugal, creando una cadena de reaiciones internacionales, con respectu al destín d'África.

Cuba sofita abiertamiente al traviés de les sos tropes n'Angola, al Movimientu Popular d'izquierda pa la lliberación d'Angola (MPLA) na so llucha contra los rebeldes UNITA y el FNLA de derecha mientres la Guerra Civil angoleña. Kissinger encargar de sofitar a FNLA, lideráu por Roberto Holden y a la UNITA, liderada por Jonas Savimbi, los insurxentes de La resistencia nacional mozambicana (RENAMO), según la invasión de sofitu de la CIA d'Angola por tropes sudafricanas. El FNLA foi derrotáu y UNITA viose obligáu a llevar la so llucha na selva. Namái so la Presidencia de Ronald Reagan Estaos Xuníos volvería dar sofitu a la UNITA.

Rhodesia

En setiembre de 1976, Kissinger participó viviegamente nes negociaciones alrodiu de la Guerra de Bush Rhodesia. Kissinger, xunto col primer ministru de Sudáfrica John Vorster, primió al Primer Ministru de Rhodesia, Ian Smith p'acelerar la transición de gobiernu en favor de les mayoríes negres del país. Col FRELIMO en control de Mozambique y Sudáfrica, al Kissinger retirar el so sofitu a manera de presión, l'aislamientu de Rhodesia foi total. Según l'autobiografía de Smith, Kissinger comentó-y l'almiración que la Sra. Kissinger profesába-y, pero Smith dixo qu'él pensó que Kissinger tába-y pidiéndo roblar el "Acta de fallecimientu" de Rhodesia. Kissinger, llevando'l pesu de los Estaos Xuníos y acorrexando a otres partes comenenciudes pa primir a Rhodesia, aceleró'l fin del réxime de la minoría.

El Sáḥara Occidental

Marches del 7 de payares (en verde) y aición militar del 31 d'ochobre (en colloráu)

Escontra 1975, España entró nun periodu de crisis interna, cola enfermedá de Francisco Franco, situación que foi aprovechada pol Rei Hassan II pa unviar a más 350.000 civiles y 25.000 militares al territoriu d'El Sáḥara Occidental, col fin de reclamalo y amestalo a los sos dominios.

Henry Kissinger, xugó un papel clave nesti procesu, siendo él, quien planió, asesoró y entamó a los marroquinos pa la Marcha Verde (1975), y auspició les negociaciones ente los representantes marroquinos y el Gobiernu español, que remataron cola salida del Exércitu español de los territorios d'El Sáḥara y el trespasu del mesmu a Marruecos y Mauritania.

Estaos Xuníos, encausáu por Kissinger, apurrió a Marruecos equipos, armamentos, loxística y una completa organización pa la operación, ente que Arabia Saudita apurrió grandes sumes de dineru pa la mesma, que yera n'estremu favorecedora, siéndolo inda anguaño, pa los intereses d'orde militares, estratéxicos y económicos de los EE. XX., sobre la rexón. El conflictu d'El Sáḥara Occidental, sigue inda ensin resolvese.

Indonesia y Timor Oriental

Manifestación pidiendo la independencia de Timor Oriental.

El procesu de descolonización portuguesa atraxo l'atención d'Estaos Xuníos a l'antigua colonia portuguesa de Timor Oriental, que s'atopa nel archipiélagu indonesiu y declaró la so independencia en 1975. El presidente indonesiu Suharto foi un fuerte aliáu d'U.S. nel sureste asiáticu y empezó a movilizar l'exércitu indonesiu, preparar pal estáu naciente, que se volviera cada vegada más apoderáu pol partíu popular de FRETILIN izquierdista. N'avientu de 1975, Suharto aldericó los planes d'invasión mientres una xunta con Kissinger y el Presidente Ford na capital Indonesia de Xakarta. Ford y Kissinger dexaron en claro que les rellaciones con Indonesia siguiríen siendo fuertes y que nun s'oponíen a la propuesta d'anexón. La venta d'armes d'Estaos Xuníos a Indonesia siguió, y Suharto siguió alantre col plan d'anexón.

Crítiques y Discutinios

Derechos Humanos

Baltazar Garzón acusó a Kissinger de violaciones a los Derechos Humanos.

Acusar a Kissinger de munches violaciones a los derechos humanos, y de ser instigador de xenocidios sistemáticos de grupos políticos.

El xuez español Baltasar Garzón, célebre, ente otres munches coses, por tratar de llevar a xuiciu a Augusto Pinochet ya intentar esclariar los atentaos contra la población civil n'Arxentina mientres el direutoriu militar de Videla, unvió una comisión rogatoria referente a violaciones de los Derechos Humanos a los Estaos Xuníos, pero'l Departamentu del Estáu d'EE.XX. refugar. Igualmente esisten numberoses iniciatives qu'escuerren consiguir el so procesamientu ante instancies xudiciales internacionales, según la retirada del so Premiu Nobel.

(...)Nel so momentu concediéron-y el Premiu Nobel de la Paz a Henry Kissinger, correutamente definíu por Gore Vidal como'l mayor criminal de guerra qu'anda sueltu pel mundu(...) Atilio A. Boron^[40]

Grupu Bilderberg

Henry Kissinger tamién ye unu de los más conocíos miembros del Club Bilderberg xunto a David Rockefeller, amás d'ostentar la posición de ser unu del so miembros fundadores orixinales. Dambos collaboraron de plenu col príncipe Bernardo de Lippe-Biesterfeld, xunto cola Banca Rothschild, nos planes de nacencia, organización y espansión del Club Bilderberg, entidá foco d'una gran teoría conspirativa.

(...)Pa constituyila, el padre de l'actual reina d'Holanda cuntó col sofitu de la Banca Rothschild, de Rockefeller y de Henry Kissinger, quien dende'l principiu formen parte del nucleu fuerte del grupu, al que dalgunos bautizaron como “los sumos sacerdotes del capitalismu”(...) Magda Bandera^[41]

El Grupu Bilderberg, nes sos xuntes añales arrexunta a los líderes y personaxes más poderosos del planeta, p'aldericar alrodiu de tou lo que ta pasando nel mundu y les sos opiniones al respeutu y no que al públicu concierne.

Munches persones abarrunten qu'esta entidá ye l'epicentru de combalechadures onde les persones más poderoses del mundu tomen decisiones sobre la humanidá. Toes estos camientos dexen sumida la imaxe d'esta organización nel misteriu y l'intriga, lo cual sumáu a la yá polémica personalidá de Kissinger, incorpora entá más discutiniu a la so proyeición pública.

Corporación RAND

Kissinger, tamién foi oxetu de crítiques por causa de la so rellación cola bien polémica y criticada Corporación RAND, una poderosa empresa de desenvolvimientu teunolóxicu, industrial y enerxéticu, que tien numberoses aliances, contratos y alcuerdos comerciales col gobiernu de los Estaos Xuníos, específicamente coles Fuercies Armaes del mesmu y colos Departamentos de Seguridá Nacional.

Kissinger, habría fungido d'asesor d'esta compañía dende l'añu de 1951, amás de caltener estrechos venceyos con ella mientres tol periodu de tiempu qu'exerció como Conseyeru de Seguridá Nacional y tamién como Secretariu Estáu.

Esta cercanía ente Henry Kissinger y la Corporación RAND, valiólu al primeru'l recibir les mesmes crítiques que se-y faen a la empresa, acusándola de ser una organización militarista y de promover los conflictos militares, llegando al puntu d'haber teoríes de combalechadura, que venceyen a los conflictos bélicos qu'hubo mientres el periodu de Kissinger na Casa Blanca, cola Corporación RAND, basándose nel camientu de qu'estos conflictos representaron oportunidaes multimillonaries de negocios pa la mesma. Con too y con eso, nenguna d'estes acusaciones disponen de dalgún tipu de prueba que pueda xustificales y lo cierto ye que los acontecimientos qu'arreyen a la RAND, "per se", basar en camientos que son difíciles de verificar, por cuenta de la falta de detalles avera del trabayu, d'altu secretu, lleváu a cabu pola RAND p'axencies d'intelixencia y de defensa.

Acusaciones per país

Arxentina

Artículu principal: Procesu de reorganización nacional

A otru día del golpe, el diariu La Nación comunica que s'impunxo la pena de muerte n'Arxentina.

N'ocasión del golpe d'Estáu d'Arxentina, el 24 de marzu de 1976, a Kissinger critícase-y por afalar y sofitar a la Xunta Militar a que tomara'l poder, amás de sofitala tres el golpe y de camín, por utilizala como ferramienta pa fortificar la influencia d'Estaos Xuníos sobre'l Conu Sur. Igualmente, foi acusáu de complicidá y del estímulu na eliminación y "desapaición" sistemática de miles d'opositores, cometíes pola Xunta Militar d'Arxentina del autodenominado Procesu de Reorganización Nacional o "guerra puerca" según denominaron dellos historiadores. L'aceptación de la "guerra puerca" arxentina per parte de Kissinger (quien naquel momentu yera Secretariu d'Estáu d'Estaos Xuníos) foi confirmada oficialmente por archivos desclasificaos el Archivu Nacional de Seguridá de los Estaos Xuníos (The National Security Archive). Nestos archivos confirmar de Kissinger, emitió ente munches otres frases escontra la Xunta militar, la siguiente, en referencia a la "guerra puerca":

"Si pueden terminar primero que vuelva axuntase'l Congresu, meyor."^[42]

Chile

Caricatura de Allende el 11 de setiembre de 1973 realizada pol dibuxante Carlos Latuff.

Afírmase la so participación na organización del golpe d'Estáu contra'l gobiernu de Salvador Allende en Chile. Acusar amás d'entamar la denomada Operación Cóndor, un plan sistemáticu d'eliminación d'opositores empobináu a "combatir el comunismu" en Llatinoamérica.^{[22][24][43][44][45][46][47][48]} Foi sometíu a procesu n'Estaos Xuníos pol asesinatu del comandante en xefe del Exércitu chilenu René Schneider, fallando en 2006 la Corte Suprema d'esi país que la so responsabilidá fuera política y non criminal.

Colombia

Mientres el mandatu del Frente Nacional, supónse qu'ayudó a la emancipación y posterior estensión del mesmu na presidencia colombiana, amás de que dende'l so puestu llogró promover l'asesoría militar al exércitu de la nación suramericana per mediu d'asesores de la CIA na enseñanza de téuniques de tortura y asesinatu tapáu a líderes sindicales de la oposición local, nel marcu de la bien célebre y odiada serie de dictadures amparaes nel continente y conocíes por ser sosteníes dende les operaciones d'asesinatos sistemáticos promovíes dende la Operación Cóndor.^[49]

Indonesia

Xeneral Suharto

Henry Kissinger sofitó al réxime indonesiu del xeneral Suharto, acusáu del xenocidiu contra la población de Timor Oriental, amás de tar arreyáu coles actividaes d'esti gobiernu, según tamién na invasión a Timor Oriental. Amás sirvió a dichu gobierno como Asesor Xeneral de Gobiernu, otra aición que-y foi tremendamente criticada.

Laos y Camboya

Conozse la so implicación direuta nos bombardeos secretos de Laos y Camboya, ordenaos ensin permisu del Congresu. Dichos bombardéos sirvieron por que los jemeres coloraos aportaren al poder, del que se sirviríen p'asesinar a más de dos millones de persones.

El Sáḥara Occidental

Kissinger asesoró y preparó a los marroquinos pa la Marcha Verde (1975), y auspició les negociaciones ente los representantes marroquinos y el Gobiernu español, que concluyeron cola retirada del Exércitu español d'El Sáḥara y la entrada al territoriu per Marruecos y Mauritania. Estaos Xuníos apurrió a Marruecos loxística y armamentu, y Arabia Saudita apurrió grandes sumes de dineru pa esta operación, que favorecía (y entá güei favorez) a los intereses estratéxicu y comercial de los EE.XX. El conflictu d'El Sáḥara Occidental entá nun se resolvió.

Desempeñu posterior

Tres la so salida de la Secretaría d'Estáu, darréu foi-y ufiertada a Kissinger, dictar una cátedra na Universidá de Columbia, ufierta qu'aceptó gustosu. Amás fundó la so propia firma d'Asesoría Política y Diplomática, llamada Kissinger & Associates y ye cofundador y actual acionista de la Kissinger & McLarty Associates, otra compañía d'asesoría. Amás pasó a exercer como profesor de la Universidá de Georgetown y a ser miembru de les xuntes direutiva y asesor xeneral de les compañíes: Hollinger Group, un grupu de medios masivos, canales de televisión, revistes, editoriales, periódicos y demás pulicaciones con sede en Chicago y la Gulfstream Aerospace, una compañía especializada na industria del tresporte aereu y na construcción d'aviones.

Amás siguió publicando llibros, artículos y ensayos, según tamién dio conferencies y ye asesor de múltiples otres compañíes.

La so firma foi contratada pol gobiernu de George W Bush, pa dirixir un comité d'aición tres los atentaos del 11-S y p'emprestar los sos servicios como compañía asesora, pero desabrir d'esti contratu poco primero de que Bush fixera pública la so idea d'invadir Iraq y d'empezar la Guerra d'Afganistán. Amás, emprestó los sos servicios como Asesor Políticu Xeneral al Gobiernu d'Indonesia.

Otros llogros, premios y reconocencies

El Secretariu Kissinger escribió munchos llibros y artículos sobre política esterior d'Estaos Xuníos, los asuntos internacionales, y la hestoria diplomática. Ente los premios que recibió atópense:

• Premiu Nobel de la Paz.
• La Beca Guggenheim (1965-66).
• El Premiu Woodrow Wilson al meyor llibru nos ámbitos de gobiernu, política y asuntos internacionales (1958).
• El Premiu del Institutu Americanu pol Serviciu Públicu (1973).
• La Plataforma de l'Asociación Internacional de Theodore Roosevelt Award (1973).
• La Medaya de Servicios Distiguidos de los Veteranos de Guerres nel Estranxeru, dada por Dwight D. Eisenhower (1973).
• El Premiu Esperanza pal Entendimientu Internacional (1973).
• La Medaya Presidencial de la Llibertá (1977).
• La Medaya de la Llibertá (1986).
• La Medaya del Congresu (1984)
• Premiu Carlomagno (1987)
• Doctor honoris causa pola Universidá de Haifa (1984).^[50]

Perceición histórica

Henry Kissinger en 2008.

Falar de política esterior nel sieglu XX ensin nomar a Kissinger ye daqué que resulta imposible. Henry Kissinger foi Secretariu d'Estáu de los Estaos Xuníos d'América nun periodu de tiempu bastante ximelgáu na política internacional y la so proceder, según la so capacidá p'arreglar tou tipu de problemes que se-y presentara, convertir nuna referencia de la diplomacia d'Estaos Xuníos, siendo en gran midida'l creador de variedá d'enclinos o métodos d'aición, nesti ámbitu, qu'inda siguen usándose lo que ye güei (intervenciones militares, negociaciones, aiciones en busca de determinaos intereses, ente otros.).

Kissinger ye almiráu por unos al empar que ye odiáu y tarrecíu por otros. La mayor crítica que se-y fai ye'l sobreponer los intereses de la so nación percima del bienestar político de les demás, siendo responsable o tando venceyáu a una gran variedá de dictadures, lo que llevó a que munchos lo acusen de tar amestáu a les múltiples violaciones a los Derechos Humanos asocedíes mientres les mesmes, daqué que ye y va siguir siendo motivu d'especulación y discutiniu.

Con too y con eso, Kissinger empecipió l'aplicación d'un nuevu enfoque con al respective de la Guerra Fría, que, lastimosamente, nun sería siguíu polos sos socesores, que diera como resultáu nel futuru una rellación granible nun esforcia ente la XRSS y EE. XX. Munchos consideren esta política de distensión cola XRSS la más fayadiza, entendiendo'l expansionismo ya imperialismu como l'enfoque correutu, que ye retomáu pola alministración Reagan, col so proyeutu Guerra de les Galaxes y les sos ofensives internacionales.

Ente los llogros de Kissinger destaca l'apertura de rellaciones ente China y Estaos Xuníos, l'aplicación d'una vasta serie de midíes pa la producción enerxética alternativa, mientres y darréu a la Crisis del Petroleu de 1973, la firma de los Trataos SALT I y la preparación del terrén pa la posterior firma del so socesor, los Trataos SALT II, l'entamu del procesu de collaboración y negociación nel Oriente Mediu, específicamente nel conflictu del mundu árabe, sentando les bases pa la realización de los Alcuerdos de Camp David, y poner fin a un bien criticáu y refugáu conflictu, la Guerra de Vietnam, sobrollevar con ésitu tantu la Guerra del Yom Kippur como la Guerra indo-paquistanina de 1971 y en llinies xenerales, consiguir cola so política consolidar el poderíu internacional d'Estaos Xuníos, según estender y asegurar les sos zones d'influencia a lo llargo del mundu.

Ye por esta inmensa gama d'actividaes que Henry Kissinger ye recordáu como'l más emblemáticu Secretariu d'Estáu d'Estaos Xuníos, al puntu de qu'esti puestu ye direutamente identificáu cola so persona. Pocos Secretarios d'Estáu, por non dicir nengunu, tuvieron un nivel de participación y protagonismu tan grande como'l suyu nos sucesos acaecíos a lo llargo del mundu, convirtiéndolo nun auténticu iconu pa munches corrientes capitalistes y de dereches, tantu d'Estaos Xuníos como del mundu.

Referencies

1. Afirmao en: Gemeinsame Normdatei. Data de consulta: 10 avientu 2014. Llingua de la obra o nome: alemán. Autor: Biblioteca Nacional d'Alemaña.
2. Afirmao en: Gemeinsame Normdatei. Data de consulta: 9 abril 2014. Llingua de la obra o nome: alemán. Autor: Biblioteca Nacional d'Alemaña.
3. «How did Kissinger become an American citizen?» (inglés) (12 marzu 2024). Consultáu'l 17 ochobre 2024.
4. «Henry A.Kissinger 1923 – 2023». Consultáu'l 22 ochobre 2018.
5. «Henry Kissinger Is Dead at 100; Shaped Nation’s Cold War History» (inglés) (29 payares 2023). Consultáu'l 29 payares 2023.
6. «Henry Kissinger, American diplomat and Nobel winner, dead at 100» (inglés). Reuters (30 payares 2023). Consultáu'l 30 payares 2023.
7. Afirmao en: Find a Grave. Identificador Find a Grave: 261951668. Data de consulta: 22 febreru 2024. Llingua de la obra o nome: inglés.
8. URL de la referencia: https://www.nobelprize.org/prizes/peace/1973/kissinger/biographical/. Data de consulta: 14 avientu 2021.
9. URL de la referencia: http://www.nytimes.com/1974/03/31/archives/kissinger-weds-nancy-maginnes-kissinger-and-nancy-maginnes.html.
10. Biblioteca Nacional de Francia. «autoridaes BNF» (francés). Consultáu'l 10 ochobre 2015.
11. Afirmao en: TracesOfWar. TracesOfWar person ID: 106801. Data de consulta: 30 payares 2023.
12. Afirmao en: Guggenheim Fellows database. Identificador Beca Guggenheim: henry-a-kissinger. Llingua de la obra o nome: inglés.
13. «The Nobel Peace Prize 1973». nobelprize.org. Consultáu'l 30 payares 2023.
14. «Dettaglio decorato» (italianu). presidencia de la República Italiana. Consultáu'l 5 avientu 2013.
15. URL de la referencia: http://www.aei.org/events/seriesID.8/series_detail.asp. Direición web d'archivu: https://web.archive.org/web/20090312044237/http://www.aei.org/events/seriesID.8/series_detail.asp.
16. Afirmao en: Who's Who. Identificador de Who's Who (Reino Unido): U23259. Editorial: A & C Black. Llingua de la obra o nome: inglés británicu. ISSN: 0083-937X.
17. Tienes d'especificar urlarchivu = y fechaarchivu = al usar {{cita web}}.«Der Karlspreisträger 1987 Henry A. Kissinger» (alemán). Consultáu'l 14 avientu 2014.
18. «2006 Great Immigrants: Henry Kissinger, Former U.S. Secretary of State». Carnegie Corporation of New York. Consultáu'l 30 payares 2023.
19. URL de la referencia: https://www.atlanticcouncil.org/events/flagship-event/global-citizen-awards/previous-gca-recipients/.
20. Direición web d'archivu: https://web.archive.org/web/20180119120351/http://www.harlemglobetrotters.com/1976-globetrotters-name-honorary-member-team-bestowing-honor-dr-henry-kissinger. Data de consulta: 3 xunetu 2021.
21. «Henry KISSINGER». Academia del Reinu de Marruecos. Consultáu'l 3 xineru 2023.
22. see The Pinochet File
23. Cited in Richard R. Fagen, "The United States and Chile: Roots and Branches", Foreign Affairs, xineru de 1975.
24. Pike, John. «Allende's Leftist Regime». Federation of American Scientists. Consultáu'l 20 de payares de 2006.
25. «Páxina/12 :: El mundu :: Premiu consuelu».
26. El criminal de guerra con suerte Non yá nun pagó polos sos crímenes, sinón que sigue recoyendo los beneficios del so "experimees/search?source=ig&hl=es&rlz=&q=flag&aq=f&aqi=g10&aql=&oq=#pq=pole rag&hl=es&cp=5&gs_id=m&xhr=t&q=pouring&pf=p&sclient=psy&source=hp&pbx=1&oq=pouri&aq=0&aqi=g5&aql=&gs_sm=&gs_upl=&bav=on.2,or.r_gc.r_pw.&fp=1b2895f0d8eee3aa&biw=1680&bih=876ntada carrera diplomática". La so consultoría, Kissinger Associates, xenera millones de dólares de beneficios aconseyando a grandes multinacionales y gobiernos sobre cómo operar nel estranxeru. David Jiménez en El Mundo (España), 16/06/2011
27. Esti párrafu apaez nel llibru "Les 48 lleis del Poder", de Robert Greene.
28. Nobel Prize: -y Duc Tho Biographical
29. Esti párrafu apaez nel llibru Les 48 lleis del Poder, de Robert Greene. Esta afirmación, apaez na publicación de David P. Chandler sobre'l líder comunista Pol Pot, denomada Confidential leadership documents from Democratic Kampuchea 1976-1977
30. Esta frase apaez nel llibru Xuiciu a Kissinger, publicáu por Christopher Hitchens, en 2002.
31. Esta orde foi rexistrada por H.R Haldeman, mientres una xunta interna del presidente con dellos ministros, dientro de la Casa Blanca.
32. Esta declaración privada, foi fecha por Kissinger, nuna conversación con Richard Nixon, tres una xunta con Golda Meir, la cuarta Primer Ministra d'Israel.
33. Pronunciáu por Kissinger mientres una conversación con Robert McNamara, Secretariu de la Defensa d'Estaos Xuníos.
34. Sesión del "Comité 40" (27 xunu 1970) sobre la eleición de Salvador Allende.
35. Entrevista dada en 2008, pal documental Alerta Santiago.
36. Entrevista dada en 2008, pal documental Alerta Santiago.
37. Conversación ente Kissinger y Guzzetti nel Archivu de Seguridá Nacional
38. [1]
39. http://www.gwu.edu/~nsarchiv/NSAEBB/NSAEBB312/index.htm
40. Henry Kissinger Páxina 12.
41. Henry Kissinger y el Club Bilderberg Archiváu 2010-04-19 en Wayback Machine Magda Bandera.
42. [2]
43. «Church Report». U.S. Department of State (18 d'avientu de 1975). Consultáu'l 20 de payares de 2006.
44. Alleged Assassination Plots Involving Foreign Leaders (1975), Church Committee, pages 246–247 and 250–254.
45. Christopher Hitchens.The Trial of Henry Kissinger. Versu Books, London, New York. 2001
46. ^ Cited in Richard R. Fagen, "The United States and Chile: Roots and Branches", Foreign Affairs, January 1975.
47. Peter Kornbluh, CIA Acknowledges Ties to Pinochet's Repression Report to Congress Reveals U.S. Accountability in Chile, Chile Documentation Project, National Security Archive, September 19, 2000. Accessed online November 26, 2006.
48. On September 16, 1973, five days after Pinochet had assumed power, the following exchange about the coup took place between Kissinger and President Nixon:

    Nixon: Nothing new of any importance or is there?

    Kissinger: Nothing of very great consequence. The Chilean thing is getting consolidated and of course the newspapers are bleeding because a pro-Communist government has been overthrown.

    Nixon: Isn't that something. Isn't that something.

    Kissinger: I mean instead of celebrating – in the Eisenhower period we would be heroes.

    Nixon: Well we didn't – as you know – our hand doesn't show on this one though.

    Kissinger: We didn't do it. I mean we helped them. [garbled] created the conditions as great as possible.

    Nixon: That is right. And that is the way it is going to be played.The Kissinger Telcons: Kissinger Telcons on Chile, National Security Archive Electronic Briefing Book Non. 123, edited by Peter Kornbluh, posted May 26, 2004. This particular dialogue can be found at TELCON: September 16, 1973, 11:50 a.m. Kissinger Talking to Nixon. Accessed online November 26, 2006.

49. http://www.gwu.edu/~nsarchiv/NSAEBB/NSAEBB312/index.htm
50. Universidad de Haifa. «Honorary Doctorate Conferees». Consultáu'l 2015-07-25.

Bibliografía

• Christopher Hitchens (2002). Xuiciu a Kissinger. Anagrama. ISBN 978-84-339-2549-7.

• Hersh, Seymour M. El Preciu del Poder: Kissinger na Casa Blanca de Nixon. Libro Cumbre de Nueva York, 1983.

• Isaacson, Walter. Kissinger: A Biography. New York: Simon & Schuster, 1992. Isaacson, Walter:. Kissinger Una Biografía:. Nueva York, Simon & Schuster, 1992.

• Kalb, Marvin, and Bernard Kalb. Kissinger. Boston: Little, Brown, 1974. Marvin, y Bernard Kalb Kissinger. Kalb., Boston: Little, Brown 1974.

• Kissinger, Henry. The White House Years. Boston: Little, Brown, 1979. Henry. El Kissinger Blanca. Años House, Boston: Little, Brown 1979.

• Kissinger, Henry. Years of Upheaval. Boston: Little, Brown, 1982. Henry. Kissinger años de cambeos drásticos., Boston: Little, Brown 1982.

• Kissinger, Henry. Years of Renewal. New York: Simon & Schuster, 1999. Kissinger, Henry York. Años de: Renovación. Nueva Simon & Schuster, 1999.

• Nuclear Weapons and Foreign Policy. Les armes nucleares y la política esterior. New York: Harper, 1957. Nueva York: Harper, 1957.

• The White House Years. Los años de Casa Blanca. Boston: Little Brown, 1979. Boston: Little Brown, 1979. (Memoirs, covering November 1968-January 1973.) (Memories, que toma dende payares 1968 hasta xineru 1973.)

• A World Restored: Metternich, Castlereagh and the Problems of Peace 1812-22 . Un mundu antiguu: Metternich, Castlereagh y los Problemes de la Paz 1812-1822. Boston: Houghton Mifflin, 1957. Boston: Houghton Mifflin, 1957. (Kissinger's doctoral dissertation.) (Tesis doctoral de Kissinger.)

• Years of Upheaval. Años de cambeos drásticos. Boston: Little Brown, 1982. Boston: Little Brown, 1982. (Memoirs, covering January 1973 to the resignation of President Nixon.) (Memories, que toma xineru de 1973 hasta l'arrenunciu del presidente Nixon.)

Otres fontes

• Hersh, Seymour M. The Price of Power: Kissinger in the Nixon White House. Hersh, Seymour M. El Preciu del Poder: Kissinger na Casa Blanca de Nixon. New York: Summit Books, 1983. Nueva York: Libro Cumbre de 1983. (An indictment, based on extensive research.) (Una acusación formal, basáu nuna estensa investigación.)

• Isaacson, Walter. Kissinger. Isaacson, Walter. Kissinger. A Biography. Una biografía. London: Faber and Faber, 1992. Londres: Faber and Faber, 1992. (Critical, but balanced.) (Crítica, pero permediada.)

• Schulzinger, Robert D. Henry Kissinger: Doctor of Diplomacy. Schulzinger, Robert D. Henry Kissinger: Doctor en Diplomacia. New York: Columbia Univresity Press, 1989. Nueva York: Prensa de Colombia Univresity de 1989. (Scholarly.) (Scholarly.)

1. Obres de Henry Kissinger

Autobiografía

• 1979. The White House Years. ISBN 0-316-49661-8
• 1982. Years of Upheaval. ISBN 0-316-28591-9
• 1999. Years of Renewal. ISBN 0-684-85571-2

Memoirs, etc.

• 1957. Nuclear Weapons and Foreign Policy. (ISBN 0-86531-745-3 (1984 edition)
• 1961. The Necessity for Choice: Prospects of American Foreign Policy. ISBN 0-06-012410-5
• 1965. The Troubled Partnership: A Re-Appraisal of the Atlantic Alliance. ISBN 0-07-034895-2
• 1969. American Foreign Policy: Three essays. ISBN 0-297-17933-0
• 1973. A World Restored: Metternich, Castlereagh and the Problems of Peace, 1812-22. ISBN 0-395-17229-2
• 1981. For the Record: Selected Statements 1977-1980. ISBN 0-316-49663-4
• 1985 Observations: Selected Speeches and Essays 1982-1984ISBN 0-316-49664-2
• 1994. Diplomacy. Simon & Schuster, 1994. ISBN 0-671-65991-X
• 1999. Kissinger Transcripts: The Top Secret Talks With Beijing and Moscow (Henry Kissinger, William Burr). ISBN 1-56584-480-7
• 2001. Does America Need a Foreign Policy?: Toward a Diplomacy for the 21st Century. ISBN 0-684-85567-4
• 2002. Vietnam: A Personal History of America's Involvement in and Extrication from the Vietnam War. ISBN 0-7432-1916-3
• 2003. Crisis: The Anatomy of Two Major Foreign Policy Crises: Based on the Record of Henry Kissinger's Hitherto Secret Telephone Conversations. ISBN 0-7432-4910-0

2. Biografíes

• 1973. Graubard, Stephen Richards, Kissinger: Portrait of a Mind. ISBN 0-393-05481-0
• 1974. Kalb, Marvin L. and Kalb, Bernard, Kissenger, ISBN 0-316-48221-8
• 1974. Schlafly, Phyllis, Kissinger on the Couch. Arlington House Publishers. ISBN 0-87000-216-3
• 1983. Hersh, Seymour, The Price of Power: Kissinger in the Nixon White House, Summit Books. ISBN 0-671-50688-9. (Awards: National Book Critics Circle, Xeneral Non-Fiction Award. Best Book of the Year: New York Times Book Review; Newsweek; San Francisco Chronicle)
• 1992. Isaacson, Walter. Kissinger: A Biography. New York. Simon & Schuster (updated, 2005). ISBN 0-671-66323-2
• 2004. Hanhimäki, Jussi. The Flawed Architect: Henry Kissinger and American Foreign Policy. ISBN 0-19-517221-3
• 2007. Kurz, Evi. Die Kissinger-Saga. ISBN 973-3-940405-70-8
• 2009. Kurz, Evi. The Kissinger-Saga - Walter and Henry Kissinger. Two Brothers from Fuerth, Germany. London. Weidenfeld & Nicolson. ISBN 978-0-297-85675-7.

3. Otros llibros sobre Kissinger

• Benedetti, Amedeo, Lezioni di politica di Henry Kissinger. Linguaggio, pensiero ed aforismi del più abile politico di fine Novecento, Genova, Erga, 2005, ISBN 88-8163-391-4
• Berman, Larry, Non peace, non honor. Nixon, Kissinger, and Betrayal in Vietnam, New York, NY o.a.: Free Press, 2001. ISBN 0-684-84968-2.
• Dallek, Robert, Nixon and Kissinger: Partners in Power. HarperCollins, 2007. ISBN 0-06-072230-4
• Hanhimäki, Jussi M., 'Dr. Kissinger' or 'Mr. Henry'? Kissingerology, Thirty Years and Counting', in: Diplomatic History, Vol. 27, Issue 5, pp. 637–76.
• Hitchens, Christopher, The Trial of Henry Kissinger, 2002. ISBN 1-85984-631-9
• Hitchens, Christopher, Xuiciu a Henry Kissinger, Barcelona, Editorial Anagrama, 2002
• Klitzing, Holger, The Nemesis of Stability. Henry A. Kissinger's Ambivalent Relationship with Germany. Trier: WVT 2007, ISBN 3-88476-942-3.
• Morris, Roger, Uncertain Greatness: Henry Kissinger and American Foreign Policy. Harper and Row, ISBN 0-06-013097-0
• Schmidt, Helmut, On Men and Power: A Political Memoir.1990. ISBN 0-224-02715-8
• Schulzinger, Robert D. Henry Kissinger. Doctor of Diplomacy. New York: Columbia University Press, 1989. ISBN 0-231-06952-9
• Shawcross, William, Sideshow: Kissinger, Nixon, and the Destruction of Cambodia (Revised edition October 2002) ISBN 0-8154-1224-X
• Thornton, Richard C., The Nixon-Kissinger Years: Reshaping of America's Foreign Policy. 1989. ISBN 0-88702-051-8
• Tucker, Nancy Bernkopf, Taiwan Expendable? Nixon and Kissinger Go to China, 2005. ISBN 978-0-231-13565-8

Enllaces esternos

• Wikimedia Commons acueye conteníu multimedia sobre Henry Kissinger.
  • Páxina web oficial (n'inglés)
• Henry Kissinger na Internet Movie Database (n'inglés)
• Henry Kissinger en FilmAffinity (castellán)
• «Henry Kissinger». en Find a Grave. (n'inglés)
• Wikiquote tien frases célebres suyes o que faen referencia a Henry Kissinger.
• L'Informe Kissinger - NSSM 200
• ICAI (International Campaign Against Impunity) Archiváu 2006-08-22 en Wayback Machine
• ACCIÓN TAPADA EN CHILE 1963-1973 "Informe Church" (Senáu d'Estaos Xuníos, 18 d'avientu de 1975)
• Artículu sobre Henry Kissinger

Predecesor: '

Asesor Xeneral de la Corporación RAND 1951 - 1971

Socesor: '

{{socesión|fila 2 |títulu = Asesor del Conseyu Nacional de Seguridá y de la Xunta de Coordinación y Operaciones de Seguridad

Predecesor: '

Direutor d'Estudiu d'Armes Nucleares n'el Conseyu de Rellaciones Esteriores 1951 - 1971

Socesor: '

Predecesor: '

Direutor del Conseyu de Rellaciones Esteriores 1951 - 1971

Socesor: '

Predecesor: '

Conseyeru de la Oficina d'Investigación d'Operaciones 1951 - 1971

Socesor: '

Predecesor: '

Conseyeru de la Oficina de Control d'Armes y Desarme 1955 - 1956

Socesor: '

Predecesor: '

Conseyeru del Departamentu d'Estáu 1951 - 1971

Socesor: '

Predecesor: Walt Rostow

Conseyeru de Seguridá Nacional 1969 - 1975

Socesor: Brent Scowcroft

Predecesor: William P Rogers

Secretariu d'Estáu de los Estaos Xuníos 1973 - 1977

Socesor: Cyrus Vance

Predecesor: '

Asesor Xeneral del Gobiernu d'Indonesia 1977 - 1998

Socesor: '

Predecesor: '

Miembru de la Xunta Direutiva de Hollinger Group 1982 - Presente

Socesor: '

Predecesor: '

Miembru de la Xunta Direutiva de Kissinger and MacLarty Associates 1982 - Presente

Socesor: '

Predecesor: '

Presidente de Kissinger Associates 1982 - Presente

Socesor: '

Predecesor: '

Miembru de la Xunta Direutiva de Gulfstream Aerospace 1999 - Presente

Socesor: '

Predecesor: '

Asesor de Gobiernu d'EE.XX. 2001 - 2003

Socesor: '