Ветка

У паняцця ёсць і іншыя значэнні, гл. Ветка, значэнні.

Горад Ветка Спаса-Праабражэнская царква Герб Сцяг Краіна Беларусь Вобласць Гомельская Раён Веткаўскі Каардынаты 52°34′ пн. ш. 31°11′ у. д.^HGЯO Заснаваны 1685 Першая згадка 1685 Плошча 8,913245 км²[1] Вышыня цэнтра 125 м[2] Насельніцтва ▼8 599 чал. (1 студзеня 2024)[3] Часавы пояс UTC+3 Тэлефонны код +375 2330 Паштовы індэкс 247131 Аўтамабільны код 3 СААТА 3208501000 Афіцыйны сайт vetka.gov.by Ветка на карце Беларусі ±

Ветка на Вікісховішчы

Ве́тка^[4] (афіц. транс.: Vietka) — горад раённага падпарадкавання ў Гомельскай вобласці Беларусі, адміністрацыйны цэнтр Веткаўскага раёна, прыстань на р. Сож. За 22 км ад Гомеля. Аўтадарогі на Гомель, Добруш. Насельніцтва 8 394 чал. (2017)^[5].

Назва

Корань Вет- можа быць напрамую і не звязаны з рускім ветка, ветвь. На гэта паказвае наяўнасць гідронімаў тыпу Вець (рака ў басейне Сажа), Вецьма, Ветша (рэкі на Верхнім Павоччы), Вецьвы (возера ля вусця Бярэзіны), заходнелітоўскіх тапонімаў Вет-ловки, Ветши (пераданыя ў рускім правапісе)^[6], літоўскіх антрапонімаў Veteika, Veteikis, беларускіх антрапонімаў тыпу Вецік, Веціс.

Гісторыя

Ветка заснавана ў 1685 як слабада стараверамі — уцекачамі з цэнтральнай Расіі. У XVII—XVIII стст. Ветка з навакольнымі слабодамі, манастырамі і скітамі з’яўлялася цэнтрам старавераў. У 1730-я ў горадзе пражывала каля 40 тыс. чал. Карныя войскі царскага ўрада ў XVIII ст. двойчы спальвалі Ветку, большасць жыхароў прымусова выселена ва ўсходнія губерніі Расіі. З 1772 у складзе Расійскай імперыі. З 1784 мястэчка, з 1852 у Гомельскім павеце. У 1868 адкрыта жаночае народнае вучылішча, у 1874 — мужчынскае. У 18 ст. у Ветцы сфарміраваліся мясцовыя асаблівасці іканапісу і афармленні рукапіснай кнігі, склалася самабытная школа веткаўскага разьбярства. З 1919 у Гомельскай губерні РСФСР, з 1925 горад. З 1926 у БССР, цэнтр раёна. З 18.8.1941 па 28.9.1943 была акупіравана немцамі, у гэты час загінула 656 чалавек. У 1978 быў заснаваны Веткаўскі музей народнай творчасці, адкрыўся для наведвальнікаў у лістападзе 1987.

Насельніцтва

• XIX стагоддзе: 1897 год — 7,2 тыс. чал.^[7]
• XX стагоддзе: 1969 год — 6,2 тыс. чал.^[7]; 1995 год — 6,3 тыс. чал.^[7]
• XXI стагоддзе: 2006 год — 8,0 тыс. чал.; 2008 год — 8,1 тыс. чал.; 2016 год — 8 340 чал.^[8]; 2017 год — 8 394 чал.^[5]

Эканоміка

Прадпрыемствы лёгкай, будаўнічых матэрыялаў, харчовай прамысловасці. Ветка — цэнтр мастацкага промысла (разьбярства па дрэве).

Культура

Музей у былым доме купца Грошыкава

• Веткаўскі музей народнай творчасці.

Славутасці

• Шэраговая забудова XIX—першай паловы XX ст.
• Былы дом купца Грошыкава (1897), пл. Чырвоная, 5 —  Гісторыка-культурная каштоўнасць Беларусі, шыфр 313Г000146шыфр 313Г000146
• Спаса-Праабражэнская царква
• Стараверскія могілкі
• Брацкая магіла (1943), вул. Савецкая —  Гісторыка-культурная каштоўнасць Беларусі, шыфр 313Д000145шыфр 313Д000145
• Гарадзішча перыяду ранняга жалезнага веку (1-е тысячагоддзе да н.э. — 1-е тысячагоддзе н.э.), 3 км на поўнач ад горада, на беразе р.Сож, урочышча Цялячае —  Гісторыка-культурная каштоўнасць Беларусі, шыфр 313В000147шыфр 313В000147

Вядомыя асобы

Асноўны артыкул: Вядомыя асобы Веткі

• Тамара Яўгенаўна Гаробчанка (нар. 1942) — беларускі тэатразнавец.
• Яўген Палікарпавіч Гаробчанка (1917—1947) — беларускі акцёр.
• Дзмітрый Міхайлавіч Кавалёў — савецкі паэт
• Валерый Ільіч Кожар (1937—2020) — беларускі архітэктар.
• Акім Рыгоравіч Курачкін — беларускі скульптар
• Міхаіл Васільевіч Селькін — беларускі навуковец-алгебраіст
• Морыс Голубаў (1905—1987) — амерыканскі мастак^[9]
• Майсей Барысавіч Нэйман (1898—1967) — савецкі фізікахімік.
• Самуіл Вульфавіч Ратнер^[uk] (1910—1992) — савецкі кампазітар.
• Фёдар Рыгоравіч Шкляраў (1925—1988) — беларускі краязнавец, калекцыянер.
• Айзік Фрэйдкін (1892—1941) — яўрэйскі пісьменнік, перакладчык^[10]
• Мордхе Эрліх (1873—1931) — яўрэйскі пісьменнік^[11]

Галэрэя

• 
  Веткаўскі раённы савет дэпутатаў
• 
  Веткаўскі раённы выканаўчы камітэт
• 
  Веткаўскі цэнтр культуры і народнай творчасці
• 
  Веткаўскі раённы цэнтр гігіены і эпідэміялогіі
• 
  Брама дома Грошыкава (Веткаўскі музей стараверства і беларускіх традыцый імя Ф. Р. Шклярава)
• 
  Помнік славутым ураджэнцам Веткаўскага раёна
• 
  Панарама Чырвонай Плошчы
• 
  Аўтастанцыя
• 
  Будынак пошты
• 
  Будынак МНС
• 
  Помнік вызваліцелям г. Ветка ад нямецка-фашысцкіх захопнікаў
• 
  Помнік зніклым пасля Чарнобыля вёскам

Гл. таксама

• Гарады Гомельскай вобласці
• Гарады Беларусі

Зноскі

1. http://gp.by/upload/iblock/288/288bf6000e00fa406ab4c1fa567b7499.pdf
2. GeoNames — 2005. Праверана 9 ліпеня 2017.
   <a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q830106"></a>
3. Численность населения на 1 января 2024 г. и среднегодовая численность населения за 2023 год по Республике Беларусь в разрезе областей, районов, городов, поселков городского типа — Белстат, 2024.
   <a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q125194897"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q6520738"></a>
4. Назвы населеных пунктаў Рэспублікі Беларусь: Гомельская вобласць: нарматыўны даведнік / Н. А. Багамольнікава і інш.; пад рэд. В. П. Лемцюговай. — Мн.: Тэхналогія, 2006. — 382 с. ISBN 985-458-131-4 (DJVU).
5. Колькасць насельніцтва на 1 студзеня 2017 г. і сярэднегадавая колькасць насельніцтва за 2016 год па Рэспубліцы Беларусь у разрэзе абласцей, раёнаў, гарадоў і пасёлкаў гарадскога тыпу (руск.). Нацыянальны статыстычны камітэт Рэспублікі Беларусь (29 сакавіка 2017). Праверана 3 красавіка 2017.
6. И. Я. Спрогис. Географический словарь древней Жомойтской земли XVI столетия.. — Вильна, 1888. — С. 45.
7. Беларусь 1995.
8. Колькасць насельніцтва на 1 студзеня 2016 г. і сярэднегадавая колькасць насельніцтва за 2015 год па Рэспубліцы Беларусь у разрэзе абласцей, раёнаў, гарадоў і пасёлкаў гарадскога тыпу (руск.). Нацыянальны статыстычны камітэт Рэспублікі Беларусь (30 сакавіка 2016). Праверана 3 красавіка 2017.
9. [1]
10. [2]
11. Архіўная копія (нявызн.)(недаступная спасылка). Архівавана з першакрыніцы 15 мая 2016. Праверана 11 лістапада 2018.

Літаратура

• Беларуская энцыклапедыя: У 18 т. Т. 4: Варанецкі — Гальфстрым / Рэдкал.: Г. П. Пашкоў і інш. — Мн. : БелЭн, 1997. — Т. 4. — 480 с. — 10 000 экз. — ISBN 985-11-0035-8. — ISBN 985-11-0090-0 (т. 4).
• Ветка // Беларусь: энцыклапедычны даведнік / Рэдкал. Б. І. Сачанка (гал. рэд.) і інш.; Маст. М. В. Драко, А. М. Хількевіч. — Мн.: БелЭн, 1995. — С. 158. — 800 с. — 5 000 экз. — ISBN 985-11-0026-9.

Спасылкі

• На Вікісховішчы ёсць медыяфайлы па тэме Ветка

• Геаграфічныя звесткі па тэме Ветка на OpenStreetMap