Ангелы (дынастыя)

У паняцця ёсць і іншыя значэнні, гл. Ангелы.

Ангелы
Краіна	Візантыйская імперыя
Родапачынальны дом	Камніны
Заснавальнік	Ісак II
Апошні кіраўнік	Аляксей IV
Цяперашні глава	няма
Год заснавання	1185
Спыненне роду	1204
Тытулы
Імператар Візантыі Дэспат Эпіра Дэспат Фесаліі Кіраўнік Фесалонікі
Медыяфайлы на Вікісховішчы

А́нгелы (грэч. Ἄγγελοι) — дынастыя візантыйскіх імператараў (1185—1204 гады)

Паходжанне

У навуковым асяроддзі няма адзінага меркавання наконт паходжання роду. Нягледзячы на ўяўную відавочнай этымалогію прозвішча, такая ўзнёслая мянушка выпадае з шэрагу візантыйскіх фамільных імёнаў. В. Васільеўскі і А. Васільеў адносілі тэрмін Ангелы да англічан. П. Лемерль лічыў, што гаворка ідзе пра прастачыну. Р. Бартыкян выказаў думку, што Ангел або Агел з’яўляецца вобласцю Амід, і што Кекаўмен мае на ўвазе мусульманіна, які служыў Візантыі. А. Каждан не выключыў армянскага паходжання роду, адзначыўшы, што верагодна іх радзіму трэба шукаць у армяна-сірыйскіх лімітрофах на ўсходніх межах Візантыі^[1].

Заснаванне

Пачатак узвышэнню дынастыі Ангелаў паклаў Канстанцін, сын Мануіла, ажаніўшыся ў 1118 годзе з малодшай дачкой імператара Аляксея I Камніна Феадорай і атрымаўшы тытул паніперсеваста. Ад яго другога сына Андроніка паходзіць візантыйская імператарская дынастыя, а ад самага малодшага незаконнанароджанага сына севастакратара Іаана, які памёр у 1200 годзе, — дынастыя дэспатаў Эпіра.

На троне Візантыі

Прадстаўнікі дынастыі прыйшлі да ўлады пасля звяржэння Андроніка I Камніна. Да Ангелаў належалі Ісак II Ангел (кіраваў у 1185—1195 гадах; у 1203—1204 гадах — сумесна з сынам Аляксеем IV) і яго брат Аляксей III Ангел (1195—1203).

Ангелы праводзілі палітыку раздачы проній і прывілеяў, узмацнілі падатковы прыгнёт, растрачвалі казну на банкеты і забавы. Кіраванне Ангелаў — час аслаблення дзяржавы, абвастрэння ўнутраных супярэчнасцей і дынастычнай барацьбы. Армія слабела, флот знаходзіўся ў жаласным стане. Імперыя ў цэлым перажывала крызіс, рэзка скарачаліся яе межы.

Ангелы падтрымлівалі гандлёвыя прывілеі Генуі і Пізы, у выніку чаго да крайнасці абвастрыліся адносіны з Венецыяй. Яны адбілі напад сіцылійскіх нарманаў, але пацярпелі шэраг паражэнняў у войнах з сельджукамі і не змаглі здушыць паўстанне ў Балгарыі.

У перыяд кіравання Ангелаў адбыліся Трэці і Чацвёрты крыжовыя паходы. Падчас Чацвёртага паходу імператары з дому Ангелаў былі зрынуты з прастола, Візантыйская імперыя распалася. У 1204—1318 гадах Ангелы — дынастыя кіраўнікоў Эпірскай дзяржавы.

Дэспаты Эпіра і Этоліі

• Міхаіл I — сын Іаана, дэспат Эпіра і Этоліі (1204—1215)
• Феадор Камнін Дука — сын Іаана, дэспат Эпіра і Этоліі (1215—1230), імператар Фесалонікі (1224—1230), дэспат Македоніі (1237—1251)
• Мануіл — сын Іаана, імператар Візантыі ў Фесалоніках (1230—1237), дэспат Эпіра і Этоліі (1230—1231), дэспат Фесаліі (1237—1241)
• Міхаіл II — сын Міхаіла I, дэспат Эпіра і Этоліі (1231—1268), дэспат Фесаліі (1241—1268)
• Нікіфар I — сын Міхаіла II, дэспат Эпіра і Этоліі (1268—1296), дэспат Фесаліі (1268—1271)
• Фама — сын Нікіфара I, дэспат Эпіра і Этоліі 1296—1318

Кіраўнікі Фесалонікі

• Іаан — сын Феадора Камніна, імператар Візантыі ў Фесалоніках (1237—1244)
• Дзімітрый (нар. 1225) — сын Феадора, імператар Візантыі ў Фесалоніках (1244—1246)

Дэспаты Фесаліі

• Іаан I, сын Міхаіла II, дэспат Фесаліі і герцаг Неапатраса 1271—1296
• Канстанцін, сын Іаана I, дэспат Фесаліі і герцаг Неапатраса 1296—1303
• Іаан II, сын Канстанціна, дэспат Фесаліі і герцаг Неапатраса 1303—1318

Крыніцы

1. Каждан А. П. Армяно-Византийские заметки. § 8 Ангелы. // Историко-филологический журнал, 1971. — № 4. — С. 102—104.

Літаратура

• Kazhdan A. Angelos. // The Oxford Dictionary of Byzantium. — N. Y./Oxford, 1991.