John Donne

John Donne
miembru del Parllamentu d'Inglaterra Eleiciones: Addled Parliament ^(en) Member of the 1601 Parliament ^(en) Distritu: Brackley ^(en) Member of the 1614 Parliament ^(en) Distritu: Taunton ^(en)
Vida
Nacimientu	Londres[1], 1572[2]
Nacionalidá	Reinu d'Inglaterra
Muerte	Londres[1], 31 de marzu de 1631[2] (58/59 años)
Sepultura	Catedral de San Pablo de Londres
Causa de la muerte	cáncanu d'estómagu
Familia
Padre	John Donne
Madre	Elizabeth Heywood
Casáu con	Anne More ^(en) [3]
Fíos/es	George Donne[3] John Donne ^(en) [3] Bridget Donne ^(en) [3] Constance Donne ^(en) [3] Margaret Donne ^(en) [3] Elizabeth Donne ^(en) [3]
Familia	ver Jasper Heywood (tío ^(es) )
Estudios
Estudios	Universidá de Cambridge
Llingües falaes	inglés[4]
Oficiu	poeta, traductor, abogáu, compositor de cantares, políticu, escritor, sacerdote anglicanu, xurista
Xéneru artísticu	poetas metafísicos ^(es)
Creencies
Relixón	anglicanismu[1]
IMDb	nm0232642

John Donne (1572, Londres – 31 de marzu de 1631, Londres) foi'l más importante poeta metafísicu inglés de les dómines de la reina Sabela I (Elizabeth I, n'inglés; 1559-1603), el rei Xacobu I (James I, n'inglés; 1603-1625) y el so fíu Carlos I (Charles I, n'inglés; 1625-1642). La poesía metafísica ye más o menos l'equivalente a la poesía conceutista del Sieglu d'Oru español de la que ye contemporánea. La so obra inclúi: poesía amorosa, relixosa, traducciones, epigrames, escoyíes según la tradición d'imitación de los Amores d'Ovidio (esto ye, en realidá son poemes d'amor), cantares y sermones en prosa.

Carrera

La obra del mozu Donne ye notable por el so estilu realista y sensual, ya inclúi munchos poemes y cantares, según versos satíricos; el llinguaxe vibrante y lo complicao de los sos metáfores estremar de los sos predecesores y la mayoría de los sos coetaneos. Izaak Walton, el so primer biógrafu, describir como un mozu llibertín. Sicasí, los eruditos creen qu'ésta pue ser más bien la imaxe dada por un Donne yá vieyu y eclesiásticu; una manera de dixebrar lo meyor posible al mozu impúdico del sacerdote serio y maduro. Dempués d'estudiar teoloxía, convertir al anglicanismu na década de 1590.

Llogró'l puestu de secretariu de Sir Thomas Egerton, un destacáu miembru de la corte, pero namorar d'Anne More, la sobrina de Egerton, casándose con ella de callao en 1601. Tuvieron doce fíos, de los cualos namái siete llegaron a la edá adulta. El matrimoniu secretu ensin cuntar col consentimientu del padre d'Anne More significó que Donne tuvo qu'escaecer cualquier esperanza de progresu na so carrera profesional: cuando'l so suegru enterar de lo que pasara, usó la so influencia pa meter na cárcel a Donne y a dos de los sos amigos, de los cualos unu oficiara la ceremonia y l'otru sirviera de testigu. Nun permanecieron presos por enforma tiempu. Egerton despidió a Donne, quien se convirtió en diputáu (miembru del parllamentu) del distritu de Brackley esi mesmu añu. Mientres esta dómina ye qu'escribió los sos dos “Aniversarios”: An Anatomy of the World (1611) y Of the Progress of the Soul (1612). Dambos poemes revelen el so enfotu nel orde de les coses de tradición medieval y del primer Renacimientu, en contraste cola incertidume política, científica y filosófica que traxo la segunda metá del Renacimientu y l'empiezu del s. XVII.

Al salir de la cárcel Donne axuntar col so suegru y la so esposa y estableciéronse nun terrén del primu d'ésta nel condáu de Surrey. La pareya pasó munches dificultaes económiques hasta qu'en 1609 Donne recibió la dote de la so esposa al reconciliase col so suegru. La so creciente familia obligar a buscar los favores del rei, polo que, ente 1610 y 1611, escribió dos pieces en contra del catolicismu, Pseudo-Martyr y Ignatius his Conclave, a pesar de que munchos miembros de la so familia, ente ellos la so madre, entá yeren católicos. (Nel segundu títulu faise referencia a Galileo y al paecer ye la primer vegada que'l so nome apaez nun testu lliterariu inglés.) Al rei James complaciéron-y dambos testos, pero negar a ufierta-y otra cosa que nun fueren cargos eclesiásticos. Donne aguantar a aceptalos pero, dempués d'un llargu periodu de penuries económiques y de llucha consigo mesmu, mientres el cual foi dos veces miembru de parllamentu (en 1601 y 1614), finalmente venció a los deseos del rei y foi ordenáu sacerdote anglicanu en 1615. La so poesía adquirió un tonu más fondu en morriendo la so esposa Anne'l 15 d'agostu de 1617; especialmente los que se consideren como los sos "sonetos sagraos" (Holy Sonnets).

Monumentu a John Donne na Catedral de San Pablo de Londres.

Dempués d'asumir el so cargu, Donne escribió un gran númberu de trabayos relixosos, como Devotions Upon Emergent Occasions (1624) y dellos sermones, munchos de los cualos fueron publicaos en vida y de los que se caltienen 160. Considerábase-y un maestru de la elocuencia y el so estilu únicu ayudar a convertise n'unu de los más grandes predicadores de los sos tiempos. En 1621, Donne foi nomáu deán de la catedral de San Pablo (Saint Paul's Cathedral), l'antigua catedral gótica de Londres destruyida na quema de 1666, cargu qu'ocupó hasta la so muerte. Contraxo una grave enfermedá en 1623, mientres la cual escribió la so obra Devotions Upon Emergent Occasions. Ye bien conocida la hestoria de la so muerte: al paecer el día antes de morrer dio un sermón que munchos dixeron foi'l sermón del so propiu funeral. El sermón atayar pa recitar un discursu llamáu Death's Duell, una obra maestra de la prosa inglesa del sieglu XVII. Depués retiróse al so cámara y mandó a faese una semeya pal que posó envolubráu nel balobru cola que lo soterraron tres la so muerte asocedida unes selmanes dempués, el 14 de marzu de 1631.

Foi soterráu na catedral de San Pablo. El monumentu orixinal a John Donne, escoltáu por Nicholas Stone, foi salváu y ta güei na nueva catedral.

Estilu

Retrato anónimu d'escontra 1595. National Portrait Gallery.

A John Donne considérase-y un maestru del "conceutu" (conceit), que combina un oxetu (la imaxe) y una idea (el significáu) formando asina una metáfora, xeneralmente estableciendo una rellación sorprendente polo estraña y dacuando pelegrina ente dambos elementos. En munchos de los sos testos, los conceutos tán encadenaos unos con otros dando llugar asina a lo que de normal se denomina "conceutu estendíu" (extended conceit) Al contrariu de les metáfores d'otros poetes isabelinos, ataos al estilu de Petrarca, que de forma monótona repiten les metáfores petrarquistas (como la rosa pol arrebol de les mexelles, les perlles polos dientes, los llirios o la nieve pola blancura de la piel o los filos d'oru polos pelos), les metáfores usaes polos poetes metafísicos llogren una mayor fondura al rellacionar oxetos dafechu distintos con idees tamién nueves. Un exemplu famosu puede sacase de A Valediction: Forbidding Mourning, onde Donne espresa la separación de dos amigos cola imaxe de les pates d'un compás. La so poesía tamién amuesa una gran predisposición pola esperimentación métrica.

La poesía de Donne carauterizar pol so notable inxeniu, el responsable de los conceutos novedosos, les paradoxes, xuegos de pallabres y sutiles y brilloses analoxíes. Los sos poemes suelen ser irónicos y cínicos, sobremanera cuando trata los motivos del home y l'amor nos poemes presuntamente escritos nos sos años de mocedá. Temes comunes nos sos poemes son l'amor verdadero que xune a los amantes fieles, la muerte (especialmente na so mocedá y en morriendo la so esposa) y la relixón.

Poesía

Martin Droeshout, Semeya póstuma de John Donne envolubráu nel so balobru. Grabáu, talla duce, 1632.

• Poems (1633). Los sos poemes circularon en versiones manuscrites ente los sos amigos y conocíos, pero nun se publicar en forma de llibru hasta dempués de la so muerte na edición preparada pol so fíu John en 1633.
• Poems on Several Occasions (1719)
• Love Poems (1905)
• John Donne: Divine Poems, Sermons, Devotions and Prayers (1990)
• The Complete English Poems (1991)
• John Donne's Poetry (1991)
• John Donne: The Major Works (2000)
• The Complete Poetry and Selected Prose of John Donne (2001)

Prosa

• Six Sermons (1634)
• Fifty Sermons (1649)
• Paradoxes, Problemes, Essayes, Characters (1652)
• Essayes in Divinity (1651)
• Sermons Never Before Published (1661)
• John Donne's 1622 Gunpowder Plot Sermon (1606)
• Devotions Upon Emergent Occasions and Death's Duel (1623)

Traducciones

• Traducciones recién de los sos poemes topar en:
  • Elexíes. Elegies. Versión de Gustavo Falaquera. Edición billingüe. (Madrid, Hiperión, 2006). ISBN 978-84-7517-867-7.
  • Cantares y poemes d'amor en versión de Gustavo Falaquera. Edición billingüe. (Madrid, Hiperión, 2004). ISBN 978-84-7517-788-5.
  • Cien poemes (Valencia, Pre-Testos, 2003).
  • Poesía completa (Barcelona, Edic. 29, 1998).
  • Cantares y sonetos (Madrid, Cátedra, 1996).
• Los sos ensayos, tamién fundamentales, topar en dos llibros:
  • Paradoxes y devociones (Valladolid, Cuatro, 1997).
  • Biathanatos (Madrid, AEN, 2007; Barcelona, El cobre, 2007).

Veneración

Ye veneráu como santu pola Ilesia evanxélica luterana n'Estaos Xuníos (Calendariu de Santos Luteranu) y la Ilesia anglicana. La so festividá conmemórase'l 31 de marzu.

Bibliografía

• Berman, Antoine. Pour une critique des traductions: John Donne. Gallimard, Bibliothèque des idées, 1995.^[5]

Referencies

1. Afirmao en: ECARTICO. Identificador ECARTICO de persona: 54000. Data de consulta: 11 xunetu 2023. Llingua de la obra o nome: inglés.
2. Andrew Bell. «Encyclopædia Britannica» (inglés británicu). Encyclopædia Britannica.
3. Afirmao en: Kindred Britain.
4. Afirmao en: autoridaes BNF. Identificador BnF: 11900396j. Data de consulta: 10 ochobre 2015. Autor: Biblioteca Nacional de Francia. Llingua de la obra o nome: francés.
5. Bouvet, Rachel. «Compte rendu - Pour une critique des traductions : John Donne». Surfaces. Universidá de Montreal. Consultáu'l 26 de febreru de 2015.

Enllaces esternos

• Wikiquote tien frases célebres suyes o que faen referencia a John Donne.

• Wikimedia Commons tien conteníu multimedia tocante a John Donne.
• John Donne n'El Poder de la Pallabra
• Portal consagráu a John Donne con poemes traducíos
• [1] Artículu académicu (n'inglés) de Jesús Cora, profesor acomuñáu de la UNED, nel que se comparen poemes bien similares de John Donne y Lope de Vega.
• [2] Traducción al español de los poemes Holy Sonnets I y XIV por Jesús Cora, profesor acomuñáu de la UNED. Documentu en formatu PDF.
• "Éxtasis", de John Donne en Descontexto.
• Sobre Donne, y testos sos; n'inglés.