Leona Vicario

Leona Vicario
Vida
Nacimientu Ciudá de Méxicu[1], 10 d'abril de 1789[2]
Nacionalidá Bandera de Méxicu Méxicu
Virreinatu de Nueva España
Muerte Ciudá de Méxicu, 21 d'agostu de 1842[3] (53 años)
Familia
Casada con Andrés Quintana Roo
Estudios
Llingües falaes castellanu
Oficiu política, periodista
Cambiar los datos en Wikidata

María de la Soledad Leona Camila Vicario Fernández de San Salvador (10 d'abril de 1789, Ciudá de Méxicu – 21 d'agostu de 1842, Ciudá de Méxicu), más conocida como Leona Vicario, foi una de les figures más destacaes de la Guerra d'Independencia de Méxicu onde se dedicó a informar a los insurxentes de tolos movimientos que podíen interesa-yos y qu'asocedíen na capital del virreinatu.[4] Miembru de Los Guadalupes, financió cola so propia fortuna la insurxencia.[5] Foi una de les primeres muyeres periodistes de Mexico. Impulsora del feminismu y de la cultura enfrentarse a numberosos riesgos y penuries pa espublizar la ideoloxía de los llibertadores.[6]

Foi-y concedíu'l títulu honoríficu de Benemérita y Dulcísima Madre de la Patria[7] pol Congresu de la Unión, el so nome ta inscritu con lletres d'oru nel Muriu d'Honor del Palaciu Llexislativu de San Llázaro, sede de la Cámara de Diputaos de Méxicu.[8]

Primeros años

[editar | editar la fonte]

Leona Vicariu foi fía única, el so padre foi Gaspar Martín Vicariu, comerciante español proveniente de Castiella la Vieya, España y la so madre foi Camila Fernández de San Salvador, orixinaria de Toluca. Adquirió una esmerada educación; cultivó les ciencies, les belles artes, la pintura, el cantar y la lliteratura.[9]

Al morrer los sos padres en 1807, permaneció so la custodia del so tíu, el doctor en lleis y #abogado Agustín Pomposu Fernández de San Salvador, qu'amás fungía como albacea.[10][11] El so tíu dexó-y vivir sola por que tuviera cómoda, mercó una propiedá allegante pa tar al pindiu d'ella, daqué escandalosu pa  costumes de la dómina.[9] El so tíu comprometerse a matrimoniu col coronel y abogáu Octaviano Obregón, pero ésti viaxó a España como diputáu a les Cortes de Cádiz.

En 1811 conoció a Andrés Quintana Roo, un estudiante de lleis procedente de Yucatán que trabayaba nel despachu de Fernández de San Salvador. Dambos quedaron namoraos, y Andrés solicitó la mano de Leona, llogrando la negativa del so tíu, argumentando que'l mozu yera probe. Ante la forzosa separación, Leona buscó la manera d'ayudar por cuenta propia la causa insurxente.[12]

Guerra d'Independencia de Méxicu

[editar | editar la fonte]
Semeya de Leona Vicario.

Dende 1810, Leona Vicario formó parte d'una sociedá secreta llamada Los Guadalupes, que los sos integrantes conformaron una especie de rede, al traviés de correos con Miguel Hidalgo y Costilla y José María Morelos y Pavón, por cuenta de que pertenecíen a la sociedá virreinal, y eso dexába-yos tener accesu a información qu'otros insurxentes nun teníen.[13] Amás, dio abellu a fuxitivos, unvió dineru y medicines y collaboró colos rebeldes, tresmitiéndo-yos recursos, noticies ya información de cuantes novedaes asocedíen na corte virreinal.[14]

Fervosu proselitista de la causa insurxente, a finales de 1812 convenció a unos armeros vizcainos por que se pasaren al bandu insurxente, treslladándose a Tlalpujahua, llocalidá na que taba instaláu'l campamentu d'Ignacio López Rayón, onde se dedicaron a fabricar cañones financiaos cola venta de les sos xoyes y bienes.[15]

En marzu de 1813, unu de los sos correos foi interceptáu; Lleona, al enterase, fuxó con camín de Michoacán. De regresu a la capital, el so tíu llogró que la recluyeren nel Colexu de Belén de les Mochas, en cuenta de ser unviada a la cárcel. Nun pudo evitar que les autoridaes procesarse conforme a la xusticia.[16] La Real Xunta de Seguridá y Bon Orde instruyó-y un procesu nel que fueron apaeciendo los documentos que lu inculparon, ente otros los relativos a los sos intentos de fuxida pa pasase al campu de los rebeldes; foi sometida a interrogatoriu y presentáronse les pruebes que la inculpaben.[14] Nunca delató a los sos compañeros; foi declarada culpable y condergóse-y a formal prisión y a la prinda de tolos sos bienes.[16]

En mayu de 1813, trés insurxentes amarutaos d'oficiales virreinales ayudarse a escapar camín de Tlalpujahua, Michoacán, onde casóse con Andrés Quintana Roo.[17]

A partir d'entós caltúvose al pie del so maríu al serviciu de la insurxencia y del Congresu de Chilpancingo. Morelos unviaba cartes a Lleona dende Chilpancingo; esmolecíu pola so situación, decidió compensala con una asignación económica, más tarde ratificada y aprobada por el mesmu Congresu, el 22 d'avientu de 1813.[14]

A lo llargo de 1814 y gran parte de 1815, Lleona siguió collaborando y trabayó nos periódicos: El Ilustrador Americano y el Semanario Patriótico Americano.

Finalmente, prindáu y muertu José María Morelos y eslleíu el Congresu poles mesmes fraiciones insurxentes engarraes, Leona y el so home esconderse na zona de Michoacán, refugando los repitíos indultos que-yos llegaben dende la capital.[14]

En 1817, Leona tuvo la so primer fía: Genoveva. Por cuenta de que el matrimoniu pasaba fuxir d'un sitiu a otru, Leona dio a lluz a la so fía nuna cueva alcontrada en Achipixtla, un llugar asitiáu na Tierra Caliente. Ignacio López Rayón fungió como padrín de la neña.[18]

El 14 de marzu de 1818, escondíos na serranía de Tlatlaya, anguaño Estáu de Méxicu, fueron prindaos; pensando nes consecuencies que significaría pa la so fía, aceptaron, pa madre y fía, l'indultu qu'antes refugaren.[18]

Mientres la so estancia en Toluca, Lleona tuvo a la so segunda fía, María Dolores Quintana Vicariu, y guardó les celebraciones feches por cuenta de xurar  la Constitución de Cádiz por Fernandu VII, ocasión que la llevó a escribir el poema: La libertad y la tiranía..

Años posteriores y muerte

[editar | editar la fonte]

Peracabada la independencia y en compensación pola confiscación de los sos bienes, el Congresu de la República concedió a Leona Vicario, na sesión celebrada'l 8 d'agostu de 1823, una lliquidación en metálicu, una facienda llamada Ocotepec, nos Llanos de Apan y trés cases na Ciudá de Méxicu.

En 1827 el Congresu del Estáu de Coahuila y Texas alcordó que la villa de Saltillo denominárase d'equí p'arriba Leona Vicario, conocida neses dómines como la muyer fuerte de la Independencia.

Tuvo una tercer fía a la que llamaron Dolores, n'honor a la villa na que Miguel Hidalgo empecipio la llucha pola independencia en 1810.

Leona Vicario siguió con actividaes polítiques, periodístiques y poétiques al pie del so maríu, a quien defendió cuando'l presidente Anastasio Bustamante decidió la so persecución y condena como represalia poles campañes de prensa que s'espublizaben dende El Federalista, editáu gracies a los recursos de Leona y nel cual siguió escribiendo hasta la so muerte, el 21 d'agostu de 1842 na so casa na Ciudá de Méxicu.[14]

Na so etapa de collaboradora d'El Federalista, la Sra. Vicario de Quintana Roo enfrentarse a Lucas Alamán, quien dicía que les muyeres fueren a la guerra d'Independencia por amor a los sos homes. Escribió na so columna: Confiese Sr. Alamán que non yá l'amor ye'l móvil de les aiciones de les muyeres; qu'elles son capaces de tolos entusiasmos y que los sentimientos de la gloria y la llibertá nun-yos son unos sentimientos estraños; antes bien vale obrar nellos con más puxanza, como que siempres los sacrificios de les muyeres, sía'l cual fora l'oxetu o causa por quien les faen, son desinteresaos, y paez que nun busquen mas compensa d'ellos, que la de que sían aceptaes.

Polo qu'a mi toca, sé dicir que les mios aiciones y opiniones fueron siempres bien llibres, naide influyó absolutamente nelles, y nesti puntu obré con total independencia y ensin atender que les opiniones que tuvieron les persones qu'envaloré. Persuado de qu'asina van ser toles muyeres, quitando a les bien estúpides, y a les que por efeutu de la so educación contraxeren un vezu servil. De dambes clases hai tamién #bien de homes.[19]

Foi declarada Benemérita y Dulcísima Madre de la Patria'l 25 d'agostu de 1842, a los cuatro díes del so fallecimientu. Hasta la fecha, foi la única muyer en Méxicu a la que se-y ufiertaron funerales d'Estáu.[20] Los sos restos folgaron, primero nel Panteón de Santa Paula, dempués, el 28 de mayu de 1900 fueron treslladaos xunto colos del so maríu Andrés Quintana Roo, a la Rotonda de les Persones Pernomaes del Panteón Civil de Dolores, hasta'l so treslláu a la Columna de la Independencia en 1925.

El 30 de mayu de 2010, fueron treslladaos al Muséu Nacional d'Historia (Castiellu de Chapultepec) pal so caltenimientu, analís y autentificación. Darréu, el 15 d'agostu del mesmu añu, fueron llevaos a Palaciu Nacional pa ser asitiaos na Galería Nacional nel marcu de la esposición Méxicu 200 años, la Construcción de la Patria. El so nome ta grabáu con lletres d'oru nel Congresu del estáu de Quintana Roo, na ciudá de Chetumal.

Honores

[editar | editar la fonte]

Leona Vicario ye una heroína nacional, Benemérita de la Patria, Madre de la Patria y fundadora de Méxicu. Ye considerada la primer periodista en Méxicu.[21] Esisten munches estatues d'ella al traviés de too Méxicu y amás, munches escueles, hospitales, biblioteques, ciudaes, pueblos, cais y llugares tán nomaos nel so honor como'l pobláu Leona Vicario, nel Estáu de Quintana Roo.

Estatua de Vicariu na Ciudá de Méxicu.

Monedes y sellos

[editar | editar la fonte]

Referencies

[editar | editar la fonte]
  1. ↑ URL de la referencia: https://www.infinite-women.com/women/leona-vicario/.
  2. ↑ Afirmao en: Find a Grave. Identificador Find a Grave: 11262987. Apaez como: Leona Vicario de San Salvador. Data de consulta: 9 ochobre 2017. Llingua de la obra o nome: inglés.
  3. ↑ URL de la referencia: http://www.excelsior.com.mx/nacional/2014/08/20/977179.
  4. ↑ Gobierno Federal. «10 d'abril de 1789. Nace en la Ciudad de Méxicu, Leona Vicario». Consultáu'l 24 d'ochobre de 2010.
  5. ↑ Gobierno Federal. «Leona Vicario, 1789-1842». Archiváu dende l'orixinal, el 2019-02-13. Consultáu'l 24 d'ochobre de 2010.
  6. ↑ «Las 7 mujeres de América Latina que marcaron historia en la política». Notimérica (23 d'agostu de 2015). Consultáu'l 24 d'agostu de 2015.
  7. ↑ Gobierno Federal. «Tiene Calzada de los Héroes Nuevo Laredo, nuevo personaje de la historia». Consultáu'l 24 d'ochobre de 2010.
  8. ↑ Cámara de Diputados del H. Congreso de la Unión. «El Muro e honor». Archiváu dende l'orixinal, el 27 de payares de 2015. Consultáu'l 24 d'ochobre de 2010.
  9. ↑ 9,0 9,1 Actualidades Mexico. «Leona Vicario». Archiváu dende l'orixinal, el 27 de payares de 2015. Consultáu'l 25 d'ochobre de 2010.
  10. ↑ Zárate, 1880; 381
  11. ↑ INEHRM. «Leona, Caracter Insurgente». Archiváu dende l'orixinal, el 27 de payares de 2015. Consultáu'l 25 d'ochobre de 2010.
  12. ↑ Chihuahua Mexico. «Leona Vicario». Consultáu'l 25 d'ochobre de 2010.
  13. ↑ El Informador. «Leona Vicario, figura femenina en el proceso de la Independencia». Consultáu'l 25 d'ochobre de 2010.
  14. ↑ 14,0 14,1 14,2 14,3 14,4 Biografías y Vidas. «Leona Vicario». Consultáu'l 25 d'ochobre de 2010.
  15. ↑ Muro de Honor. «Leona Vicario» páx. 5. Archiváu dende l'orixinal, el 27 de payares de 2015. Consultáu'l 25 d'ochobre de 2010.
  16. ↑ 16,0 16,1 CONACULTA. «Abrirán la exposición documental y fotográfica Leona Vicario y su tiempo». Consultáu'l 25 d'ochobre de 2010.
  17. ↑ Zárate, 1880; 382
  18. ↑ 18,0 18,1 INEHRM Secretaria de Gobernación. «El carácter insurgente de una “Leona”». Archiváu dende l'orixinal, el 27 de payares de 2015. Consultáu'l 25 d'ochobre de 2010.
  19. ↑ http://www.uaeh.edu.mx/investigacion/productos/4955/encuentro_empoderamiento_femenino.pdf
  20. ↑ Loteria Nacional. «HOMENAJEA LA LOTENAL A LA BENEMÉRITA Y DULCÍSIMA MADRE DE LA PATRIA LEONA VICARIO». Consultáu'l 25 d'ochobre de 2010.
  21. ↑ El Diario de Coahuila. «La primera periodista en Méxicu». Consultáu'l 25 d'ochobre de 2010.

Bibliografía

[editar | editar la fonte]

Enllaces esternos

[editar | editar la fonte]