El Cid (film)
| El Cid | ||
 film
| ||
| (Filmposter yn 'e Ingelske Wikipedy) | ||
| ||
| makkers | ||
| regisseur | Anthony Mann | |
| produsint | Samuel Bronston | |
| senario | Philip Yordan Fredric M. Frank Ben Barzman Bernard Gordon Diego Fabbri (Italjaanske ferzje) | |
| kamerarezjy | Robert Krasker | |
| muzyk | Miklós Rózsa | |
| filmstudio | Samuel Bronston Productions Dear Film Produzione Aspa Films | |
| distribúsje | Allied Artists (Feriene Steaten) Dear Film Produzione (Itaalje) Filmayer (Spanje) | |
| spilers | ||
| haadrollen | Charlton Heston Sophia Loren | |
| byrollen | Douglas Wilmer Raf Vallone John Fraser Gary Raymond Geneviève Page Andrew Cruickshank Herbert Lom | |
| skaaimerken | ||
| lân/lannen |  Feriene Steaten  Itaalje  Spanje
| |
| premiêre | 6 desimber 1961 | |
| foarm | langspylfilm | |
| sjenre | histoaryske biografyske roman- tyske oarlochs- en dramafilm | |
| taal | Ingelsk | |
| spyltiid | 184 minuten | |
| budget en resultaten | ||
| budget | $7 miljoen | |
| opbringst | $26,6 miljoen (Noard-Amearika) | |
El Cid is in Amerikaansk-Italjaansk-Spaanske histoaryske biografyske romantyske oarlochs- en dramafilm út 1961 ûnder rezjy fan Anthony Mann. De film waard opnommen yn Technicolor, mei Charlton Heston en Sophia Loren yn 'e haadrollen. De titel ferwiist nei El Cid (±1043-1099), wiere namme: Rodrigo Díaz fan Vivar, in ferneamde histoaryske kriichshear út it Keninkryk Kastylje dy't yn Spanje noch altyd de status fan folksheld hat. De bynamme komt fan it Arabyske al-Sajid, dat "de Hear" betsjut. De plot fan 'e film folget El Cid by syn stoarmeftige romantyske relaasje mei de tsjeppe frouwe Ximena, syn belutsenens by de politike yntriizjes tusken de bern fan kening Ferdinand I fan Kastylje en Leön, en syn striid yn it selskip fan sawol kristlike Spanjerts as islamityske Moaren tsjin 'e ynvaazje troch Berberske bedoeïnen fan 'e Almoravidyske Dynasty út Noard-Afrika. El Cid krige fan 'e filmkritisy oer it algemien positive resinsjes en wie kommersjeel súksesfol yn 'e bioskopen. De film waard nominearre foar 3 Oscars en 3 Golden Globes, wêrûnder de Golden Globe foar Bêste Film – Drama.
Plot
[bewurkje seksje | boarne bewurkje]Yn 'e alfde iuw is it Ibearysk Skiereilân ferdield yn in stikmannich kristlike keninkriken yn it noarden en in stikmannich islamityske emiraten yn it suden. De moslims op it skiereilân wurde Moaren neamd en de kristenen Spanjerts. De foarâlden fan 'e Moaren hawwe yn 'e achtste iuw it hiele Ibearysk Skiereilân hast ferovere, útstein Astuerje, Kantaabrje en it Baskelân oan 'e noardkust. Yn letter iuwen binne de Spanjerts begûn oan 'e Reconquista, wêrby't se de Moaren stadichoan nei it suden ta weromdriuwe. Tsjin 'e alfde iuw binne de grinzen tusken de kristlike en islamityske riken fierhinne fêst kommen te lizzen en hoewol't der noch wol frij geregeldwei fochten wurdt, boekt gjinien fan beide partijen mear in protte foarútgong.
It is dan, dat ibn Jûsûf, de oanfierder fan 'e Berberske bedoeïnen fan 'e Almoravidyske Dynasty yn Noard-Afrika, dy't in ekstremistyske foarm fan 'e islaam oanhingje, de Strjitte fan Gibraltar oerstekt. Hy ropt de Moarske emirs by him en beskrobbet harren om't se har leaver oerjouwe oan poëzij en lânbou as oan it tsjinjen fan 'e islaam en it fieren fan 'e hillige oarloch. Hy hjit harren om har ta te rieden op striid, want hy is fan doel om mei syn leger út Noard-Afrika oer te kommen en regaad te meitsjen op it Ibearysk Skiereilân troch de Spaanske keninkriken ûnder fuotten te heljen en de kristenen út te rûgjen. Dêrnei wol er de Pyreneeën oerstekke om 'e rest fan Jeropa te feroverjen.
Net folle letter is don Rodrigo Díaz fan Vivar, in jonge ealman yn it kristlike Keninkryk Kastylje, mei in gefolch oan ridders ûnderweis nei syn brulloft as it selskip op in Kastyljaansk doarp stjit dat noch mar krekt plondere en yn 'e brân stutsen is troch in Moarsk leger. Rodrigo-en-dy sette de oanfallers efternei en witte twa fan 'e Moarske lieders, de emirs Al-Mû'tamiin fan Zaragoza en Al-Kadir fan Falinsia, kriichsfinzen te nimmen. Mei't er de sinleaze syklus fan oarlochfiering omreden fan wraak en wjerwraak trochbrekke wol, beslút Rodrigo de beide Moarske foarsten frij te litten op it betingst dat se in plechtige eed swarre om nea wer de lannen fan 'e kening fan Kastylje oan te fallen. Dat dogge se, en Al-Mû'tamiin neamt don Rodrigo dan al-Sajid, Arabysk foar "de Hear" of "Mynhear". Yn 'e Spaansktalige ferbastering El Cid wurdt dat Rodrigo syn bynamme.
Tink derom: Yn de tekst hjirûnder wurdt de ôfrin fan de film beskreaun.
As jo de film sels sjen wolle, is it mooglik better dat jo it no folgjende diel fan 'e plotbeskriuwing (earst noch) net lêze. |
Om't de heechpleatste kriichsfinzenen al foàr harren frijlitting opeaske wiene út namme fan kening Ferdinand I fan Kastylje en Leön, wurdt Rodrigo neitiid oan it hof fan Kastylje troch greve García Ordóñez beskuldige fan lânferrie. Dy beskuldiging wurdt stipe troch greve Gormaz fan Oviedo, de foarfjochter fan 'e kening en de heit fan doña Ximena (útspr.: "sjimenna"), mei wa't Rodrigo trouwe soe. De trouwerij kin no net trochgean, ek al binne Rodrigo en Ximena smoarfereale op inoar. Gormaz wol dat Ximena ynstee mei García trout, mar dat wegeret se. Sterker noch, se beävensearret in geheime moeting mei Rodrigo as har heit syn beskuldiging foar de kening bringt. Dêr wurdt Rodrigo ferdigene troch syn eigen heit, don Diego Díaz, in ealman op jierren, dy't in duël útlokket troch Gormaz in liger te hjitten.
Letter siket Rodrigo Gormaz yn syn fertrekken op. Hy freget neat foar himsels, mar smeekt Gormaz om him te ûntskuldigjen foar syn heit oer, mei't it foar eltsenien dúdlik is dat de âldman yn in duël net tsjin Gormaz opwoeksen is. Gormaz wegeret dat lykwols, wêrnei't Rodrigo op slach syn swurd lûkt om daliks yn it plak fan syn heit it duël út te fjochtsjen. Nei't hy as earste syn tsjinstanner in wûne tabrocht hat, stelt Rodrigo foar om dêrmei it duël foar beslist te ferklearjen, mar Gormaz wol fan gjin wiken witte. Hy wit Rodrigo ferskate kearen op in hier nei te deadzjen, mar úteinlik it is Rodrigo dy't oan it langste ein lûkt en Gormaz deadlik ferwûnet. Krekt op dat stuit komt fouwe Ximena deryn. Gormaz stjert yn 'e earms fan syn ienlingsdochter, mar net foar't er har oplein hat om him te wreekjen. Neitiid slacht de leafde fan Ximena foar Rodrigo om yn haat en swart se dat se net rêste sil foar't er dea is.
As kening Ramiro I fan Aragon heart dat de foarfjochter fan Ferdinand fan Kastylje dea is, riidt er nei it Kastyljaanske hof ta en easket er de grinsstêd Calahorra op, dêr't Kastylje en Aragon allebeide oanspraak op meitsje. Ferdinand wegeret de stêd op te jaan, wêrnei't Ramiro driget mei oarloch, mar as alternatyf foarstelt en lit it besit fan 'e stêd foargoed besljochtsje troch in duël fan harren respektivelike foarfjochters. Rodrigo freget kening Ferdinand om it plak fan Gormaz ynnimme te meien, sadat it duël mei-iens ek in godsgerjocht wurdt: as Rodrigo ferliest, hiene Gormaz en García Ordóñez gelyk en wied er skuldich oan lânferrie; as er wint, is er lykwols fan ferrie frijsprutsen troch God sels. Ferdinand stimt dêrmei yn. Rodrigo wit it duël tsjin 'e Aragoneeske foarfjochter don Martín te winnen, en dêrtroch wurdt eltse besmodzging fan syn namme útwiske.
Neitiid is Rodrigo de nije foarfjochter fan 'e kening fan Kastylje. Yn dy hoedanichheid wurdt er der mei in legermacht op út stjoerd om skatting te ynjen fan 'e ûnwillige Moarske fazallen fan 'e kening. Ximena spant gear mei García Ordóñez, dy't fereale op har is, en ûnthjit him dat se mei him trouwe sil as er Rodrigo út 'e wei rommet. It plan giet lykwols fan García út, dy't mei Rodrigo op reis sil om 'e skatting op te heljen en al prikken yn it wurk steld hat om mei Rodrigo ôf te weven. Ear't er ôfset, freget Rodrigo lykwols fan Ferdinand in beleanning as er syn taak ta in goede ein bringt: om mei Ximena trouwe te meien, sadat er foar har soargje kin no't er har mei de dea fan har heit har hiele famylje ôfnommen hat. Kening Ferdinand liket dat skoan ta.
García lokket Rodrigo yn in mûklaach fan 'e troepen fan emir Al-Kadir fan Falinsia, dy't dêrmei de eed brekt dy't er oan Rodrigo sward hie. Rodrigo wurdt lykwols rêden troch de tuskenkomst fan Al-Mû'tamiin fan Zaragoza en syn mannen, dy't Al-Kadir-en-dy ûnferwachts oanfalle en op 'e flecht jeie. Kroanprins Sancho, dy't ek mei is, wol de ferrieder García fuortendaliks eksekutearje, mar Rodrigo leit dêr it near op en lit García frij, mei't er, sa seit er, syn houlik net mei noch mear bloed besmodzgje wol. Nei syn weromkear oan it hof kriget Rodrigo frouwe Ximena ta frou. Sy wurket lykwols inkeld mei oan it houlik, sa fertelt se him letter, om't it him opfrette sil om har wol ta frou te hawwen, mar nea har leafde te krijen. Rodrigo wegeret har lykwols oan te reitsjen as se harsels net út leafde oan him jout. Ximena siket in hinnekommen yn in kleaster.
As kening Ferdinand komt te ferstjerren, beoarderet er op syn stjerbêd, ynskúnd troch syn dochter Urraca, dat syn keninkryk opspjalten wurde moat: kroanprins Sancho sil kening wurde oer Kastylje, syn twadde soan, prins Alfûns, sil kening wurde oer Leön en Astuerje, en Urraca sels komt te regearjen oer de stêd Calahorra. Sancho, dy't op dat stuit net oanwêzich is, kriget dit fan Alfûns te hearren as er weromkomt. Hy wegeret lykwols in ferdield ryk te akseptearjen. De bruorren krije spul dat sa út 'e hân rint dat se slaande deilis reitsje en inoar úteinlik sels mei de dagge te liif geane. Sancho kin syn jongere broer wol oer, en inkeld it yngripen fan Urraca komt foar dat er Alfûns deadocht. Ynstee lit er Alfûns dan yn 'e boeiens slaan en ôffiere nei Zamora, om dêr yn 'e tsjerker smiten te wurden. Underweis wurdt it selskip lykwols opwachte troch Rodrigo, dy't kening Ferdinand in eed sward hat om al syn bern yn gelikense mjitte te tsjinjen. Hy nimt it allinnich op tsjin 'e trettjin soldaten dy't prins Alfûns bewekje en ferslacht harren mei de help fan 'e prins. Neitiid bringt er Alfûns nei Calahorra, dêr't er ûnder beskerming fan prinsesse Urraca stean sil.
As kening Sancho heart wat der bard is, slacht er mei in leger belis foar Calahorra en easket fan Urraca dat se Alfûns oan him útleveret. Hja wegeret en freget Rodrigo om help. Hy antwurdet lykwols dat er har net helpe kin, om't syn eed net talit dat er ien fan 'e bern fan kening Ferdinand tsjin in oarenien bystiet. Underwilens docht ibn Jûsûf de stêd Falinsia oan, dy't it strân behearsket dêr't er syn bedoeïnetroepen út Noard-Afrika oan lân sette wol. Hy spant Al-Kadir, de ferriedlike emir fan Falinsia, heal ûnwillich foar syn karke, en lit in garnizoen efter om derop ta te sjen dat Al-Kadir gjin healwize dingen docht, lykas oerrinne. Om 'e kristlike fijân te ferswakjen, hiert ibn Jûsûf in Spaanske kriichsman yn, in Dolfos, dy't foarhinne in fertrouling fan kening Ferdinand fan Kastylje wie. Dyselde betellet er om Sancho te fermoardzjen en it lykje te litten as sit Alfûns efter de moard. Alfûns sil dêrtroch kening fan Kastylje wurde, mar syn eallju sille him net mear fertrouwe om't se him as bruorremoardner sjogge.
Dolfos reizget nei Calahorra, dêr't er him ek noch troch Urraca betelje lit om Sancho út 'e wei te romjen. Alfûns is lykwols alhiel net yn 'e saak behelle. Dolfos lokket Sancho út syn legerkamp wei en stekt him op in ôfhandich plak fan efteren del. Rodrigo, dy't de beide mannen folge is om't er it spul net rjocht stiet, sjocht wat der bart, mar is te fierôf om it tsjin te kearen. Wol deadet er Dolfos en is er by Sancho as dy ferstjert. By de kroaning fan Alfûns as kening fan Kastylje is Rodrigo de iennichste fan 'e oanwêzige eallju, dy't wegeret foar him te knibbeljen. Troch syn status as foarfjochter en syn eardere rêding fan Alfûns is er by steat om 'e nije kening te twingen om mei syn hân op 'e Bibel trije eden te dwaan: dat er Sancho net fermoarde hat, dat er gjin opdracht ta de moard op Sancho jûn hat en dat er gjin plannen foar de moard op Sancho makke hat. Dêrmei dwerseidet Rodrigo folslein it plan fan ibn Jûsûf om twaspjalt te siedzjen tusken kening en adel.
Alfûns hat net folle oare kar as om him dat wolgefalle te litten, mar mei't er wier neat mei de moard te krijen hie, is er troch de gong fan saken djip misledige, dat hy ferballet Rodrigo út Kastylje, Leön en Astuerje en nimt al syn besittings yn beslach. Nimmen mei him helpe, op straffe fan it ôfhouwen fan in hân en in gelikense ballingskip. Allinnich ûnderweis nei de grins wurdt Rodrigo opwachte troch frouwe Ximena, dy't foar de kroaningsseremoanje nei it Keninklik Hof kommen wie en dêrom tsjûge west hat fan alles dat dêr bard is. Hja hat ûntdutsen dat hja dochs noch fan Rodrigo hâldt en wol frijwillich mei him yn ballingskip gean, in idee dat se har net ûntprate lit. Dy nachts bringe se tegearre troch yn in boereskuorre, dêr't se in ferlette houliksnacht hawwe. Se fantasearje deroer om tegearre in stil plakje yn 'e wrâld te sykjen dêr't nimmen harren ken en dêr't se gelokkich wurde kinne mei in ienfâldich bestean. De oare moarns wurde se bûten de skuorre lykwols opwachte troch Rodrigo syn omkesizzer Álvar Fañez en hûnderten oare Kastyljaanske kriichslju, dy't der allegear foar keazen hawwe om mei Rodrigo yn ballingskip te gean. Mei harren dream oan diggels, keart Ximena werom nei it kleaster, dêr't se neitiid swier blykt te wêzen en it libben skinkt oan twa twillingdochters, wylst Rodrigo mei syn legerke om utens giet en tsjin ibn Jûsûf-en-dy fjochtet.
In jier as fiif letter wurdt Rodrigo, dy't no rûnom bekend stiet as El Cid, troch kening Alfûns weromroppen nei Kastylje. Alfûns wol dat Rodrigo him helpt yn 'e striid tsjin ibn Jûsûf, tsjin waans leger hy it mei koarten op 'e flakten fan Kastylje opnimme sil. Rodrigo komt oan it Keninklik Hof mei in kloft Moarske emirs by him dy't syn bûnsgenoaten yn 'e striid tsjin ibn Jûsûf binne, mar Alfûns en Urraca wolle gjin help fan mohammedanen. El Cid besiket harren oan it ferstân te bringen dat se earst Falinsia feroverje moatte, om't in oerwinning op ibn Jûsûf sinleas is as dyselde gewoan nije troepen út Noard-Afrika oerkomme litte kin. Alfûns wol lykwols net harkje, en El Cid lit him yn syn eigen sop gearsiede. It gefolch is dat Alfûns it sûnder help fan El Cid tsjin ibn Jûsûf opnimt en ferslein wurdt, wylst El Cid en syn Moarske bûnsgenoaten belis slane foar Falinsia.
Alfûns is poer om wat er sjocht as it ferrie fan El Cid, dat hy lit Ximena en har dochters út it kleaster helje en yn syn tsjerkers smite. As El Cid dat heart, driget er it belis fan Falinsia op te jaan om ynstee ôf te setten om syn wiif en bern te rêden. Ximena wit lykwols greve García Ordóñez, dy't noch altyd fereale op har is, safier te krijen dat dy har en har dochter befrijt en nei Falinsia ta bringt. Nei't El Cid mei syn gesin weriene is, nimt er García oan as ofsier yn syn leger. Koarte tiid letter lit El Cid mei syn kattepûlen bôlen oer de stedsmuorren fan Falinsia smite, mei it boadskip dat hy het de fijân is fan 'e úthongere stedsbewenners, mar Al-Kadir en de bedoeïnen dy't ibn Jûsûf yn 'e stêd efterlitten hat. Sawol it sljochtwei folk as de lânseigen troepen fan Al-Kadir keare har dan tsjin 'e emir en de Noardafrikanen en iepenje de poarten foar El Cid. Dyselde nimt de stêd yn, wylst Al-Kadir troch syn eigen ûnderdienen út 'e ljochten holpen wurdt.
Neitiid steane sawol Spanjerts lykas Álvar Fañez as Moaren lykas Al-Mû'tamiin der by El Cid op oan om himsels ta kening fan Falinsia te kroanjen. El Cid wegeret lykwols, en stjoert ynstee de kroan fan Falinsia nei kening Alfûns. Dyselde is earst erchtinkend, en prinsesse Urraca is sels planút fijannich, mar as bliken docht dat El Cid gjin betingsten steld hat en likemin wat foar de kroan weromhawwe wol, fielt Alfûns him beskamme en seit er dat er it keningskip fan Falinsia net fertsjinne hat.
Underwilens arrivearret ibn Jûsûf by Falinsia mei syn leger, wylst er oer see fersterkings út Noard-Afrika oanfiere lit. El Cid en syn leger komme ta de stêd út en fiere in oanfal op 'e fijân út. It giet dat it slydjaget oant El Cid yn it boarst rekke wurdt troch in pylk en twongen is om werom te kearen nei de stêd. Dêrom lit syn leger de moedfearren hingje en slacht op 'e flecht en is de oerwinning oan ibn Jûsûf. Ximena wurdt ferteld dat de pylk der daliks út moat as har man it oerlibje wol. It probleem is dat El Cid dêrnei lange tiid opbetterje moatte sil. Dat wol er net, om't er wisberet is om 'e oare deis fannijs op 'e fijân los. As hysels dêrby syn leger net oanfiert, wurdt dat neat. Sadwaande lit er Ximena ûnthjitte om 'e pylk sitte te litten en him útride te litten oft er no libben of dea is. Kening Alfûns arrivearret mei it leger fan Kastylje by Falinsia en jout him by El Cid. Hy giet foar it bêd fan El Cid op 'e knibbels om ferjeffenis te freegjen, en hoewol't de ridder net wol dat er dat docht en bot oerstjoer wurdt, stelt er fêst dat Alfûns einlings leard hat om in goede kening te wurden.
Net folle letter ferstjert El Cid yn it bywêzen fan Ximena. De oare moarns ier wurdt er mei help fan in izeren ramtwurk dat ûnder syn mantel ferburgen wurdt, rjochtop yn it seal op syn hynder set en sa fêstbûn. Mei it lyk fan El Cid foarop en Al-Mû'tamiin en kening Alfûns oan wjerskanten dernjonken, stoarmet it leger ta de poarte út en docht in wraam op 'e fijân. De bedoeïnen, oan wa't ferteld is dat El Cid dea is, miene dat er út it grêf opstien is. Se binne deabenaud en spatte alle kanten út. Ibn Jûsûf wurdt út it seal smiten en komt om ûnder de hoeven fan 'e hynders fan 'e fijân, wylst syn leger definityf ferslein wurdt. Nei't se de oerwinning behelle hawwe, liedt kening Alfûns de Spanjerts en de Moaren yn in gebed oan God om 'e siel te ûntfangen fan "de suverste ridder fan allegearre".
Rolferdieling
[bewurkje seksje | boarne bewurkje]
- haadrollen
| personaazje | akteur/aktrise |
| don Rodrigo Díaz fan Vivar, El Cid | Charlton Heston |
| doña Ximena Díaz | Sophia Loren |
- byrollen
| personaazje | akteur/aktrise |
| Al-Mû'tamiin, emir fan Zaragoza | Douglas Wilmer |
| greve García Ordóñez | Raf Vallone |
| kening Alfûns VI fan Kastylje en Leön | John Fraser |
| kening Sancho II fan Kastylje en Leön | Gary Raymond |
| prinsesse Urraca fan Zamora | Geneviève Page |
| greve Gormaz fan Oviedo | Andrew Cruickshank |
| Ben Jûsûf | Herbert Lom |
| Álvar Fañez | Massimo Serato |
| Al-Kadir, emir fan Falinsia | Frank Thring |
| don Diego Díaz fan Vivar | Michael Hordern |
| kening Ferdinand I fan Kastylje en Leön | Ralph Truman |
| kening Ramiro I fan Aragon | Gérard Tichy |
| don Martín | Christopher Rhodes |
| Dolfos | Fausto Tozzi |
| mem-oerste | Barbara Everest |
| Arias | Hurd Hatfield |
| Al-Djarifi | Tullio Carminati |
| Bermúdez | Carlo Giustini |
Produksje en distribúsje
[bewurkje seksje | boarne bewurkje]Produksje
[bewurkje seksje | boarne bewurkje]El Cid wie fan it begjin ôf oan it geastesbern fan 'e Amerikaanske filmprodusint Samuel Bronston, dy't der yn 1958 oan begûn te wurkjen. It bliek lykwols sa'n dreech projekt dat er it oan 'e kant lei oant syn film King of Kings fierhinne klear wie. Yn 1960 soe it dan echt heve, mar de opnamen waarden op in hier nei ôflast doe't Aspa Films fan Cesáreo González in rjochtsaak tsjin Bronston oanspande om't it ûnderwerp en de titel fan it projekt ôfsjoen wêze soene fan in produksje fan Aspa. Yn augustus 1960 berikte Bronston in oerienkomst mei Aspa, wêrby't fêstlein waard dat dy filmstudio, syn eigen Samuel Bronston Productions en it Italjaanske Dear Film Produzione fan Robert Haggiag El Cid mei-inoar meitsje soene. De film wie sadwaande in Amerikaansk-Italjaansk-Spaanske ko-produksje.
El Cid waard regissearre troch Anthony Mann nei in senario fan Philip Yordan, Fredric M. Frank en Ben Barzman op basis fan in idee fan Frank. Dyselde skreau ek de earste ferzje fan it skript, dêr't Yordan letter de earste fjirtich siden fan werskreau. Barzman waard koart foar't de opnamen úteinsetten, troch Bronston frege om it senario nochris oer te eidzjen. Hy fûn it wurk fan Frank en Yordan lykwols ûnbrûkber, dat hy helle in eksimplaar fan 'e tragikomeedzje Le Cid, fan Pierre Corneille út 1636, út 'e bibleteek en brûkte dat as de basis foar in hiel nij senario, dêr't er parten fan it wurk fan Frank en Yordan yn opnaam. Barzman krige lykwols gjin fermelding op 'e begjintitels fan 'e film om't er op 'e Hollywood Blacklist stie en formeel net oan Amerikaanske filmproduksjes meiwurkje mocht omreden fan fermiende kommunistyske sympatyen. Pas yn 1999 waard syn namme dochs noch oan 'e begjintitels tafoege.
Bronston woe de Italjaanske aktrise Sophia Loren hawwe foar de froulike haadrol fan doña Ximena, mar it skript fan Barzman omfette frijwol gjin romantyske sênes, dat Loren hold de boat ôf. Yordan helle dêrom Bernard Gordon derby; dyselde waard betelle om fjouwer romantyske sênes foar Loren en har tsjinspiler Charlton Heston te skriuwen, dy't doe oan it besteande skript tafoege waarden. Dêrop wie Loren tefreden en tekene se in kontrakt mei Bronston. It skript foar de Italjaansktalige ferzje fan 'e film, dy't tagelyk mei de Ingelsktalige ferzje makke wurde soe, waard skreaun troch Diego Fabbri. Foar El Cid wie in budget beskikber fan $7 miljoen, dat foar mjitstêven fan 'e iere 1960-er jierren in heech bedrach wie. De kamerarezjy wie yn 'e hannen fan Robert Krasker, en de filmmuzyk waard fersoarge troch Miklós Rózsa.
Opnamen
[bewurkje seksje | boarne bewurkje]Charlton Heston, dy't de titelrol spile, rette him op El Cid ta troch it Midsiuwske epos El Cantar de mio Cid te lêzen en de persoan fan El Cid te bepraten mei de Spaanske histoarikus Ramón Menéndez Pidal. De opnamen setten op 14 novimber 1960 útein yn Sevilla. Der waarden teminsten fjouwer moanne bestege oan filmjen op lokaasje yn Spanje, wêrnei't de binnendoarsênes opnommen waarden yn 'e Cinecittàstudio's yn Rome. Om't Sophia Loren mar tolve wiken beskikber wie, waarden alle sênes mei har deryn earst opnommen. Hja fertsjinne dêr $200.000 mei, en har hierstyliste $200 yn 'e wike.
It duël om it besit fan Calahorra waard filme by it Kastiel fan Belmonte. Heston en de Britske akteur Christopher Rhodes, dy't syn tsjinstanner spile, hiene dêr in moanne foar traind. It belis fan Falinsia en de beide klimaktyske fjildslaggen tsjin 'e Almoraviden waarden filme by Peñiscola. Foar de opnamen fan El Cid waarden mear as 2.000 kostúms brûkt, 3.000 helms, 7.000 swurden, kromswurden en lânsen, 5.780 skylden, 1.253 harnassen, 800 moarnsstjerren, striidfleilen en daggen, 650 maljenkolders (eins weve fan himp en doe beskildere mei metaalferve), 500 sealen en 40.000 pylken.
Distribúsje
[bewurkje seksje | boarne bewurkje]De distribúsje fan El Cid waard yn 'e Feriene Steaten fersoarge troch Allied Artists, yn Itaalje troch Dear Film Produzione en yn Spanje troch Filmayer. De film gie op 6 desimber 1961 yn Londen yn premiêre, en iepene dêrnei op 14 desimber yn 'e Amerikaanske bioskopen. Yn augustus 1993 waard El Cid op 'e nij yn 'e Amerikaanske bioskopen útbrocht, nei't de film restaurearre wie ûnder tafersjoch fan 'e bekende filmmakker Martin Scorsese. By de restauraasje waard nochris 16 minuten oan earder by de filmmontaazje fuortknipt materiaal tafoege oan 'e spyldoer dy't oarspronklik al 184 minuten bedroech. El Cid waard op 29 jannewaris 2008 foar it earst útbrocht op dvd.
Untfangst
[bewurkje seksje | boarne bewurkje]Fan 'e filmkritisy krige El Cid oer it algemien positive resinsjes. Sa pleatste Bosley Crowther in tige loovjend stik yn The New York Times, wêryn't er de film ferliek mei oare grutte en goed wurdearre histoaryske films, lykas Ivanhoe (1952) en Ben-Hur (1959). Yn it tydskrift Variety waard El Cid priizge as "in kleurrike, […] oarlochsfilm mei in heech tempo". It tydskrift Time skreau: "Ferrassend genôch is it in goede film – miskien net sa goed as Ben-Hur, mar yn elts gefal better as lykfol hokker spektakelfilm sûnt Spartacus." Yn Harrison's Reports waard El Cid sa omskreaun: "rou en sterk, somber en útdaagjend, romantysk en prachtich dramatysk." En neffens de Los Angeles Times brocht El Cid "de spanning werom yn it filmmeitsjen of miskien sels […] it filmsjen."
De bekende regisseur Martin Scorsese wie in grut fan fan El Cid, dat er yn 1993 omskreau as "ien fan 'e grutste filmepossen ea makke." Yn in retrospektyf stik skreau ynternetfilmkritikus James Berardinelli datselde jiers dat El Cid tsjintwurdich hjir en dêr oanlieding joech ta ûnbedoeld laitsjen, omreden fan syn bombastyske dialooch en it feit dat de film himsels sa serieus nimt. Nettsjinsteande dat joech er El Cid dochs noch 3 fan 4 stjerren. Richard Christiansen, dy't, ek yn 1993, foar de Chicago Tribune skreau, parte de film 21/2 fan 4 stjerren ta. Hy fûn it útsitten fan El Cid "in bytsje in put" en skreau: "In protte fan 'e fiering fan heldhaftige romantyk yn 'e film liket yn dit ûnheldhaftige tiidrek òf op ûnnoazele wize opblaasd of ûnôfwurke iendiminsjonaal." Yn 2006 priizge Richard Corliss El Cid lykwols yn in retrospektive resinsje yn Time omreden fan syn "yntelliginsje" en "kompekse yntriizje", dy't neffens him benammen ta utering kaam yn it leafdesferhaal.
Op 'e webside Rotten Tomatoes, dy't resinsjes sammelet, hat El Cid in tige heech goedkarringspersintaazje fan 92%, basearre op 12 ûnderskate resinsjes. Op Metacritic, de wichtichste konkurrint fan Rotten Tomatoes, behellet de film in goedkarringspersintaazje fan 79%, basearre op 19 resinsjes.
Resultaat
[bewurkje seksje | boarne bewurkje]Opbringst
[bewurkje seksje | boarne bewurkje]El Cid brocht yn 'e bioskopen yn 'e Feriene Steaten en Kanada $26,6 miljoen op. Hoewol't net bekend is wat de opbringst yn oare lannen en territoaria wie, makke de film dêrmei, ôfset tsjin it budget fan $7 miljoen, al in winst fan $19,6 miljoen.
Prizen
[bewurkje seksje | boarne bewurkje]Yn 1962 waard El Cid by de Oscars nominearre foar prizen yn 3 kategoryen: bêste filmmuzyk, bêste orizjinele liet (The Falcon and the Dove, it leafdestema út 'e film) en bêste artdirection. Ek by de Golden Globes waard El Cid nominearre foar trije prizen: bêste film – drama, bêste regisseur en bêste orizjinele filmmuzyk.
Keppelings om utens
[bewurkje seksje | boarne bewurkje]| Boarnen, noaten en/as referinsjes: | ||
|
Foar boarnen en oare literatuer, sjoch ûnder: References, op dizze side.
|
