Breiðholt

Leikvöllur í Breiðholti.

Breiðholt er hverfi í austurhluta Reykjavíkur með 22.795 íbúa árið 2023.^[1] Nafnið er dregið af bænum Breiðholt, sem staðsettur var þar sem nú er Skógarsel. Hverfið skiptist í Efra-Breiðholt (Fell, Berg, Hólar), Neðra-Breiðholt (Bakkar, Stekkir, og Mjódd) og Seljahverfi.

Flestar verslanir og þjónusta eru staðsettar í Mjódd en einnig er verslunarkjarni í Efra-Breiðholti sem nefnist Hólagarður. Í Breiðholti eru 5 grunnskólar: Breiðholtsskóli, Seljaskóli, Ölduselsskóli, Fellaskóli og Hólabrekkuskóli og einn framhaldsskóli: Fjölbrautaskólinn í Breiðholti. Þjónustumiðstöð Breiðholts veitir íbúum og starfsfólki í stofnunum margvíslega þjónustu. Í hverfinu eru fjórar kirkjur: Breiðholtskirkja, Seljakirkja, Fella- og Hólakirkja og Maríukirkja.

Meðal annarra stofnana er eitt útibú Borgarbókasafns í Reykjavík sem staðsett er í Menningarhúsinu Gerðubergi. Í Breiðholti er einnig að finna félagsmiðstöðvarnar Miðberg hundrað og ellefu Bakkinn og Hólmasel.

Í hverfinu eru starfrækt þrjú íþróttafélög: Íþróttafélag Reykjavíkur, Íþróttafélagið Leiknir og Sundfélagið Ægir. Breiðholtslaugin er við Austurberg.

Skátafélögin eru Hafernir og Segull.

Saga

Þar sem Breiðholt stendur núna stóð bærinn Breiðholt. Þegar Guðni Símonarson, sem hafði búið um langt skeið í Breiðholti, brá búi árið 1922 komu leigumál jarðarinnar nokkrum sinnum til umræðu á bæjarstjórnarfundum, því jörðin var eign bæjarins. Það var síðan ákveðið sama ár að Sveinn Hjartarson bakari fengi jörðina til umráða til þriggja ára.^[2]

Breiðholt var um tíma helsta berjaland Reykjavíkurbúa. Þar var einnig seld hagaganga.^[3]

Uppbygging íbúðahverfis

Íbúðabyggð í Breiðholti í þeirri mynd sem þekkist í dag á rætur að rekja til hins svokallaða Júnísamkomulags verkalýðshreyfingarinnar og atvinnurekenda sem gert var í júní árið 1964. Í samkomulaginu fólst að í kjarasamningum yrði samið um ýmsar félagslegar umbætur í stað beinna launahækkana. Á þetta reyndi ári seinna þegar erfiðar kjaraviðræður stóðu yfir. Mikill húsnæðisskortur var í Reykjavík og sérstaklega erfitt ástand var á leigumarkaði og bjó margt fólk við erfiðar aðstæður í hrörlegu húsnæði víða um borgina. Úr varð að stjórnvöld, verkalýðshreyfing og atvinnurekendur tóku höndum saman og ríkisstjórnin sendi frá sér yfirlýsingu þar sem fram kom að ráðist yrði í stórfelldar umbætur í húsnæðismálum og byggðar yrðu 1250 íbúðir á næstu 5 árum. Íbúðir í Breiðholti urðu alls um það bil 7600 og því var stór hluti íbúða hverfisins byggður fyrir tilstilli samkomulagsins. Með uppbyggingu Breiðholtshverfisins náðist að útbrýma braggahverfum í Reykjavík og tryggja tekjulágu fólki öruggt húsnæði.^[4]

Í Breiðholti hefur þróast blönduð byggð íbúðarhúsnæðis og er þar að finna fjölbýlishús, raðhús og einbýlishús.

Þekkt fólk úr Breiðholti

Björk Guðmundsdóttir, söngkona (Efra-Breiðholti)

Sjón, rithöfundur (Efra-Breiðholti)

Prins Póló, Svavar Pétur Eysteinsson, (Efra-Breiðholti)

Lilja Dögg Alfreðsdóttir, hagfræðingur, fyrrv. ráðherra (Efra-Breiðholti)

Gísli Marteinn Baldursson, fjölmiðlamaður (Efra-Breiðholti)

Þorgerður Katrín Gunnarsdóttir, formaður Viðreisnar, utanríkisráðherra (Neðra-Breiðholti)

Sanna Magdalena Mörtudóttir, stjórnmálakona og mannfræðingur (Efra-Breiðholti)

Pétur Marteinsson, knattspyrnu- og framkvæmdamaður (Efra-Breiðholti)

Ingólfur Geirdal, gítarleikari í Dimmu og sjónhverfingamaður (Efra-Breiðholti)

Rúnar Freyr Gíslason, leikari (Efra-Breiðholti, Seljahverfi)

Sigrún Hrólfsdóttir, myndlistarmaður (Efra-Breiðholti, Seljahverfi)

Arnór Guðjohnsen, knattspyrnumaður (Neðra-Breiðholti)

Anna Margrét Jónsdóttir, ferðamálafrömuður og Ungfrú Ísland 1987 (Efra-Breiðholti)

Eva Rún Snorradóttir, rithöfundur (Neðra-Breiðholti)

Davíð Örn Halldórsson, myndlistarmaður (Efra-Breiðholti)

Dýrfinna Benita Basalan / Countess Malaise, myndlistar- og tónlistarmaður (Efra-Breiðholti)

Ragnheiður Sigurðardóttir, rithöfundur og myndlistarmaður (Neðra-Breiðholti)

Melanie Ubaldo, myndlistarmaður (Efra-Breiðholti)

Sigurður Kári Kristjánsson, alþingismaður og lögmaður (Efra-Breiðholti)

Sverrir Þór Sverrisson, leikari (Neðra-Breiðholti)

Skjöldur Sigurjónsson, verslunarmaður í Kormáki og Skildi (Efra-Breiðholti)

Þór Sigfússon, stofnandi Sjávarklasans (Efra-Breiðholti)

Lóa Hjálmtýsdóttir, rithöfundur, myndlistarmaður, söngkona (Efra-Breiðholti)

Þjónusta

• Leikskólar eru 11 talsins
• Skólar eru 6 talsins (5 grunnskólar og einn framhaldsskóli)
• Sundlaugar eru 1 talsins

Afmörkun

Kort sem sýnir afmörkun Breiðholts.

Í vestur markast hverfið af Reykjanesbraut. Í norður og austur markast hverfið af Elliðaám, syðri kvísl. Í suður markast hverfið af sveitarfélagamörkum Kópavogs.

Tilvísanir

1. „Mannfjöldi eftir hverfum í Reykjavík, kyni og aldri 1. janúar 2011-2023“. Hagstofa Íslands.
2. Í Morgublaðinu 1922 segir að það hafi verið „gegn 1180 króna eftirgjaldi á ári“.
3. Í auglýsingu í Morgunblaðinu árið 1928, segir: Hagaganga fyrir kýr í Breiðholtslandi á að kosta 200 krónur fyrir sumartímann.
4. „Þegar byggt var í Breiðholti“, Morgunblaðið, 26. febrúar 2002 (skoðað 27. júní 2019)

Tenglar

• Eggert Þór Bernharðsson, „Íbúðir fyrir fjöldann Geymt 13 október 2007 í Wayback Machine“
• Bragi Bergsson, Uppbygging Efra Breiðholts, Fellapakkið í gettóinu – Sagnir, 1. tölublað (01.06.2004), Bls. 66-73