Marcel Duchamp

Marcel Duchamp
den
Reizh pe jenerpaotr Kemmañ
Bro ar geodedouriezhFrañs, Stadoù-Unanet Kemmañ
Bro sportFrañs Kemmañ
Anv e yezh-vamm an denMarcel Duchamp Kemmañ
Anv ganedigezhHenri-Robert-Marcel Duchamp Kemmañ
Anv-bihanHenri-Robert-Marcel Kemmañ
Anv-familhDuchamp Kemmañ
Deiziad ganedigezh28 Gou 1887 Kemmañ
Lec'h ganedigezhBlainville-Crevon Kemmañ
Deiziad ar marv2 Her 1968 Kemmañ
Lec'h ar marvNeuilly-sur-Seine Kemmañ
Lec'h douaridigezhCimetière monumental de Rouen Kemmañ
TadJustin-Isidore Eugène Duchamp Kemmañ
MammLucie Duchamp Kemmañ
Breur pe c'hoarRaymond Duchamp-Villon, Jacques Villon, Suzanne Duchamp Kemmañ
PriedTeeny Matisse, Lydie Sarazin-Levassor Kemmañ
Kompagnun(ez)Gabriële Buffet-Picabia, Maria Martins Kemmañ
BugelYo Savy Kemmañ
KarÉmile Frédéric Nicolle Kemmañ
Yezh vammgalleg Kemmañ
Yezhoù komzet pe skrivetgalleg Kemmañ
Tachenn labourlivouriezh, Kizellañ Kemmañ
Bet war ar studi eAcadémie Julian, Lycée Pierre-Corneille, École des chartes Kemmañ
Lec'h annezMünchen, New York, Buenos Aires, Rouan Kemmañ
Lec'h labourPariz, New York Kemmañ
Floruit1965 Kemmañ
SponsorWalter Conrad Arensberg Kemmañ
Sportechedoù Kemmañ
Partner in business or sportGianfranco Baruchello Kemmañ
Oberenn heverkÉtant donnés, L.H.O.O.Q., Nude Descending a Staircase, No. 2 Kemmañ
Diellaouet gantPhiladelphia Museum of Art Kemmañ
LuskadDada, surrealism, conceptual art Kemmañ
Ezel eusCollege of 'Pataphysics, Oulipo, American Academy of Arts and Letters, Société Normande de Peinture Moderne, Society of Independent Artists Kemmañ
Deskrivet en URLhttps://www.nytimes.com/1968/10/03/archives/marcel-duchamp-is-dead-at-81.html Kemmañ
Dileuriet gantSociété des auteurs dans les arts graphiques et plastiques, Artists Rights Society Kemmañ
Dileuriad ar gwirioù a aozerEstate of Marcel Duchamp, Société des auteurs dans les arts graphiques et plastiques, reproduction right represented by CISAC-member Kemmañ
Statud e wirioù aozerOberennoù dezhe gwirioù aozer Kemmañ
Teuliad arzour ePhiladelphia Museum of Art Library and Archives, Frick Art Research Library, College for Creative Studies Library Kemmañ

Marcel Duchamp (28 a viz Gouere 1887 e Blainville-Crevon - 2 a viz Here 1968 e Neuilly-sur-Seine) a oa ul livour, ur c'hizeller, un neuzier, ur skrivagner hag ur c'hoarier echedoù gall bet broadet amerikan e 1955[1].

Gantañ eo e voe ijinet an oberennoù ready-made, ha bras-tre eo bet e levezon war arzoù an XXvet kantved.
daou lesanv a implijas : Rrose Sélavy ha R.Mutt. Levezoniñ a reas al luskad dada ha hini an dreistgwirvoudelezh. Hervez André Breton (in Anthologie de l'humour noir, 1939) e voe Marcel Duchamp "den speredekañ hag ivez (hervez kalz tud) hini direnkusañ lodenn gentañ an XXvet kantved".

E vuhez

[kemmañ | kemmañ ar vammenn]

Mab un noter eus Blainville-Crevon, ha mab-bihan Émile Frédéric Nicolle, hag eñ den a afer hag arzour e voe Marcel Duchamp. Gant e dad-kozh e teskas bezañ dedennet gant an arzoù. 5 c'hoar ha breur en doe, en o zouez ar c'hizeller Raymond Duchamp-Villon (1876-1918) hag al livourien Jacques Villon (Gaston Duchamp, 1875-1963) ha Suzanne Duchamp (1889-1963).

Asambles gant e vreudeur, e c'hoar hag o mignoned e teskas livañ. Da gentañ e tarempredas arzourien al luskad kubour evel Fernand Léger, Robert Delaunay, Albert Gleizes ha Jean Metzinger.

E 1912 e kemeras perzh en un diskouezadeg aozet gant strollad Ar Gevrenn Aour (galleg : Section d'or) e diskouezva La Boétie e Pariz.

E 1913 e voe reuz er Stadoù-Unanet pa voe diksouezet e oberenn Den en e noazh o tiskenn gant an diri (titl orin : Nu descendant un escalier) e diskouezadeg an Armory show e New York.

Azalek 1913-1915 e tilezas al livañ hag e stagas gant e oberennoù ready-made : Roue de bicyclette (1913), Porte bouteille (1914), Fontaine (1917). Fontaine a voe nac'het gant aozerien an diskouezadeg en Armory show. Reformet e voe e 1914 hag ez eas da New York ma tarempredas Man Ray, Alfred Stieglitz ha Francis Picabia. Gant Picabia e krouas ar gelaouenn 291.

D'an 8 a viz Even 1927 e timezas Duchamp gant Lydie Sarazin-Levassor, ha dispartiañ a rejont d'ar 25 a viz Genver 1928[2],[3].

Eil e eil gwreg a voe Teeny, ha hi bet gwreg Pierre Matisse, hag a oa mab al livour Henri Matisse. Marcel Duchamp a voe Satrap er Skolaj Patafizik e 1953 hag ezel eus Oulipo e 1962.

Ur c'hoarier echedoù barrek-tre e voe ivez : kampion Normandi-Uhel e voe e 1924, meur a wech e kemeras perzh e kampionad echedoù Frañs, ezel e voe eus skipailh echedoù Frañs hag e kemeras perzh e meur a Olimpiad echedoù : e den Haag (1928), e Hamburg (1930), e Praha (1931) hag eFolkestone (1933).

Le Grand Verre, 1915-1923

Kened

[kemmañ | kemmañ ar vammenn]

Duchamp a oa dedennet gant an amzer, an tizh ha dielfennañ ar fiñvoù. E 1925 e stagas neuze gant ar sinema arnodiñ, anvet « Optical cinema » gantañ, hag e savas ur film anvet Anemic cinema (35mm, gwenn ha du, 7 munutenn). Er film-se e tiskouez plankennoù-tro, hag a zeuas da vezañ Rotoreliefs e 1935.

Dre sevel e oberennoù en deus Duchamp prederiet war ar pezh a dalvez an arz hag ar gened : unan eus diaraogerien an arz menozel eo bet. Frouezh e labour a gaver ivez e luskadoù evel ar pop Art hag an happening.

Marcel Duchamp en deus degaset kemmoù bras e bed an arzoù. Araozañ e veze priziet an oberennoù diwar al labour hag ar strivoù. Gant e oberennoù ready-made en deus diskouezet e oa trawalc'h d'un arzour envel oberenn arzel forzh peseurt tra evit ma vefe un oberenn arzel. Liesseurt ha diaes da gompren eo e oberenn.

Man Ray, Rrose Sélavy, 1921

Oberennoù

[kemmañ | kemmañ ar vammenn]
  • Femme-cocher, 1907, 31,7 x 24,5 cm
  • La Broyeuse de chocolat, 1912
  • Le Roi et la Reine entourés de nus vites, 1912
  • Le Passage de la Vierge à la Mariée, 1912
  • Nu descendant un escalier, 1912
  • Roue de bicyclette, 1913
  • Trois stoppages étalon, 1913[4]
  • In advance of the broken arm, 1914
  • Apolinère Enameled, 1914
  • Porte-bouteilles, 1914
  • La Broyeuse de chocolat Numéro 2, 1914
  • Le Grand Verre, 1915-1923
  • Fontaine, sinet « R. Mutt », 1917
  • L.H.O.O.Q., 1919
  • Air de Paris, 1919
  • Fresh widow, 1920
  • Rotative plaques verre (optique de précision), 1920
  • Why not sneeze Rrose Selavy ?, 1921
  • La Mariée mise à nu par ses célibataires, même, 1915 – 1925 (diechu)
  • Anemic cinema, film berr savet asambles gant Man Ray ha Marc Allégret, 1926
  • La Boîte-en-valise, 1936-1941[5]
  • Prière de toucher, 1947[6]
  • Étant donné le gaz d'éclairage et la chute d'eau, 1949
  • Dada, 1916-1923, 1953[7]
  • Coin de chasteté, 1963

Levrioù

[kemmañ | kemmañ ar vammenn]
  • La Mariée mise à nu par ses Célibataires, mêmes, Embannadurioù Rrose Sélavy, 1934
  • "Rendez-vous du dimanche 6 février 1916", Minotaure, 10, 1937
  • "SURcenSURE", L'usage de la parole, 1, 1939, p. 16
  • RROSE SELAVY, Collection "Bien Nouveaux", Embannadurioù GLM, 1939

Skridoù preder

[kemmañ | kemmañ ar vammenn]
  • (gant Vitaly Halberstadt), L'opposition et les cases conjuguées sont réconciliées, 1932
  • Collection Société Anonyme, 33 fennad barn (1950)
  • The Creative Act / Le Processus créatif. Testenn ur brezegenn e Houston, Texas, 1957. (hag ivez e-barzh : Duchamp du signe, 1994, p. 187-189)
  • "A propos des ready-made" (1966)
  • "A propos de moi-même", (1964)
  • Duchamp du signe, Flammarion, 1975 (ISBN 2-08-081614-4)

Diskouezadegoù a-stroll

[kemmañ | kemmañ ar vammenn]
  • Pariz, Diskouezadeg dreistgwirvoudel etrebroadel, 1938
  • New York, First Papers of Surrealism, 1942
  • Pariz, Diskouezva Maeght, Le Surréalisme en 1947

Diskouezadegoù e oberennoù

[kemmañ | kemmañ ar vammenn]

Levrlennadur

[kemmañ | kemmañ ar vammenn]
  • Yves Arman, Marcel Duchamp joue et gagne. (Marcel Duchamp Plays and Wins), Marval Press, 1984 (ISBN 1299242022)
  • Ecke Bonk, Marcel Duchamp. The Portable Museum, 1989
  • Marc Décimo, La Bibliothèque de Marcel Duchamp, peut-être, Les presses du réel, 2002
  • Marc Décimo, Marcel Duchamp mis à nu. À propos du processus créatif, Les presses du réel, 2004 (ISBN 9782840661191)
  • Marc Décimo, Le Duchamp facile, Les presses du réel, 2005
  • Marc Décimo, Marcel Duchamp et l'érotisme, Les presses du réel, 2008
  • Judith Housez, Marcel Duchamp, Grasset, 2006
  • Laurent Le Bon, Dada, katalog an diskouezadeg er Greizenn Pompidou (miz Here 2005 – miz genver 2006), Embannadurioù Centre Pompidou, 2005, pp. 354-389 (ISBN 2844262775)
  • Françoise Le Pelven, L'art d'écrire de Marcel Duchamp, Editions Jacqueline Chambon, 2003
  • Jean-François Lyotard, Les Transformateurs Duchamp, Galilée, 1977
  • Bernard Marcadé, Marcel Duchamp, Flammarion (ISBN 2-08-068226-1)
  • Florence de Mèredieu, Duchamp en forme de ready-made, Blusson, 2000
  • Marc Partouche, Marcel Duchamp, Embannadurioù Images en manœuvres, 1992
  • Michel Sanouillet & Elmer Peterson, Salt Seller: The Writings of Marcel Duchamp, Oxford University Press, 1973
  • Sophie Stévance, Duchamp, de la musique à l’ère de la modernité, kelaouenn "Étant Donné", niv. 6, miz Even 2005, pp. 198-215
  • Sophie Stévance, Duchamp, compositeur, L'Harmattan, 2009 (ISBN 978-2-296-09243-3)
  • L'École de Rouen de l'impressionnisme à Marcel Duchamp 1878-1914, Mirdi Arzoù-kaer de Rouen, 1996 (ISBN 2-901431-12-7)

Liammoù diavaez

[kemmañ | kemmañ ar vammenn]

Commons
Commons
Muioc'h a restroù diwar-benn

a vo kavet e Wikimedia Commons.

Notennoù

[kemmañ | kemmañ ar vammenn]
  1. ↑ « En 1943, Marcel Duchamp opte pour la nationalité américaine », Élisabeth Lebovici « L'Américaine », "Beaux-Arts magazine" niv. 75, miz Genver 1990, p. 57D
  2. ↑ Pontus Hulten, Marcel Duchamp, Work and Life: Ephemerides on and about Marcel Duchamp and Rrose Selavy, 1887-1968, p. 8-9 Miz Even (1927) - 25 a viz Genver (1928) (ISBN 026208225X)
  3. ↑ Lydie Fisher Sarazin-Levassor, Un échec matrimonial : le cœur de la mariée mis à nu par son célibataire, même, Les Presses du réel, 2004 (ISBN 2840661098)
  4. ↑ Eilskeudenn in Le Bon, p 466
  5. ↑ Eilskeudenn e-barzh « Varian Fry et les candidats à l'exil », Actes Sud, 1999, p. 86
  6. ↑ Mirdi Les Sables-d'Olonne. Eilskeudenn e-barzh "Beaux-Arts magazine" niv. 90, miz Mae 1991, p. 60
  7. ↑ Eilskeudenn e-barzh "Beaux-Arts magazine" niv. 69, miz Even 1989, p. 86