Карл Бары Шарплес

Карл Бары Шарплес
па-ангельску: Karl Barry Sharpless
Дата нараджэньня 28 красавіка 1941(1941-04-28)[1][2] (83 гады)
Месца нараджэньня
Месца вучобы
Занятак хімік, прафэсар унівэрсытэту
Навуковая сфэра хімія
Месца працы
Сябра ў Нацыянальная акадэмія навук ЗША, Амэрыканская акадэмія мастацтваў і навук[d] і Амэрыканская асацыяцыя прасоўваньня навукі[d][9]
Навуковы кіраўнік Юджын ван Тамэлен[d]
Узнагароды
узнагарода Амэрыканская хімічнага таварыства за творчую работу ў галіне сынтэтычнай арганічнай хіміі[d] (1983) стыпэндыя Гугенгайма[d] (1987) мэдаль Прэлага[d] (1988) прэмія Шээле[d] (1991) прэмія імя Артура Коўпа[d] (1992) прэмія стагодзьдзя[d] (1993) міжнародная прэмія караля Фэйсала ў галіне навукі[d] (1995) прэмія Гарві[d] (1998) прэмія Нацыянальнай акадэміі навук ЗША ў галіне хіміі[d] (2000) мэдаль хіральнасьці[d] (2000) мэдаль Бэнджаміна Франкліна прэмія Вольфа ў галіне хіміі[d] (2001) Нобэлеўская прэмія ў галіне хіміі мэдаль Ф. А. Котана[d] (2014) мэдаль Прыстлі[d] (2019) Нобэлеўская прэмія ў галіне хіміі Chemical Pioneer Award[d] (1988) Roger Adams Award in Organic Chemistry[d] (1997) William H. Nichols Medal[d] (2006) Tetrahedron Prize[d] (1993) Sir Derek Barton Gold medal[d] (2022) Clarivate Citation Laureate[d] (2013) Remsen Award[d] (1989) Camille Dreyfus Teacher-Scholar Awards[d] мэдаль Джона Скота[d] (2001)
Сайт scripps.edu/chem/sharple…

Карл Бары Шарплес (па-ангельску: Karl Barry Sharpless; нар. 28 красавіка 1941 году) — амэрыканскі хімік і двухразовы ляўрэат Нобэлеўскай прэміі ў галіне хіміі. Вядомы сваёй працай над стэрэаселектыўным сынтэзам і ў галіне клік-хіміі, назву якой доктар вынайшаў у 2000 годзе[10]. Шарплес як і доктар Мортэн Мэльдаль незалежна адзін ад аднаго адкрылі хімічную рэакцыю, названую азыд-алькінавым цыкледалучэньнем[10]. У 2022 годзе поруч з Каралін Бэртоццы і Мэльдалем быў уганараваны Нобэлеўскай прэміяй у галіне хіміі за тое, што палепшыў таргетынг супрацьракавых прэпаратаў, базуючыся на выкарыстаньні клік-хіміі і біяортаганальных рэакцыяў[11][12]. Было адзначана, што навуковец заклаў аснову для функцыянальнай формы хіміі, званай клік-хіміяй, у якой малекулярныя будаўнічыя блёкі хутка і эфэктыўна злучаюцца[10].

Крыніцы

[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]
  1. ^ K. Barry Sharpless // Encyclopædia Britannica (анг.)
  2. ^ K. Barry Sharpless // Энцыкляпэдыя Бракгаўза (ням.)
  3. ^ Theopold K. H. The 2001 Benjamin Franklin medal in chemistry presented to K. Barry Sharpless (анг.) // Jour. of the Franklin Inst. — Elsevier BV, Franklin Institute, 2002. — Vol. 339, Iss. 3. — P. 307—314. — ISSN 0016-0032; 1879-2693 — doi:10.1016/S0016-0032(01)00047-3
  4. ^ http://www.chem-station.com/en/?p=653
  5. ^ http://depa.fquim.unam.mx/amyd/archivero/Oxidacionreduccion_10110.pdf
  6. ^ ORCID Public Data File 2020 — 2020. — doi:10.23640/07243.13066970.V1
  7. ^ ORCID Public Data File 2020 — 2020. — doi:10.23640/07243.13066970.V1
  8. ^ ORCID Public Data File 2020 — 2020. — doi:10.23640/07243.13066970.V1
  9. ^ NNDB (анг.) — 2002.
  10. ^ а б в «Стварэнне лекаў, палімераў і новых матэрыялаў. Чым нам дапаможа „клік-хімія“, за якую сёлета далі Нобелеўку?» Наша Ніва.
  11. ^ «Нобэлеўскую прэмію ў хіміі прысудзілі за новы мэтад звышхуткага сынтэзу малекул». Радыё Свабода.
  12. ^ «Press release: The Nobel Prize in Chemistry 2022». The Nobel Prize.

Вонкавыя спасылкі

[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]
  • Профіль на бачыне Нобэлеўскага камітэту.