Kemperle

Kemperle
Ar c'hoc'hu hag iliz ar Groaz Santel (XI^vet kantved)
Anv gallek (ofisiel)	Quimperlé
Bro istorel	Kernev - Bro-Wened
Melestradurezh
Departamant	Penn-ar-Bed
Arondisamant	Kemper
Kanton	Kemperle (pennlec'h)
Kod kumun	29233
Kod post	29300
Maer Amzer gefridi	Michaël Quernez 2014-2020
Etrekumuniezh	Kemperle Kumuniezh
Bro velestradurel	Bro Gerne
Lec'hienn web	Ti-kêr
Poblañsouriezh
Poblañs	12 077 ann. (2020)[1]
Stankter	381 ann./km²
Douaroniezh
Daveennoù lec'hiañ	47° 52′ Norzh 3° 33′ Kornôg / 47.87, -3.55
Uhelderioù	bihanañ 2 m — brasañ 83 m
Gorread	31,73 km²
Kemperle
kemmañ

Kemperle a zo ur gumun e departamant Penn-ar-Bed, e Mervent Breizh. Pennlec'h kanton Kemperle eo. Emañ war varc'h etre Kerne, tu kornôk ar stêr, ha Bro-Wened, tu reter ar stêr Izol.

Douaroniezh

Stêrioù Kemperle

• 
  Ar stêr Ele
• 
  Ar stêr Izol

• 
  Dourioù ar stêr Izol hag ar stêr Ele a ya d'ober al Laeta; en tu-dehoù, ar c'hae Brizeug
• 
  An Dourdu, adstêr d'al Laeta

Anv

Stummoù skrivet

• M.N Bouillet (1863) : gwechall Quimper-Ellé
• Bernard Tanguy (1990)  : Villa Kermperlegium, c. 1050; Kemper, c. 1050; Kemperele, c. 1050; Kemperelle, 1146; Kemperele, 1364; Kemperle, 1462
• Erwan Vallerie (1995) : Anauroth scilicet Kemper XIvet; Kemperlensem 1038; Villa Kemperelegium c 1050; Camperelegio 1135; Kimper 1160; Kernperele 1220; Kemperle 1239; Kemperle 1267; Kuemperele 1275; Kemperle, Kemperele 1304; Kimperle, Kemperele; Kemperle 1343; Kemperele 1354; Kampperle 1366; Kemperele 1368; Keremperle 1371; Kamperlle 1375; Kemperle 1384; Kimperle 1395, Kemperele, Kemperle 1415; Kimperle 1423; Kemperle 1425; Quemperle 1442; Kemperle 1451; Kemperleyo 1453 ; Kaemperelleyo 1480; Kemperle 1516; Kimperle 1533; Kemperelle 1536; Querperle 1630; Quinperle 1654; Kèmperle, Quimperle 1709

Gerdarzh

• Dont a ra anv kêr eus hini kember ar stêrioù Ele hag Izol.

Brezhoneg

• 
  Skol Diwan Kemperle o kerzhout e dibenn Redadeg 2010 e Pondi
• 
  Panelloù divyezhek

Ya d'ar brezhoneg

• D'an 18 a viz Kerzu 2008 e oa bet votet ar garta Ya d'ar brezhoneg gant kuzul-kêr ar gumun.
• D'ar 4 a viz Mae 2012 e oa bet roet d'ar gumun al label Ya d'ar brezhoneg live 2.

Deskadurezh

• Ur skol Diwan a zo eno abaoe 1989.
• Un hentad divyezhek publik a zo eno abaoe 2010 er skol Bisson.
• E distro-skol 2023 e oa enskrivet er skol Diwan hag er c'hlasoù divyezhek 107 skoliad (8 % eus skolidi ar gumun evit a sell ouzh ar c'hentañ derez)^[2]

Prizioù dazont ar brezhoneg

• E 2011 e oa bet roet da di-kêr Kemperle Priz kentañ Dazont ar brezhoneg, rummad “Strollegezhioù” gant Ofis Publik ar Brezhoneg^[3].

Ardamezioù

En erminoù e c'hilhog en gul, iziliet ha klipennet en aour. Diwar ardamezeg d'Hozier (1696)

Monumantoù ha traoù heverk

• 
  Iliz katolik Intron Varia e gorre-kêr
• 
  Iliz katolik ar Groaz Santel e goueled-kêr
• 
  Ar pont Lovignon dreist d'ar stêr Ele.

• 
  Ar c'hoc'hu.
• 
  Leandi kozh an Ursulinezed.
• 
  Ar Prezidial.
• 
  Iliz katolik Sant Koulman.
• 
  Chapel Lotea.

• Monumant ar re varv er vered, luc'hskeudenn^[4]. Savet e voe e 1920 ha dioueliet d’an 3 a viz Gouhere 1921^[5].

Dezougen

• 
  An ti-gar
• 
  Karr-boutin TBK dirak porzh-houarn Kemperle

• Ti-gar Kemperle war al linenn hent-houarn Landerne Savenneg.
• Tro Bro Kemperle, pe "TBK", ar rouedad dezougen beajourion e Bro Kemperle.

Istor

Henamzer

• An hent roman eus Darioritum (Gwened bremañ) da Lokmaria-Kemper a dreuze an Ele e Kemperle, an hent roman eus Vorgium (Karaez bremañ) d'ar Pouldu a dreuze Kemperle hag ur "c'hastrum" a voe savet gant ar Romaned war lez dehoù an Ele da ziwall an hentoù^[6].

VI^vet kantved

• Douaroù a vefe bet roet da C'huntiern, ur manac'h deuet eus Kembre, en "Anawrot" ha parrez Bei gant Gradlon, roue Kerne. Eno e savas abati Anawrot, kavell kêr Gemperle^[7].

Dispac'h Gall

• Gant al lezenn eus an 26 a viz C'hwevrer 1790 e voe lakaet Kemperle da benn ur bann^[8].
• Tennet e voe trev Sant-Dewi (Saint-David ez-ofisiel) digant Redene ha staget e voe ouzh kumun Kemperle^[9].
• Dekred eus ar 26 a viz Du 1790 war al le ret: e penn-kentañ 1791 e voe graet al le ouzh ar Roue, ar vro hag al lezennoù e parrez Sant-Mikael gant Louis Barbé, person, Thomas Bizien, kure, Fougerolle ha Pierre Davan, menec'h ag urzh Sant Benead, Robert Lallemant, priol e kouent Sant Maoris ha Joseph Bigeon, manac'h ag urzh Sant Fransez; nac'het e voe al le e parrez Sant Mikael gant Lamoignon, aluzenner an ospital, ha Latour, jezuist, aluzenner an Ursulinezed, hag e parrez Sant Kolomban gant Regnier, person, Forget, kure, Frogerays, beleg da sikour kovez ha Boisrouvray, jezuist, e trev Sant Dewi gant Le Moign ha Guennec, kureed, hag e parrez Lotea gant ar person, Galliot e anv^[10].

XIX^vet kantved

• 
  Porzh-houarn Kemperle

• Erruet an hent-houarn (linenn Hent-houarn Landerne Savenneg) er gumun e miz Gwenholon 1863.

XX^vet kantved

Brezel-bed kentañ

• Mervel a reas 342 waz eus ar gumun, da lavaret eo 3,72% eus ar boblañs e 1911, abalamour d'ar brezel^[11].

Eil Brezel-bed

• Mervel a reas 51 den ag ar gumun abalamour d'ar brezel^[12].

Anv J. Hascouat, un den eus Kemperle, ouzh monumant ar re fuzuilhet e Porzh-Loeiz

• C'hwec'h gwaz eus Kemperle a voe fuzuilhet e miz Gouhere 1944 gant an Alamaned e Kerfani e Molan^[13].
• D'an 23 a viz Mae 1945 e voe kavet korfoù marv pevar den eus ar gumun e-tal gwikadell Porzh-Loeiz. Er Rezistañs e oant; fuzuilhet e oant bet gant al lu alaman^[14].

Brezelioù didrevadennañ

Brezel Indez-Sina

• Mervel a reas seizh milour eus ar gumun^[15].

Brezel Aljeria

• Mervel a reas seizh milour eus ar gumun^[16].

Emdroadur ar boblañs abaoe 1793

Emdroadur ar boblañs adalek 1793 betek 2012

Melestradurezh

Tud

• Guntiern, manac'h ha sant brezhon hag a savas abati Anawrot, kavell kêr Gemperle, er VII^vet kantved.
• Gourloez, anavezetoc'h evel "Urlo" pe "Urloù", pe "Sant Urlo", kentañ abad Abati ar Groaz Santel e Kemperle.

• 
  Delwenn-led Sant Guntiern en iliz ar Groaz Santel.
• 
  Delwenn-led Sant Urloù en iliz ar Groaz Santel.

Tud bet ganet eno

• 
  Delwenn Kervarker war lez ar stêr Ele e Kemperle.

• 1789 : Matilin an Dall, talabarder.
• 1804 : Corentin Marie Le Guillou, beleg katolik ha sonaozour.
• 1815 : Kervarker, dastumer gwerzioù ha lenneg.
• 1876 : Adolphe Beaufrère, livour-engravour.
• 1949 : Michel Tonnerre, kaner-sonaozer.
• 1950 : Melaine Favennec, kaner ha soner.
• 1973 : Ronan Le Flécher, kazetenner.
• 1993 : Loeiza an Duigoù, skrivagnerez.

Tud bet marvet eno

• 1859 : Matilin an Dall.
• 1880 : Yann-Wilhoù Herri, skrivagner.
• 1895 : Kervarker, dastumer gwerzioù ha lenneg.
• 1931 : Émile Jourdan, livour breizhat.
• 1944 : Loeiz Gourlet, barzh, skrivagner ha troour brezhonek.
• 1981 : Zavier Grall, skrivagner breizhat.
• 1996 : Glenmor, kaner.

Tud beziet eno

• Yann Moñforzh, dug Breizh

Arzourien bet awenet gant Kemperle

• Livourien: Henri Barnoin, Bernard Buffet, Maurice Denis, Louis-Marie Désiré-Lucas, Arthur Midy, Ferdinand du Puigaudeau, Joseph Alexandre Ruellan, Henri Le Sidaner, Charles Wislin,...

Ardamezeg ar familhoù

	Auffret[17] aotrounez ar Gosker ha Kerizag	En glazur e gebrenn en aour heuliet gant teir Katellrodenn ivez en aour
	Daniel de Saint-Alouarn [18] Aotrounez al lerc'h se , ha Kervéguen, e Gwengad.	En glazur e leonerezh en argant

Gevelliñ

Bro	Kêr	Abaoe
Alamagn	Gellenkirschen	1966
Kernev-Veur	Lyskerrys	1975
Iwerzhon	Baile Átha an Rí	2003
Mali	Nara	2003

Gouelioù

• Taol Kurun, bep bloaz abaoe 1995, e dibenn miz Genver

Liammoù diavaez

Commons

Muioc'h a restroù diwar-benn

Kemperle

a vo kavet e Wikimedia Commons.

• (fr) lec'hienn ar gumun
• (br) Kemperle war lec'hienn Geobreizh

Daveoù ha notennoù

1. Roadennoù ofisiel e lec'hienn an EBSSA
2. Distro-skol ar c’helenn divyezhek
3. Ofis Publik ar Brezhoneg
4. Memorial Genweb
5. Université de Lille
6. Henri Guiriec, La Région de l'Ellé - bas et haut Ellé, e ti an aozer, 1939, (e galleg), pajennoù 16 ha 17.
7. Henri Guiriec, La Région de l'Ellé - bas et haut Ellé (pajenn 24), e ti an aozer
8. J. B. Duverger, Collection complète des lois, décrets, ordonnances, règlemens avis du Conseil d'Etat, Levrenn gentañ, Eil embannadur, Pariz, 1834, p.105.
9. Glad
10. Kristof Jezegoù, Hor Bro e-pad ar Revolusion, Ti-moullañ Ar Bobl, Karaez, 1915, pajennoù 51 ha 52.
11. (fr)Memorial Genweb
12. Memorial Genweb
13. "Le Télégramme", Kerfany-les-Pins. Hommage aux 21 résistants fusillés
14. René Le Guénic, Morbihan - Mémorial de la Résistance, 1998, pajennoù 315-316
15. Memorial Genweb
16. Memorial Genweb
17. Michel, mizer Kemperle e 1620; Pierre, belif Kemperle e 1696; ul letanant ouzh gwardoù ar Roue e 1828
18. - Daniel de Saint-Allouarn, abad Kemperle e 1521. Aet da Anaon e 1553.