Sombrero (galaksija)

NGC 4594
Infracrveno (Hubble i Spitzer)
Podaci posmatranja Epoha: J2000.0
Sazviježđe	Djevica[1]
Rektascenzija	12^sat. 39^m 59,3^s [2]
Deklinacija	-11° 37' 21'' [2]
Crveni pomak	0,003416 ± 0,000017[2]
Radijalna brzina	1079 ± 9[3]
Galaktocentrična brzina	904 ± 7
Udaljenost	14,4 Mpc, 47,0 Msg (baz. na crveni pomak) [2]
Tip	spiralna galaksija (Sa) [2]
Prividne dimenzije	Najveći prečnik: 8,60 u.m. (118 Ksg [b]) Najmanji prečnik: 4,20 u.m. (57 Ksg [b]) [3]
Prividna magnituda (V)	8,0 (vidljivo) 9,0 (B-Band) [2]
Površinska svjetlost (V)	11,6 mag/u.m.^2 [2]
Apsolutna magnituda (V)	-22.79 mag (vidljivo) -21.79 mag (B-band) [a]
Uglovna pozicija	89° [2]
Ostale oznake
M 104 • PGC 42407 • Sombrero galaxy • IRAS 12373-1120 • MCG -2-32-20 • UGCA 293[2][3]
Karta
Portal Portal Astronomija

Galaksija Sombrero (poznata i kao M104, NGC 4594, IRAS 12373-1120, MCG -2-32-20, PGC 42407 i UGCA 293) jest spiralna galaksija udaljena približno 47 miliona sg od Zemlje i locirana u sazviježđu Djevica. Najveći prečnik je 8,60 (118 hiljada sg), a najmanji 4,2 ugaonih minuta (57 hiljada sg).^[b]

Prvo otkriće napravio je Pierre Méchain 11. maja 1781. nakon izdavanja knjige s Messierovim katalogom.^[2][4][5] Charles Messier u vlastitoj kopiji kataloga rukom je zapisao podatke o još pet otkrivenih objekata (kasnije prepoznatih kao M104 do M109). Otkriće M104 objavljeno je 1783. u Berlinskom astronomiskom godišnjaku.^[6][7] William Herschel je samostalno otkrio galaksiju 1784. godine.

Karakteristike

M104 se nalazi na udaljenosti od 29.3 miliona s.g. Njene prividne dimenzije su 8.7' u dužinu i 3.5' u širinu. Stvarni prečnik galaksije je 74,500 s.g.

Prsten prašine

Galaksija je poznata po svom obliku koji izgleda kao šešir Sombrero.^[8] Naime, ekvator galaktike M104 naget je 6° prema nama i zbog toga galaksiju gledamo skoro iz profila. Pruga prašine i gasa koji presjeca disk galaksije je ustvari prsten plina i prašine koji okružuje jezgro. Prsten sadrži većinu molekularnog hidrogena u galaksiji ^[9] i mjesto je gdje se formiraju nove zvijezde.^[8]

Jezgro

Jezgro galaksije je klasificirano kao centralna regija niske ionizacije. Takve jezgre karakterizirane su optičkim spektrom koji otkriva ionizirani gas koji je ustvari samo slabo ioniziran (atomima nedostaje samo nekoliko elektrona). Izvor ionizacije u jezgri se još ne zna. Najčešći izvori ionizacije su mlade zvijezde ili aktivna galaksijska jezgra. Spektroskopska posmatranja u infracrvenom dijelu spektra pokazala su da centar M104 nije ispunjen mladim zvijezdama tako da je aktivno galaksijsko jezgro vjerovatni izvor ionizacije.^[8]

Centralna supermasivna crna rupa

Koristeći spektroskopske podatke s teleskopa CFHT i Hubble, astronomi su došli do zaključka da je u centru M104 supermasivna crna rupa.^[10] Podaci dobiveni posmatranjem brzine rotacije zvijezda blizu centra pokazali su da je masa navedene crne rupe oko milijardu puta veća od mase Sunca. Time je crna rupa u M104 postala jedna od najmasivnijih crnih rupa u obližnjim galaksijama.

Kuglasti skupovi

M104 ima relativno veliki broj kuglastih skupova. Njihov broj je procijenjen na između 1,200 i 2,000.^[11][12][13] Odnos broja kuglastih skupova i sjaja galaksije je značajno veći nego u Mliječnom putu ali je otprilike podjednak galaksijama s jednako velikim centralnim ispupčenjima.

Amaterska posmatranja

M104 je moguće lako uočiti u 100 mm teleskopu pod razumno tamnim nebom. U 200 mm teleskopu pruga prašine je vidljiva kao nagli prekid u sjaju galaksije. Pod veoma tamnim nebom 200 mm teleskop će pokazati i južni, tamniji dio galaksije odvojen prugom prašine. Veći teleskopi će još jasnije pokazati prugu prašine i tamniji južni dio galaksije.

Najbliži NGC/IC objekti

Sljedeći spisak sadrži deset najbližih NGC/IC objekata.^[c]

Ime	Udaljenost od NGC 4594 (uglovnih minuta)[3][c]	Rektascenzija (J2000)[3]	Deklinacija (astronomija) (J2000)[3]	Tip[3]
NGC 4524	1,57	12^sat. 33^m 54,4^s	-12° 1' 38''	galaksija (Sbc)
NGC 4680	1,73	12^sat. 46^m 54,7^s	-11° 38' 11''	spiralna galaksija (S/P)
IC 811	1,86	12^sat. 44^m 47,0^s	-10° 11' 53''	prečkasta spiralna galaksija (SB0)
NGC 4663	1,86	12^sat. 44^m 47,0^s	-10° 11' 53''	prečkasta spiralna galaksija (SB0)
NGC 4658	1,93	12^sat. 44^m 37,7^s	-10° 5' 4''	prečkasta spiralna galaksija (SBbc)
NGC 4700	2,3	12^sat. 49^m 7,8^s	-11° 24' 42''	prečkasta spiralna galaksija (SBc)
NGC 4682	2,39	12^sat. 47^m 15,5^s	-10° 3' 50''	prečkasta spiralna galaksija (SBc)
NGC 4708	2,48	12^sat. 49^m 41,6^s	-11° 5' 37''	spiralna galaksija (Sab)
NGC 4484	2,78	12^sat. 28^m 52,7^s	-11° 39' 6''	spiralna galaksija (Sc)
NGC 4714	3,09	12^sat. 50^m 19,2^s	-13° 19' 28''	eliptična galaksija (E-S0)

Galerija

• 
  Visoka rezolucija galaksije Sombrero.
• 
• 
  Napravljeno sa Spitzerom
• 
• 
  2MASS

Također pogledajte

• Novi opći katalog
• Spisak NGC objekata
• Spisak galaksija

Bilješke

• ^a Prividna magnituda od 8,0 – Apsolutna magnituda: M = m - 5 ((log₁₀ D_L) - 1), gdje je m=8,0 i D_L=14,4 * 10⁶.
• ^b 8,60 ugaonih minuta – S = A * D * 0,000291 * P, gdje je A=8,60, D=14,4 i P = 3,2616.
• ^c Bazirano na euklidsku udaljenost.

Reference

1. (en) seds.org
2. (en)(de) Entdeckung und Katalogisierung von Nebeln und Sternhaufen. "Steinickeov revidirani katalog NGC i IC objekata". Arhivirano s originala, 18. 7. 2013. Pristupljeno 8. 2. 2014.
3. (en) Rezultati za NGC 4594. "NASA/IPAC Extragalactic Database".
4. Spisak posmatrača na sajtu Wolfganga Steinickea.
5. Young, C., Sid. Mess. II, 252 (1883-84).
6. G. R. Kepple, G. W. Sanner (1998). The Night Sky Observer's Guide. Vol. 2. Willmann-Bell. str. 451. ISBN 0-943396-60-3.
7. K. G. Jones (1991). Messier's Nebulae and Star Clusters (2nd izd.). Cambridge University Press. ISBN 0-521-37079-5.
8. G. J. Bendo, B. A. Buckalew, D. A. Dale, B. T. Draine, R. D. Joseph, R. C. Kennicutt Jr., K. Sheth, J.-D. T. Smith, F. Walter, D. Calzetti, J. M. Cannon, C. W. Engelbracht, K. D. Gordon, G. Helou, D. Hollenbach, E. J. Murphy, H. Roussel (2006). "Spitzer and JCMT Observations of the Active Galactic Nucleus in the Sombrero Galaxy (NGC 4594)". Astrophysical Journal. 645 (1): 134–147. arXiv:astro-ph/0603160. Bibcode:2006ApJ...645..134B. doi:10.1086/504033.
9. E. Bajaja, G. van der Burg, S. M.; Faber, J. S. Gallagher, G. R. Knapp, W. W. Shane (1984). "The distribution of neutral hydrogen in the Sombrero galaxy, NGC 4594". Astronomy and Astrophysics. 141: 309–317. Bibcode:1984A&A...141..309B.
10. J. Kormendy, R. Bender, E. A. Ajhar, A. Dressler, S. M. Faber, K. Gebhardt, C. Grillmair, T. R. Lauer, D. Richstone, S. Tremaine (1996). "Hubble Space Telescope Spectroscopic Evidence for a 1 X 10 9 M☉ Black Hole in NGC 4594". Astrophysical Journal Letters. 473 (2): L91–L94. Bibcode:1996ApJ...473L..91K. doi:10.1086/310399.
11. K.-I. Wakamatsu (1977). "Radial distribution and total number of globular clusters in M104". Publications of the Astronomical Society of the Pacific. 89: 267–270. Bibcode:1977PASP...89..267W. doi:10.1086/130114.
12. W. E. Harris, H. C. Harris, G. L. H. Harris (1984). "Globular clusters in galaxies beyond the local group. III NGC 4594 (the Sombrero)". Astronomical Journal. 89: 216–223. Bibcode:1984AJ.....89..216H. doi:10.1086/113504.
13. T. J. Bridges, D. A. Hanes (1992). "The globular cluster system of NGC 4594 (the Sombrero)". Astronomical Journal. 103: 800–814. Bibcode:1992AJ....103..800B. doi:10.1086/116102.

Literatura

• (en) Steinicke, Wolfgang (2007), Jakiel, Richard (ured.), Galaxies and How to Observe Them, Springer, ISBN 978-1852337520
• (en) R. J. Buta, H. G. Corwin, Jr., S. C. Odewahn (2007). The de Vaucouleurs Atlas of Galaxies. Cambridge: Cambridge University. ISBN 978-0521820486.
• (en) Sinnott, R. W. (1988). NGC 2000.0: The Complete New General Catalogue and Index Catalogues of Nebulae and Star Clusters. Sky Publishing. ISBN 978-0-933346-51-2.

Vanjski linkovi

NGC 4594

• Sombrero (galaksija) na WikiSky stranici: DSS2, SDSS, GALEX, IRAS, Hydrogen α, X-Ray, Astrophoto, Sky Map, Članci i slike
• (en) NGC 4594 na Aladin pregledaču^{[mrtav link]}

NGC katalog

• (en) Interaktivni NGC Online Katalog
• (en) Astronomska baza podataka SIMBAD
• (en) NGC katalog na Messier45.com Arhivirano 23. 9. 2018. na Wayback Machine
• (en) NGC/IC projekt
• (en) NGC2000 na NASA sajtu
• (en) NGC na The Night Sky Atlas sajtu

Koordinate: 12^h 39^m 59.3^s, −11° 37′ 21″