Jan van Eyck (o Johannes de Eyck) (circa 1390, Maaseik (es) – 9 de xunetu de 1441, Bruxes) foi un pintor flamencu que trabayó en Bruxes. Ta consideráu unu de los meyores pintores del Norte d'Europa del sieglu XV y el más célebre de los Primitivos Flamencos. Robert Campin, que trabayó en Tournai y los hermanos Van Eyck en Flandes, fueron les figures de transición dende'l góticu internacional hasta la escuela flamenca. L'estilu flamencu que se dio nos Países Baxos nel sieglu XV consideróse tradicionalmente como la última fase de la pintura gótica. Otra corriente enmarcar no que se dio en llamar Prerrenacimientu. A esti estilu pictóricu del góticu tardíu nel sieglu XV, qu'anuncia'l Renacimientu Nórdicu d'Europa, tamién se-y llama Ars nova.
Jan van Eyck pertenecía a una familia de pintores. De cutiu rellacionóse col pintor Hubert van Eyck, al que se considera'l so hermanu, por cuenta de que créese que dambos proveníen de la mesma ciudá, Maaseik. En documentos de la corte borgoñona mentar a otru hermanu, Lambert van Eyck y tiense la teoría de que pudo ser pintor y tamién que foi quien supervisó'l zarru del taller de Jan van Eyck en Bruxes.[7] Otru pintor significativu, y abondo más nuevu, que trabayó nel sur de Francia, Barthélemy van Eyck, créese que yera un pariente.
Desconozse la fecha de la nacencia de Van Eyck. Una tradición que se remonta a Lucas de Heere (1559) y Marcus Van Vaernewijck (1568) afita'l llugar de nacencia de Jan van Eyck en Maaseik, cerca de Maastricht, na provincia de Limburgu, a veres del ríu Mosa y perteneciente a la diócesis de Liexa. Nada se sabe sobre la so formación como artista, nin siquier si foi en Francia o na so tierra natal. Probablemente la so formación foi nel campu de la miniatura, de la cual aprendió l'amor polos detalles diminutos y pola téunica refinada, que se reflexa inclusive nes obres pictóriques. Apuntóse la posibilidá de que se formara en París, pero lo cierto ye que nun hai pruebes que la acrediten.
El documentu más antiguu qu'esiste d'él ye de la corte de Juan de Baviera, príncipe-obispu de Liexa, conde d'Holanda y de Zelandia, en L'Haya, onde se fixeron pagos a Jan van Eyck ente ochobre de 1422 y setiembre de 1424 como pintor de corte,[8] col rangu cortesanu d'ayuda de cámara, y primeru unu y depués dos asistentes.[9] Esto suxer una fecha de nacencia nel añu 1395, como mui tarde, y de fechu posiblemente enantes. La edá qu'aparenta nel so probable autorretratu suxer a la mayor parte de los estudiosos una fecha más temprana que 1395.[10]
Los sos primeros pasos dar nel mundu de la miniatura, na dómina apoderada pola tradición tardogótica francesa. D'esti primer periodu namái queden les miniatures nel Llibru d'Hores de Turín. El so datación y comitente nun queda claro. Apuntóse la posibilidá de que lo encargara'l duque Guillermu IV de Baviera enantes de 1417. Sicasí, xeneralmente entiéndese que fueron executaes en L'Haya pal conde d'Holanda, Juan de Baviera ente 1422 y 1424. La mayor parte d'estes fueron destruyíes pol fueu en 1904, anque esisten fotografíes, pero otra parte del manuscritu caltener nel Muséu civico d'arte antica de Turín. Nos meyores folios del llibru miniado, atribuyíos por Huelin de Loos al maestru G» (posiblemente, Jan van Eyck) les figures son yá dafechu integraes nun espaciu realista, con una lluz qu'unifica la representación y delinea con gran precisión y detalles diminutos de la sala y de les ocupaciones de los personaxes. Queda claro que Van Eyck plantegábase, como Masaccio, el problema de la realidá: pero mientres l'italianu faía una síntesis qu'acoyía la sola esencia de les coses, esmoleciéndose d'asitiala nun espaciu con perspeutiva unitaria y racional, el flamencu procedía en llugar d'ello analizando con lucidez y atención los singulares oxetos como se presenten ante los nuesos sentíos.
Nun se sabe esautamente si estes miniatures facer Jan o'l so hermanu Hubert, como asocede con otres obres d'esta dómina. L'autoría d'obres de Van Eyck anteriores a 1426, fecha en que morrió'l so hermanu Hubert, alderícase y l'atribución a Hubert o a Jan ye delicáu. Esto asocede coles Tres Maríes ante'l sepulcru del Muséu Boymans van Beuningen, que se suel atribuyir a Hubert polo arcaico de la composición. Paez que ye obra de Hubert van Eyck una Crucifixón de la Gemäldegalerie de Berlín, y cabo la dulda de si'l Trípticu de Dresde ye obra de Jan o de Hubert. La tabla central d'esti trípticu representa a la Virxe entronizada col Neñu y nos paneles llaterales atópense San Miguel col donante a la izquierda y Santa Catalina a la derecha; el marcu ye entá l'orixinal y sobre el llau esternu de los portiellos puede vese una Anunciación pintada con grisalla.
Entá con duldes, paez que sí ye de Jan van Eyck un dípticu que representa la Crucifixón» y el Xuiciu Final», que se caltién nel Muséu Metropolitanu d'Arte de Nueva York, que lo data hacia l'añu 1430. Quiciabes formaben parte d'un polípticu más ampliu desmembrado o bien ye namái un dípticu. L'espaciu de la Crucifixón ta entamáu según un puntu de vista realzáu qu'aumenta'l sentíu de fondura; a los pies de la cruz axunta una gran cantidá de personaxes nos que se ven soldaos y dignatarios de corte retrataos con impasible distancia, contraponiéndose a la desesperación de la Virxe arrodillada en primer planu y envuelta nuna llarga vestidura azul celeste que dexa descubiertu amosando la cara. El sentíu de dramatismu ta acentuáu pola posición del lladrón sobre la derecha representáu col cuerpu dobláu sobre la cruz, como nun intentu estremu de lliberar de les cuerdes, ente que'l cielu plomizu anuncia la inminente muerte de Cristu; la ciudá que se ve sobre'l fondu, colos sos numberosos edificios que recuerden les construcciones flamenques de la so dómina, representa la Nueva Xerusalén.
La tabla col Xuiciu Final sicasí, ta construyida según un modelu de derivaciones medievales, con una disposición en trés planos y coles figures de grandor diversu según el so grau d'importancia; a lo cimero alcuéntrase Cristu arrodiáu per ánxeles que porten los preseos de la Pasión, por la Virxe y San Juan y so los dolce apóstoles con santos y beatos a los llaos. Na parte inferior de la pintura se cven los muertos que remanecen de la tierra y del mar n'atención del xuiciu col arcánxel Miguel que queda percima del cadarma de la Muerte representáu con ales d'esperteyu usaes pa delimitar l'espaciu de los infiernos onde los condergaos son llanzaos p'alimentar a tarrecibles bisarmes que ruempen los cuerpos en cachos.
La tabla contién tamién inscripciones destinaes a la correuta interpretación de les imáxenes, confiriendo una función d'erudición a la obra que quiciabes taba destinada a una persona instruyida, que yera capaz por ello de lleela y d'entender el so significáu.
Hubert morrió'l 18 de setiembre de 1426, y Jan prosiguió cola gran obra de la pintura flamenca de principios del sieglu XV, el Polípticu de Gante, qu'acabó en 1432. Foi un encargu de Jodocus Vijdts y la so esposa Isabel Borluut. Ta formáu por numberoses tables. Cuando se cierra presenta l'Anunciación. Cuando ta abiertu apaez, na parte cimera, lo que se llama la Déesis, esto ye, Xesucristu nel centru como Pantocrátor y a los llaos la Virxe María y San Xuan Evanxelista, ente qu'a la izquierda atópense los Ánxeles cantores y Adán y a la derecha los Ánxeles músicos y Eva. Debaxo alcuéntrase un gran panel cola tema del Corderu Místicu en praos verdes, y averábense a adoralo diversos grupos sociales. A los llaos atopen los Caballeros de Cristu y de Xueces íntegros (a la izquierda) y los Eremitas y los pelegrinos (a la derecha). Tamién s'incluyía alegoríes de virtúes, la Xusticia, la Fortaleza, la Prudencia y la Templanza. Nesta obra pueden apreciase dalgunos de los calteres típicos de la pintura de Van Eyck: naturalismu analíticu, usu de colores lluminosos, curiáu pola representación del paisaxe y gran llirismu, toos elementos que se representen inclusive nes pintures executaes a pocos años de distancia del Polípticu de Gante.
Empezáu en dalgún momentu enantes de 1426 y termináu, siquier en parte, pal añu 1432, esti polípticu considérase que representa «la conquista final de la realidá nel Norte», que s'estrema de les grandes obres del Primer Renacimientu na Italia en virtú del so deséu de quitase de la idealización clásica a favor d'una observación fiel de la naturaleza.[11] Atopar nel so allugamientu orixinal, la catedral de San Bavón en Gante, Bélxica. Tuvo una historia aturbolinada, sobreviviendo a los alzamientos iconoclastes del sieglu XVI, la Revolución Francesa, gustos cambiantes que llevaron a la so diseminación, y más apocayá'l saquéu de los nazis. Cuando la Segunda Guerra Mundial acabó foi recuperáu nuna mina de sal. Non menos aturbolinada foi la historia de la interpretación d'esta obra. Una cuarteta de versos alexandrinos en llatín, copia de la orixinal que figuraba nesti retablu, despinta so la pintura y descubierta per mediu de rayos X, afirma que Hubert empezó la obra y rematar Jan: Hubert van Eyck maior quo nemo repertus (más grande que cualesquier otru) empezó'l retablu, pero Jan van Eyck – llamándose a sí mesmu arte secundus (segundu meyor nel arte) – acabar. Según esta inscripción, el Polípticu de Gante ye la resultancia del esfuerciu collaborador de Jan van Eyck y el so hermanu Hubert. La interpretación tradicional ye que Jan axuntó los paneles que Hubert tenía empezaos enantes de la so muerte en 1426, y añadió otros nuevos de la so propia creación, ensamblándolos toos xuntos. La cuestión de quién pintó qué, «¿Jan o Hubert?» convirtióse nuna cuestión mítica ente los historiadores del arte. La crítica paez güei inclinada a atribuyir a Hubert la concepción y en parte la execución de la tabla cola Adoración y de los trés tables cimeres, ente que tol restu executar Jan que trabayó nella de manera alterna, d'ende la falta d'homoxeneidá ente diversos compartimientos, que pa ser apreciáu por completu tienen de ser analizaos sobromanera. Pero hai dalgunos que se cuestionen, inclusive, la validez de la inscripción, y de ende la implicación de Hubert van Eyck na obra. Nos años trenta, Emil Renders inclusive sostuvo que «Hubert van Eyck» yera una total ficción inventada polos humanistes de Gante nel sieglu XVI. Más apocayá, Lotte Brand Philip (1971) propunxo que la inscripción nel Polípticu de Gante foi malinterpretada, y que Hubert yera (en llatín) el «fictor», non el «pictor», de la obra. Ella interpreta esto nel sentíu de que Jan van Eyck pintó tol retablu, ente que'l so hermanu Hubert creó'l marcu escultóricu.
Tres la muerte de Juan de Baviera, en xineru de 1425 realcontrar en Flandes col so hermanu, Hubert van Eyck, igualmente pintor. Entró entós al serviciu del poderosu ya influyente príncipe Valois, Felipe'l Bonu, duque de Borgoña el 19 de mayu de 1425, como pintor y valet de chambre, esto ye, ayuda de cámara, con un salariu añal fixu que primeramente foi de 100 llibres. Foi'l so pintor oficial hasta la so muerte. El centru artísticu de los duques de Borgoña, que fueren París y Dijon, pasó con Felipe'l Bonu a Flandes y Brabante. Felipe nun tuvo una capital fixa y movía la corte ente diversos palacios, principalmente nes ciudaes de Bruxeles, Bruxes o Lille. Nesta última llocalidá vivió Van Eyck aparentemente ente 1426 y 1429.
Una serie de documentos publicaos nel sieglu XX rexistren les sos actividaes al serviciu de Felipe. Rescampla que gociaba de gran prestíu y bien bones rellaciones col duque, y por ello encargar viaxes que yeren más bien de calter diplomáticu, xeneralmente pel territoriu de lo que güei son Italia, España y Portugal. El 26 d'agostu de 1426, el pintor recibe pagu pa entamar, en nome del duque, un pelegrinaxe y un alloñáu viaxe secretu y, de nuevu, el 27 d'ochobre del mesmu añu por ciertos alloñáu viaxes secretos», de nuevu en xunetu y agostu de 1427 recibe la remuneración procedente, según paez, d'una misión diplomática nel estranxeru. Esto atestigua que mientres los años 1426 y 1427, Van Eyck fixo, siquier, dos viaxes alloñaos. El conteníu exacto d'esos viaxes entá anguaño desconozse. Ye posible que dalgunos de los pagos relativos tamién a la so participación nuna embaxada a Valencia, en 1426. Trátase de pidir a Alfonsu V d'Aragón la mano de la so sobrina Isabel de Urgel para Felipe'l Bonu. La presencia de Van Eyck paez creíble si considérase l'interés qu'espertó n'Alfonsu V, quien adquirió delles de les sos obres, y al fechu de que, ente 1431 y 1436, el rei unviólu a Luis Dalmau, el so pintor de cámara, a perfeccionar en Flandes les sos conocencies de la pintura al oleu. La Virxe dels Consellers de Dalmau (h. 1445, Barcelona, MNAC) remembra de xuru al Polípticu de Gante.
El 18 d'ochobre de 1427, Van Eyck, de vuelta a los Países Baxos, foi convidáu a un vinu d'honor pol maxistráu de Tournai. Entá ta en Tournai el 23 de marzu de 1428. Les negociaciones de Valencia fracasaron, y Felipe el Bonu unvió una embaxada a Lisboa (Portugal) a pidir en matrimoniu a la infanta Isabel, la fía de Xuan I (19 d'ochobre de 1428 - 25 d'avientu de 1429). Un documentu de la dómina confirma que Van Eyck formaba parte de la embaxada. La finalidá yera dici-y al so proteutor la verdá de cuerpu y de calter de la princesa Isabel. En xineru de 1429, nel castiellu d'Avis, executó dos semeyes[12] de la princesa que los correos llevaron a Felipe'l Bonu, el 12 de febreru, per mar y per tierra. Pue que, mientres esta embaxada, Van Eyck visitara Santiago de Compostela, la corte de Xuan II en Valladolid y la de Muhammed VIII en Granada. La presencia del pintor na Península Ibérica contribuyó a espertar nella l'interés pol arte flamencu. Les semeyes de la princesa sumieron, pero conoz la esistencia d'un dibuxu por una antigua semeya qu'amuesa una semeya d'un estilu novedosu, onde la pose prefigura la de La Gioconda de Leonardo da Vinci.
Estos viaxes dexáron-y reconocer nueves lluminosidaes, cielos y atmósferes diáfanas ya inclusive notar nueves vexetaciones. Nel Polípticu de Gante apaecen, como parte del paisaxe de la paradisiaca Nueva Xerusalén, figuraes con precisión casi de naturalista especies mediterránees.
Nun queden les obres que-y encargaren el conde d'Holanda primeru y el duque de Borgoña dempués. Ello ye que les obres de Van Eyck que se-y atribúin ensin duldar, debidamente roblaes y dataes, pertenecen toes a la última década de la so vida y, amás, nun son encargu d'aquéllos nobles sinón de comerciantes, altos funcionarios y clérigos a títulu particular. Paez que dempués del 1429 instalar en Bruxes, onde adquirió una casa nel añu 1431; aproximao na mesma dómina, cásase con una tal Margarita, de la que s'ignora la so procedencia. Tuvieron un fíu en 1434 y depués otru quiciabes en 1435. El duque gratificar con un regalu y foi'l padrín d'unu de los fíos. Paez que trabayó nel añu 1433 nel palaciu de Coudenberg en Bruxeles. Como pintor y ayuda de cámara del duque, Jan van Eyck taba escepcionalmente bien pagu. El so salariu añal yera abondo alto cuando foi contratáu per vegada primera, pero doblóse-y dos veces nos primeros años, y de cutiu recibió suplementos por encargos especiales. Namái'l so salariu yá fai de Jan van Eyck una figura escepcional ente los primitivos flamencos, yá que la mayor parte d'ellos dependíen d'encargos pa ganase'l sustentu. En 1434-1435, el maxistráu de la ciudá de Bruxes retribuyó a Van Eyck pola policromía de seis estatues y la so baldaquino na fachada del Ayuntamiento. La visita que'l maxistráu fixera'l 17 de xunetu de 1432 nel so taller referíase quiciabes a esti encargu. Un indicativu de que l'arte y la persona de Van Eyck yeren extraordinariamente consideraos ye un incidente alministrativu asocedíu en setiembre de 1434: la cámara de cuentes de Lille refugó pagar a Van Eyck; el 13 de marzu de 1435, el duque intervieno personalmente a favor del so pintor, reprendiendo a los sos tesoreros por non pagar al pintor el so salariu, argumentando que Van Eyck abandonar y que nun sería capaz d'atopar a naide qu'igualara'l so «arte y ciencia». Nesta dómina siguió faciendo viaxes per encargu del duque, tando en Hesdin en 1431-1432 y en Lille nel añu 1432.
El 20 d'agostu de 1436, foi remunerado por ciertos viaxes alloñaos en tierres estranxeres». Trátase probablemente d'una misión en tierres non cristianes, rellacionada colos proyeutos de cruzada de Felipe'l Bonu, quiciabes un viaxe por Bizanciu o Xerusalén. Nun puede escluyise que Van Eyck tuviera que faer reconocencies de caminos y territorios y reflexalos nun planu.
Al periodu 1432-1439, viviendo yá en Bruxes, pertenecen les pintures dataes que se consideren de xuru como de Jan van Eyck. Hai delles obres d'atribución incierta que s'imputen más al so taller, como asocede con un San Jerónimo nel so estudiu que se cree que realizó en tou, o en parte, el taller. Tamién a esi taller o a un pintor anónimu hispanu-flamencu atribúyese la obra La Fonte de la Gracia y trunfu de la Ilesia sobre la Sinagoga del Muséu del Prado, que la so fecha d'execución ye aldericada ente los años 1430 y 1455. A la so muerte, Jan Van Eyck dexó inacabada la Virxe de Nicolás Van Maelbecke (coleición privada, Gran Bretaña), que taba destinada pa la ilesia de San Martín en Ypres.
Según una cuenta pa los funerales na ilesia de San Donaciano en Bruxes, cuenta cerrada'l 23 de xunu de 1441, morrió poco primero de esa fecha. En calidá de miembru de la familia ducal, foi soterráu nel claustru anexu a esta ilesia; en 1442, por intervención del so hermanu Lambert, la so tumba foi tresferida al interior de la ilesia. La llábana nel centru de la cual taben grabaes les armes de la corporación de los pintores sumió en 1800 cola destrucción de la ilesia (cf. El dibuxu de P. De Molo escontra 1785).[17] Un epitafiu de cobre de principios del sieglu XVI sumió mientres les guerres de relixón. Púnxose un nuevu epitafiu, en madera pintada, en 1768; sumió dende 1782. Lucas de Heere y Marcus Van Vaernewijck precisen que Van Eyck morrió nuevu.
El 22 de xunetu de 1441, polo tanto dempués de la so muerte, el duque pagó entá, a la vilba, una parte de los sos ingresos añales y, cuando la so fía Lievine entró al conventu de Santa Inés en Maaseik, en 1449-1450, asignó-y una gratificación. Nun se caltién práuticamente nada de los encargos que Van Eyck realizó pa Felipe'l Bonu. Trabayó na decoración de les residencies de Hesdin (1431 o 1432), de Bruxeles (1433), y de Lille (1434). Xeneralmente, rellaciónense estos trabayos una pintura con una fiesta de caza na corte de Felipe'l Bonu, copia del segundu cuartu del sieglu XVI dempués d'una obra perdida d'evidente calter eyckiano.[18] Escontra 1460, cuando, nel so Tratáu d'arquiteutura, Filarete trataba de la ornamentación de los palacios, menta'l nome de Jan van Eyck. Pintó, ensin dulda, semeyes del duque y la so familia. Munchos semeyes grabaes del sieglu XVII menten a Van Eyck como Inventor, lo cual puede ser una pista. Un dibuxu del sieglu XVIII, que pertenez a una coleición privada alemana, lleva una inscripción según la cual trataríase de la semeya de la infanta Isabel realizáu en Portugal. En 1456, Bartolomeo Facio describe un «mappa mundi» realizáu por Jan van Eyck para Felipe'l Bonu. Yera bien meticuloso y dexaba midir les distancies. Ye posible que fallara a la d'identificar un mapa del mundu robláu nel Prinsenhof de Gante. Nun s'esclúi que'l duque encargara a Jan van Eyck les obres decoratives de calter heráldicu.[19]
Dexando a un llau la so obra más conocida, el Polípticu de Gante, la obra de Jan van Eyck ta formada sobremanera por representaciones de Virxe María y de semeyes.
La Virxe María protagoniza dos notables paneles conmemorativos: la Virxe del Canciller Rolin que s'atopa nel Louvre de París y la Virxe del canónigu Van der Paele que se caltién nel Muséu Groeninge de Bruxes. La Virxe del Canciller Rolin foi executada ente 1434 y 1435, y munchos rellacionar cola paz de Arrás axustada nel añu 1435. Foi un encargu del canciller del duque de Borgoña y tenía como destino la so capiya na catedral de Autun. La escena desenvolver nel interior d'un ambiente zarrao pero con una amplia arcada no fondero que crea un complexu xuegu de lluces y de solombres. Los dos figures principales, la Virxe y el donante, tán perfectamente equilibraes y dispuestes una frente a la otra; la ropa del canciller n'adoración ta decoráu con preciosos bordaos, ente que'l Neñu tien na mano una cruz lluminosa y la Virxe ta vistida con un llargu ropaje coloráu sobre'l que tán recamadas lletres de oto los pasos del oficiu matutín recitáu mientres la misa celebrada delantre del canciller.
Les arcaes dexen asomar una vista d'una ciudá fluvial reproducida en tolos sos detalles: los edificios, les cais ya inclusive los minúsculos habitantes. Esti detallismo descriptivu na composición contribuyía a la so visión de dientro y yera considerada como la solución ideal pa combinar la representación d'un interior col paisaxe esterior que s'abrir al fondu.
La Virxe del canónigu Van der Paele ye la tabla más grande de les de Jan van Eyck, dempués del Polípticu de Gante. De les sos otres pintures relixoses, destaca la Anunciación de Washington D. C.. Del añu 1433 ye la Virxe con Neñu, llamada de Ince Hall. Al últimu periodu d'actividá del pintor hai de referise la Virxe de la fonte (obra roblada y datada nel añu 1439, curiada nel Muséu Nacional d'Amberes) y la que ye conocida como la Virxe de Lucca.
En toes estes obres representar a la Virxe d'una manera idealizao y poético, qu'oldea col realismu na representación de los donantes.
A Jan van Eyck considérase-y el fundador de la semeya occidental. Los sos modelos casi siempres tán representaos en bustu; la cara, vistos trés cuartos, volver escontra la esquierda, y los güeyos afiten de cutiu al espectador, lo que constituyía na dómina una innovación radical. El so obra maestra dientro d'esti xéneru, y una de los cumes de la pintura flamenca, ye'l Retrato de los maríos Arnolfini (1434. Representa'l momentu de la boda, nun interior flamencu, d'un ricu negociante establecíu en Bruxes, Giovanni Arnolfini, y la so esposa. Trátase d'una de les más frecuentemente analizaes polos historiadores d'arte. Van Eyck inscribió nel muriu posterior (pictóricu) Johannes de Eyck fuit hic 1434 («Jan van Eyck tuvo equí», 1434), percima d'un espeyu circular convexu nel cual apaecen vagamente reflexaos dos personaxes, quiciabes los dos testigos, unu de los cualos sería'l mesmu Van Eyck. Anque nun ye esautamente'l sistema de xuegu especular que depués va utilizar Velázquez en Les Meninas, esiste nel cuadru de Van Eyck un interesante precedente, que ye, ente otres coses, una busca de la superación que la bidimensionalidad del cuadru impon a la representación de los espacios. Puédese entós ver nesta obra un verdaderu certificáu de matrimoniu. Van Eyck refuerza una integración» del espectador dientro del espaciu virtual representáu na so obra. Como en casi toles obres de Van Eyck, nésta abonden les alegoríes y les simboloxíes. Pero n'años recién s'han cuestionada delles idees populares al respeutu. Por casu, que nun se pintó como un certificáu de matrimoniu, o la documentación d'un compromisu, como orixinalmente suxirió Erwin Panofsky. Anque la muyer paez tar embarazada, el xestu de la mano de llevantar el vistíu apaez en representaciones contemporánees de les santes vírxenes (incluyendo'l Trípticu de Dresde del propiu Van Eyck y una pieza de taller, la Virxe de la Coleición Frick); sicasí, el tipu de cuerpu, y la moda qu'acentuaba esi tipu corporal, puede enfatizar el potencial reproductor de les muyeres. Documentos apocayá descubiertos indiquen que la esposa de Giovanni Arnolfini morrió enantes del añu 1434, xunto con detalles na imaxe, suxeren que la muyer retratada morriera (quiciabes como resultáu d'un partu) enantes o mientres el procesu de realización de la pintura.[20] Nesta semeya destaca la fondura psicolóxica algamada a la de retratar a la pareya, según el detalle pola ambientación minuciosa y cuidada. Considérase unu de les primeres semeyes burgueses, xéneru que tendría un estraordinariu desenvolvimientu.
Van Eyck pintó una serie de semeyes escepcionalmente evocadores y esmolecedores. Reclamaben el so trabayu como retratista pola exactitú a la de reflexar los modelos. Ente ellos ta'l de la so esposa, Margarita (Bruxes, Muséu Groeninge), y lo que se cree que ye'l so autorretratu, Semeya d'un Home, de cutiu tituláu equivocadamente como Semeya d'un Home con turbante coloráu, pos d'ello lo que lleva ye un capirón.[21] Tien la so firma y fecha d'execución (21 d'ochobre de 1433) y el lema flamencu que se fixo famosu: AIC IXH XAN «Als ich kan», que significa «como puedo», qu'aparentemente ye una frase modesta («faigo lo que puedo»), pero en realidá puede ser falsa modestia («faigo esto porque puedo»). El fondu escuru apondera la cara del home que tien un enorme turbante sobre la so cabeza, sobre'l que recái inevitablemente la mirada del espectador qu'almira la sorprendente habilidá pa representar les plegues del pañu al traviés del contraste ente les lluces y les solombres.
Anque los hermanos van Eyck inauguren realmente la renacencia nórdica, haber de tener en cuenta como antecedentes que-yos influyeron a los miniaturistes Gebroeders van Limburg, al escultor Claus Sluter, y, entá más direutamente al pintor Melchior Broederlam.[22] Jan van Eyck ye tan importante pa la pintura al norte de los Alpes como Masaccio pal arte italiano. Hai un error común, que se remonta al sieglu XVI, les Vite del artista y biógrafu toscanu Giorgio Vasari, que Jan van Eyck inventó la pintura al oleu. Sicasí, l'oleu como téunica pa pintar talles de madera y otros oxetos ye bien anterior, y Teófilu (¿Roger de Helmarshausen?) da clares instrucciones pa pintura basada nel oleu nel so tratáu Diversarum Artium schedula sive de diversis artibus (1125). Tamién documenta l'espardimientu d'esta téunica en Flandes dende'l sieglu XIV el llamáu Manuscritu d'Estrasburgu. Pero sí ye verdá que los hermanos Van Eyck tuvieron ente los primeros pintores flamencos que lo usaron para pintures sobre tabla bien detallaes. Fueron ellos quien llograron nuevos y destacaos efeutos al traviés del usu de veladuras, la téunica de pintar con capes de pintura húmeda sobre capes previes de pintura inda húmeda y otres téuniques.[23] Jan van Eyck aumentó la proporción d'aceite tresparente nel amiestu, lo que-y dexaba superponer delles veladuras, de manera que llograba mayor lluminosidá y colores intensos. El aglutinante utilizáu por Van Eyck tenía como base aceite secante y d'otru elementu que volvía'l aglutinante consistente, lo que yera una de les dificultaes atopaes polos usuarios de la pintura al oleu posteriores. Llevó la téunica de la pintura al oleu y el realismu de los detalles (destacadamente la representación de les materies) nun cume nunca algamáu primero que él, la téunica flamenca dexando tamién la claridá d'éstos. Estes capes d'oleu aplicábense sobre un soporte que consta d'una tabla de madera (xeneralmente d'haya) pulida y pintada de blancu, colo que se llogra una reflexón de la lluz col consecuente rellumu de la pintura y una suxestión de fondura. Van Eyck atrever con estos métodos a intentar lo que depués se llamaría trompe d'œil o trampantojo. Pola temprana maestría de Van Eyck na téunica al oleu, conózse-y tradicionalmente como'l padre de la pintura al oleu».
Trátase d'un artista que tenía conciencia de la so propia importancia, siendo unu de los primeros artistes flamencos que robló y dató les sos pintures[24] nos marcos, entós consideraos una parte integral de la obra (los dos de cutiu pintábense xuntos).
Esta habilidá col oleu dexába-y reflexar d'una manera naturalista la realidá. Amás, yera minuciosu y les sos obres, xeneralmente de pequeñu tamañu, tienen una estraordinariu detalle propiu del mundu de la miniatura. Inmediatos antecedentes qu'inflúin en Van Eyck seríen los escelentes miniaturista hermanos Limbourg, según l'escultor Claus Sluter: la forma de representar les plegues de les teles que Sluter fai en piedra ye práuticamente la mesma forma con que van Eyck pinta les plegues de les teles. Tamién se menta como predecesor de Dir Eyck el pocu conocíu pero pervalible pintor Melchior Broederlam.
Pero, anque esta minuciosidad recuerde tantu a la llume, hai traces que faen ver nél claramente anticipu del Renacimientu. Esti periodu del arte flamenco carauterizar pol naturalismu de vívidos colores al oleu, la meticulosidad de los detalles, la precisión de les testures y la busca de nuevos sistemes de representación del espaciu tridimensional (vease Perspeutiva). Les figures humanes enmarcar nun espaciu naturalista. No qu'atien a la busca de los efeutos tridimensionales Van Eyck nun recurre tantu a la perspeutiva con un puntu de fuga, sinón que llogra dar cierta impresión de tridimensionalidad por aciu la téunica de les veladuras.
Los paisaxes representar con detalle dempués de ser en tientes reparaos. Y apaez en Jan van Eyck, como se ve nel Retrato del matrimoniu Arnolfini , una representación fiel y lleal d'un interior burgués colos sos oxetos cotidianos. Tamién ye bien detallista y minuciosu cuando representa les xoyes y los texíos de los sos modelos. Inaugura'l semeya modernu que procura reflexar fielmente al modelu.
El tratamientu que Van Eyck da a la lluz, por cuenta del so dominiu de la téunica al oleu, fai abondo correuta la siguiente opinión del críticu Stirling: «Van Eyck redescubre la verdá entrevista na pintura helenística, pero depués escaecida, según la cual les solombres atópense inclusive nes claridaes, y la lluz perdayuri, inclusive nes solombres».
Per otra parte resulta interesante reparar una constante na obra de Van Eyck: amás d'una bien estudiada espacialidad, les figures humanes (o d'aspeutu humanu) por él representaes tienen una actitú impasible y tendiente a la monumentalidad (una llixera esceición a tal impasibilidá atópase na tabla de los ánxeles cantores», o al San Jorge, perteneciente al Polípticu de Gante).
Van Eyck ye calificáu de pintor naturalista. Tal afirmación ye bastante cierta, viéndose acotada na representación d'Adán y Eva, desnudos, na parte cimera del Polípticu de Gante, retrataos ensin idealizaciones y ensin demasiaes censures: Van Eyck pintólos casi tolos sos pelos. Ye d'esta miente qu'averó lo relixoso a la vida cotidiana nuna humilde maxestá y guapura. Constitúin los primeres desnudu de la pintura d'Europa septentrional.
Na so fonte temprana más sustancial sobre él, una biografía del añu 1454 realizada pol humanista xenovés Bartolomeo Facio (De viris illustribus), Jan van Eyck foi llamáu «el pintor piqueru» de la so dómina. Facio asitiar ente los meyores artistes de principios del sieglu XV, xunto con Rogier van der Weyden, Gentile da Fabriano, y Pisanello. Ye particularmente interesante que Facio amuese tantu entusiasmu polos pintores flamencos como polos italianos. Esti testu tamién refundia lluz sobre aspeutos de la producción de Jan van Eyck que güei se perdió, citando una escena de bañu según un mapa del mundu que Van Eyck pintó pa Felipe'l Bonu. Facio tamién documentó a Van Eyck como un home ilustráu, y que taba tratáu nos clásicos, particularmente nos escritos de Pliniu'l Vieyu sobre pintura. Esto sofitar los documentos d'una inscripción del Arte d'amar d'Ovidiu que taba nel marcu orixinal, güei perdíu, del Matrimoniu Arnolfini, y poles munches inscripciones en llatín sobre les sos pintures, usando l'alfabetu romanu, entós acutáu a homes cultos; tamién escribe frases n'otros idiomes, como'l griegu o'l neerlandés. Jan van Eyck posiblemente tuvo dalguna conocencia de llatín por cuenta de les sos munches misiones nel estranxeru por encargu del duque.
La estelante habilidá téunica de Van Eyck y la precisión nos detalles, reproducíos curioso, fueron bien almiraes polos sos contemporáneos. La obra de Van Eyck foi abondosamente copiada polos pintores y los iluminadores. Los sos compatriotes inda lu siguíen considerando'l rei de los pintores nel sieglu XVI. D'esta miente exerció enorme influencia nel arte flamenco y européu polo xeneral. Considérase como'l so principal discípulu a Petrus Cristus, anque nun se sabe si formó o nun parte del so taller. Ente los sos direutos herederos podemos mentar a Gérard David , Hugo van der Goes y Konrad Witz, ya inclusive en Hans Memling, Martin Schongauer, o (anque yá seya netamente renacentista) el Mabuse. Tamién se vieron influyíos por él los italianos como Antonello da Messina y Colantonio. Van der Weyden sigue'l so estilu realista, magar añadiendo un mayor dramatismu.
La so sonadía internacional, per otru llau, certificar na historiografía italiana del sieglu XV, onde s'atopa información sobre Van Eyck, rellatada, ente otros, por Ciriaco d'Ancona, Facio, Filarete y Giovanni Santi.
Atribúyense tamién a Jan van Eyck una serie de dibuxos calteníos en gabinetes de dibuxu, ente ellos: