Алія Ізетбегавіч

Алія Ізетбегавіч
басн.: Alija Izetbegović
Сцяг1-ы Прэзідэнт Рэспублікі Боснія і Герцагавіна
1992 — 5 кастрычніка 1996
Папярэднік Пасада заснавана
Пераемнік Пасада скасавана
Сцяг Старшыня Прэзідыума Сацыялістычнай Рэспублікі Боснія і Герцагавіна
20 снежня 1990 — 5 красавіка 1992
Папярэднік Обрад Піляк
Пераемнік Пасада скасавана
Нараджэнне 8 жніўня 1925(1925-08-08)[1][2][…]
Смерць 19 кастрычніка 2003(2003-10-19)[1][3] (78 гадоў)
Месца пахавання
Жонка Халіда Ізетбегавіч
Дзеці Бакір Ізетбегавіч[d]
Веравызнанне суніты
Партыя
Адукацыя Сараеўскі ўніверсітэт
Прафесія Юрыст
Аўтограф Выява аўтографа
Узнагароды
Ордэн каралевы Алены
Ордэн каралевы Алены
Кавалер ордэна Турэцкай Рэспублікі 1 класа
Кавалер ордэна Турэцкай Рэспублікі 1 класа
Лагатып Вікісховішча Медыяфайлы на Вікісховішчы

Алія́ Ізетбе́гавіч (басн.: Alija Izetbegović; 8 жніўня 1925, Босанскі-Шамац — 19 кастрычніка 2003, Сараева) — пісьменнік, філосаф, мусульманскі актывіст. Прэзідэнт Рэспублікі Босніі і Герцагавіны ў 1990—1996 гадах, член Прэзідэнцкага Савета ў 1996—2000 гадах.

Біяграфія

[правіць | правіць зыходнік]

Алія Ізетбегавіч нарадзіўся 8 жніўня 1925 года ў паўночнай частцы баснійскага горада Босанскі-Шамац (цяпер Шамац) [4]. Ён быў адным з пецярых дзяцей — дваіх сыноў і трох дачок — Мустафы і Хібы Ізетбегавічаў. Выхадзец са збяднелай арыстакратычнай сям’і. Яго дзед Ізет-бег Яхіч з Бялграда уцёк у Боснію ў 1868 годзе, пасля вываду асманскіх войскаў з Сербіі. Падчас службы ў якасці салдата ва Ускюдары, Ізет-бег ажаніўся з Сыдыкай Ханым, якая мела турэцкае паходжанне. Пара ўрэшце пераехала ў Босанскі-Шамац і мела 5 дзяцей. Дзед пазней стаў мэрам горада, і, паводле паведамленняў выратаваў сорак сербаў ад аўстра-венгерскіх улад, якія пераследвалі Гаўрылу Прынцыпа, які забіў эрцгерцага Франца Фердынанда ў чэрвені 1914 года.

Бацька быў бухгалтарам, ваяваў за аўстра-венгерскую армію на Італьянскім фронце ў час Першай сусветнай вайны і атрымаў сур’ёзныя траўмы, якія пакінулі яго ў стане паў паралізаванай прынамсі 10 гадоў. Ён абвясціў пра сваё банкруцтва ў 1927 годзе. У 1928 годзе яго сям’я пераехала ў Сараева.

У 1940 годзе ўступіў у рэлігійна-палітычную арганізацыю «Маладыя мусульмане». У 1943 годзе скончыў сярэднюю школу і паступіў у сельскагаспадарчы тэхнікум. У 1946 годзе падчас службы ў югаслаўскай арміі быў прысуджаны да трох гадоў турэмнага зняволення за рэлігійную прапаганду і за актыўны ўдзел у дзейнасці арганізацыі «Маладыя мусульмане».

Усё 1949 годзе пасля выхаду на свабоду паступіў на юрыдычны факультэт Сараеўскага ўніверсітэта, які скончыў у 1956 годзе. Працаваў юрыдычным кансультантам у транспартных кампаніях, адначасова працягваў займацца палітычнай дзейнасцю. У кампартыі ніколі не быў.

У 1970 годзе апублікаваў сваю «Ісламскую дэкларацыю», за што атрымаў 14 гадоў турмы (выйшаў датэрмінова ў 1989 годзе)[5].

У 1990 годзе быў абраны старшынёй Прэзідыума Босніі і Герцагавіны ў складзе былой Югаславіі.

На час яго знаходжання на пасадзе прыпадае Баснійская вайна. 2 мая 1992 года быў арыштаваны ў аэрапорце Сараева, але ўжо на наступны дзень выпушчаны ў абмен на свабодную эвакуацыю казармаў югаслаўскай арміі з Сараева. У 1994 годзе сустракаўся ў Сараеве з Усамам бен Ладэнам[6].

У 1995 годзе ў выніку праведзенай сумесна з харвацкай арміяй аперацыі «Бура» з тэрыторыі ліквідаванай Рэспублікі Сербская Краіна бегла 230—250 тысяч сербаў. У тым жа годзе падпісаў Дэйтанскае пагадненне ад Босніі і Герцагавіны.

19 кастрычніка 2003 года памёр ад захворвання сэрца, быў пахаваны на могілках «Ковачы».

Магіла Аліі Ізетбегавіча ў Сараева.

У жніўні 2006 года быў здзейснены акт вандалізму — была ўзарвана яго магіла[7].

Узнагароды

[правіць | правіць зыходнік]

Сям’я

[правіць | правіць зыходнік]

Сын — Бакір Ізетбегавіч — член Прэзідыума Босніі і Герцагавіны ад баснійскіх мусульман (з 6 лістапада 2010 года).

У кінематографе

[правіць | правіць зыходнік]

Дакументальнае кіно

[правіць | правіць зыходнік]

Крыніцы

[правіць | правіць зыходнік]
  1. ↑ а б Alija Izetbegović // Brockhaus Enzyklopädie Праверана 9 кастрычніка 2017.
  2. ↑ Národní autority České republiky Праверана 23 лістапада 2019.
  3. ↑ Alija Izetbegovic // Munzinger Personen Праверана 9 кастрычніка 2017.
  4. ↑ Hamilton 2014, p. 150.
  5. ↑ Бирюков С., Давыдов А. Случай Боснии // Свободная мысль. — 2013. — № 6 (1642). — С. 54
  6. ↑ inosmi.ru: В 1994 году бин Ладен встречался в Сараево с Алием Изетбеговичем
  7. ↑ Lenta.ru: У свеце: У Сараеве падарвана магіла Аліі Ізетбегавіча

Літаратура

[правіць | правіць зыходнік]
  • Hamilton, Neil A. (2014). "Izetbegović, Alija". In Hall, Richard C. (рэд.). War in the Balkans: An Encyclopedic History from the Fall of the Ottoman Empire to the Breakup of Yugoslavia. Santa Barbara, California: ABC-CLIO. ISBN 978-1-61069-031-7.

Спасылкі

[правіць | правіць зыходнік]