AKB48 Group

AKB48 Group (jap. AKB48グループ AKB48 Gurūpu; także 48 Group, 48G) – projekt i marka zapoczątkowana przez japońską żeńską grupę idolek AKB48, wyprodukowaną przez Yasushiego Akimoto. W skład „AKB48 Group” wchodzi sześć krajowych zespołów (razem z AKB48) oraz dziewięć siostrzanych zespołów w głównych miastach azjatyckich za granicą, od Indonezji po Indie i Tajlandię. Japońskie grupy siostrzane AKB48 wydają własne single, ale także występują na niektórych singlach i eventach głównej grupy.

Koncepcją zespołu AKB48 są „idolki, które możesz spotkać”, a „48 Group” powstała w efekcie utworzenia przez Akimoto grup siostrzanych o tej samej idei^[1][2]. Każda grupa ma własny, stały teatr będący ich siedzibą, w którym odbywają się ich występy; często biorą udział w wydarzeniach i spotkaniach z fanami (m.in. „handshake event”)^[3][4].

Nazewnictwo

Zamiennie z „AKB48 Group” używane są także określenia „AKB Group” (jap. AKBグループ)^[5], „48 Group” (jap. 48グループ)^[6], a także w skrócie jako „AKB48G”^[7], „AKBG”^[8], „48G” lub czasami po prostu jako „48”^[9].

Każda nazwa zespołu z „AKB48 Group” przekształca na zapis alfabetem łacińskim nazwę miasta lub obszaru, jako podstawę, przez wyodrębnienie trzech wielkich liter i dodanie do nich „48”. Przy odtworzeniu zespołów siostrzanych z Szanghaju i Tajpej w 2018 roku użyto nazw „AKB48 Team 〇〇”^[a].

Historia

AKB48

NMB48

8 grudnia 2005 roku została utworzona przez producenta Yasushiego Akimoto żeńska grupa idolek AKB48, która później stała się centrum AKB48 Group. Trzy lata później, w 2008 roku, została założona pierwsza siostrzana grupa SKE48 z własnym teatrem w Sakae, w Nagoi^[10][11]. W 2009 roku powstała SDN48 (skrót od „saturday night”), składająca się z członkiń w wieku powyżej 20 lat, które występowały w teatrze w każdą sobotnią noc^[12]. Grupa zakończyła aktywność 31 marca 2012 roku^[13]. Jest to jedyny zespół z grup 48, który zakończył działalność^[14]. NMB48 powstała w październiku 2010 roku, z siedzibą w Nambie, w Osace^[15]. W październiku 2011 roku powstała kolejna grupa siostrzana – HKT48, z siedzibą w Fukuoce (nazwa grupy pochodzi od dzielnicy Hakata)^[16]. Tego samego roku powstała pierwsza grupa siostrzana poza Japonią – JKT48 powstała w Dżakarcie w Indonezji^[17].

Oprócz grup siostrzanych AKB48 ma „oficjalnego rywala” – zespół Nogizaka46, dla którego powstała jej własna siostrzana grupa – Keyakizaka46^[18].

W październiku 2012 roku powstała zagraniczna grupa SNH48, z siedzibą w Szanghaju w Chinach^[19]. Cztery lata po utworzeniu, 9 czerwca 2016 roku, ze względu na naruszenie umowy przez lokalne biuro SNH48, AKB48 usunęła banery i reklamy związane z owym zespołem grupy, które znajdowały się ich na oficjalnej stronie internetowej, kończąc współpracę^[20][21].

W maju 2013 roku uruchomiono internetową stronę sprzedaży biletów „AKB48 Group Ticket Center”, będącą centrum biletowym każdego z zespołów w Japonii^[22]. W listopadzie tego samego roku odbyło się pierwsze wspólne przesłuchanie AKB48 Group, pt. „AKB48 Group Draft Kaigi” (jap. AKB48グループ ドラフト会議)^[23]. Drugie przesłuchanie odbyło się w 2015 roku^[24], a trzecie – w 2018 roku.

JKT48

BNK48

Wydarzenie „AKB48 Single Senbatsu Sōsenkyo” (jap. AKB48 シングル選抜総選挙) to doroczne wybory składu członkiń do singla. Jest to jedna z większych i popularniejszych imprez grup 48, organizowane corocznie od 2009. Wydarzenie „AKB48 Group Janken Taikai” (jap. AKB48グループじゃんけん大会) jest organizowane co roku od 2010^[25]. 24 lutego 2014 roku miała miejsce wielka reorganizacja zespołów – AKB48 Group dai sokaku matsuri ~Jidai wa kawaru. Dakedo, bokuraha mae shika mukanee!~ (jap. AKB48グループ 大組閣祭り〜時代は変わる。だけど、僕らは前しか向かねえ!〜)^[26].

W sierpniu 2015 roku powstała nowa krajowa grupa siostrzana z bazą w Niigata – NGT48^[27]. W lutym 2017 roku rozpoczęła działalność zagraniczna grupa BNK48, z teatrem w Bangkoku w Tajlandii^[28], w tym samym roku zadebiutowała także krajowa grupa STU48, której teatr znajduje się na statku wycieczkowym kursującym między siedmioma miastami będącymi częścią regionu Setouchi^[29]. W 2018 roku powstała grupa TPE48, z teatrem w Tajpej na Tajwanie, po siedmiu latach od zapowiedzenia jej powstania w 2011 roku^[30][31]. Zespół MNL48 (Manila, Filipiny^[32]) powstał w kwietniu tego samego roku^[33].

W 2018 roku powstał projekt Produce 48, który połączył południowokoreański program Produce 101 z know-how AKB48 Group^[34]. W projekcie wzięły udział także członkinie grup 48. Finalistki utworzyły zespół IZ*ONE.

AKB48 China to projektowa chińska grupa, która została zapowiedziana 26 października 2017 roku^[35]. Jej częścią są Teamy umiejscowione w różnych chińskich miastach; pierwszym z nich jest AKB48 Team SH (Szanghaj), a agencja AKS zarejestrowała także inne nazwy, m.in. Team BJ (Beijing) i Team GZ (Guangzhou)^[36]. 30 lipca 2018 roku AKS anulowało joint venture i umowę licencyjną z TPE48 i 26 sierpnia wznowiło grupę jako AKB48 Team TP^[37][38].

27 grudnia 2017 roku zapowiedziano powstanie zespołu MUM48 (Mumbaj, Indie)^[39] oraz SGO48 (Sajgon, Wietnam)^[40]. 19 czerwca 2019 roku ogłoszono, że nazwa MUM48 została zmieniona na MUB48, a także zapowiedziano plan utworzenia grupy DEL48 (Delhi, Indie)^[41].

2 czerwca 2019 roku ogłoszono utworzenie zespołu CGM48 z siedzibą w Chiang Mai (Tajlandia), jako krajowej grupy siostrzanej BNK48^[42].

16 października 2020 roku na oficjalnej stronie internetowej grupy DEL48 ogłoszono, że „wszelka aktywność po 5 października zostanie zawieszona z powodu epidemii koronawirusa^[43]. 22 grudnia 2021 roku grupa SGO48 została rozwiązana^[44].

Chronologia

Chronologia zespołów (w Japonii)

Nazwa	Zapowiedziany	Finał 1-go przesłuchania	Ogłoszenie (data utworzenia)	Pierwszy występ w teatrze	Debiut CD	Koniec aktywności
AKB48	lipiec 2005[45]	2005.10.30[46]	2005.12.08 (w teatrze)	2005.12.08	2006.01.06 – Sakura no hanabiratachi
SKE48	2008.05.30[47]	2008.07.30[48]	2008.08.23[49]	2008.10.05[50]	2009.08.05 – Tsuyoki mono yo
SDN48	2009.05.06[51]	2009.06.14	2009.08.01 (w teatrze)[12]	2009.08.01[12]	2010.11.24 – GAGAGA	2012.03.31[13]
NMB48	2010.07.10[52]	2010.10.07	2010.10.09[15]	2011.01.01[53]	2011.07.20 – Zetsumetsu kurokami shōjo
HKT48	2011.05.01[54]	2011.07.10[55]	2011.10.23[16]	2011.11.26[56]	2013.03.20 – Suki! Suki! Skip!
NGT48	2015.01.25[57]	2015.07.25[27]	2015.08.21[27]	2016.01.10[58]	2017.04.12 – Seishun dokei
STU48	2016.10.10[59]	2017.03.19[29]	2017.03.31[60][61] 2017.05.03[62]	2019.04.16	2018.01.31 – Kurayami

Chronologia zespołów (poza Japonią)

Nazwa	Zapowiedziany	Finał 1-go przesłuchania	Ogłoszenie (data utworzenia)	Pierwszy występ w teatrze	Debiut CD
JKT48	2011.09.11[63]	2011.11.02[17]	2011.12.10[64]	2012.05.17 (teatr tymczasowy)[65] 2012.09.08[66]	2013.02.16 – Heavy Rotation
BNK48	2016.03.26[67]	2016.12.18	2017.02.12[28]	2018.05.12	2017.08.08 – Aitakatta
MNL48	2016.03.26[67]	2018.04.28[68]	2018.04.30[33]	2020.01.18	2018.09.14 – Aitakatta
AKB48 Team TP	2011.10.01[69] 2016.03.26[67]	2018.02.04[70]	2018.03.10 (TPE48) 2018.08.26 (Team TP)	2020.09.19	2018.12.25 – Mae shika mukanee
AKB48 Team SH	2017.10.26[35]	2018.07.24	2018.08.08	2020.06.07	2018.12.03 – LOVE TRIP (cyfr.) 2019.01.14 – Shonichi (CD)
CGM48	2019.06.02[42]	wrzesień 2019	2019.10.26	(przyszła)	2020.02.09 – Chiang Mai 106

Byłe

Nazwa	Lata aktywności z AKB48 Group	Teamy	Siedziba	Uwagi
SNH48	2012–2016	Team SII, Team NII, Team HII, Team X, Team XII	Szanghaj, Chiny	zadeklarował niezależność od AKB48 w 2016 roku, nadal aktywny
SGO48	2018–2021	–	Ho Chi Minh, Wietnam	Rozwiązany z powodu pandemii COVID-19 w Wietnamie
DEL48	2019–2022	–	Delhi, Indie	Rozwiązany z powodu pandemii COVID-19
MUB48	2017–2018 (MUM48)[39] 2019–2022	–	Mumbaj, Indie	Rozwiązany z powodu pandemii COVID-19

Charakterystyka

Zarządzanie i organizacja

Firma AKS (obecnie Vernalossom) była odpowiedzialna za administrację i zarządzanie większością krajowych zespołów AKB48 Group (AKB48, SKE48, HKT48, NGT48)^[71], firma Showtitle zarządza zespołem NMB48, a STU zarządza zespołem STU48. Grupą JKT48 zarządza JKT48 Operation Team/JKT48 Project, BNK48 i CGM48 – Independent Artists Management, MNL48 – Hallohallo, AKB48 Team SH – Shanghai Shangyue Culture Development, a SGO38 – YAG Entertainment^[40].

Od kwietnia 2020 roku wszystkie grupy w Japonii są zarządzane przez niezależne firmy, podczas gdy Vernalossom nadal zarządza grupami poza Japonią.

Grupa	Firma prowadząca Biuro afiliacyjne	Firma fonograficzna / wytwórnia
AKB48	DH[b]	You, Be Cool! (King Records)[c]
SKE48	Zest[d]	avex trax (Avex Entertainment)[e]
SDN48	AKS	Universal Music
NMB48	Showtitle (zarządzanie) Kyoraku Yoshimoto Holdings	laugh out loud! records
HKT48	Mercury[f]	EMI Records (Universal Music)[g]
NGT48	Flora[f]	Ariola Japan (Sony Music Labels)
STU48	STU	You, Be Cool! (King Records)
JKT48	JKT48 Operation Team (JKT48 Project/dentsu X entertainment)	HITS Records
BNK48	Independent Artists Management (i AM)	Independent Artists Management (i AM)
MNL48	Hallohallo Entertainment	Star Music
AKB48 Team SH	AKB48 (China) Shanghai Shangyue Culture Development
AKB48 Team TP	好言娯樂	Enjoy Music (Universal Music Taiwan)
GO48	YAG Entertainment
CGM48	Independent Artists Management (i AM)
DEL48	YKBK 48 Entertainment
MUB48

Wybrane członkinie

Ponieważ każdy zespół z AKB48 Group jest liczny, istnieje system „wybranych członkiń” (jap. 選抜メンバー senbatsu menbā), które reprezentują daną grupę na singlu. Liczba wybranych członkiń śpiewających tytułowy utwór z singla waha się zwykle od 7^[h] do 36 osób^[i]; zwykle w skład „senbatsu” wchodzi 16 lub 20 członkiń.

Od momentu powstania SKE48 wybranymi członkiniami AKB48 są również członkinie grup siostrzanych^[72], dlatego też członkinie oryginalnej grupy mają mniejszą szansę zostania wybranymi do składu piosenki tytułowej głównego singla swojej grupy, mimo należenia do zespołu – uważa się je bardziej za single AKB48 Group^[72]. Członkinie grup siostrzanych uczestniczą również w takich wydarzeniach jak „handshake event” grupy AKB48. W związku z taką strukturą, w celu odróżnienia „centrali” AKB48 od „oddziałów”^[73], i aby odróżnić „AKB48 jako nazwę ogólną”, w eventach itp. używa się czasem wyrażenie „AKB48 tandoku” (jap. AKB48単独; pol. Tylko AKB48)^[74]. Wśród fanów używana jest również nazwa „pure AKB” (jap. 純AKB jun AKB)^[75].

Struktura grupy

Liczba członkiń

Do 48 Group należy ponad 300 osób w samej Japonii – zespoły znane są z dużej liczby członków^[76]. W marcu 2013 roku sam zespół AKB48 został wpisany do księgi rekordów Guinnessa jako „największa grupa popowa” (88 osób)^[77].

Teamy

Każdy z zespołów składa się z co najmniej jednej „drużyny” („Team” (jap. チーム Chīmu)). Zwykłe członkinie należą z reguły do jednego z Teamów, na który podzielony jest dany zespół^[78]. Ponadto, zamiast całej grupy wykonującej przedstawienie teatralne, tylko jedna drużyna jest przydzielona do występu^[79]. Niepodzielony na drużyny był zespół SDN48, a także nie dzielone są nowo utworzone zespoły. Ponadto NGT48 stracił podział na drużyny w kwietniu 2019 roku^[80]. W AKB48 Team TP został wprowadzony podział na „unity” (jap. ユニット), podobny do „teamów”. NMB48 zniosło system teamów w styczniu 2021 roku^[81], który 1 stycznia 2022 roku został przywrócony^[82].

Nazwa każdej drużyny powstaje według jednakowego schematu („Team 〇” (jap. チーム〇)), przyjmując kolejne łacińskie litery i cyfry^[j] użyte w nazwie zespołu^[83]. W celu odróżnienia jednakowych nazw drużyn z zespołów w grupie 48, do nazwy kolejnej drużyny dodawane są rzymskie cyfry (np. II, III, IV)^[k][83].

Kiedy SNH48 należała do 48 Group była podzielona na Teamy SII, NII, HII, X i XII^[84]. Kiedy powstała pierwsza drużyna NGT48, nazwa „Team NII” była zajęta przez SNH48, dlatego powstała „Team NIII”^[85] i ta nazwa jest używana nawet po ogłoszeniu niezależności przez zespół SNH48^[86].

Liczba członkiń należących do jednego Teamu jest nieokreślona, ale w AKB48 (2007–2012), SKE48, NMB48, HKT48 (do 2014), pierwsze drużyny były 16-osobowe. W JKT48 nie zadecydowano o pojemności Teamu, ale od czasu utworzenia JKT48 Academy w 2018 roku ustalono limit 16 osób^[87]. Jest to związane z faktem, że w teatrze członkinie występują w 16-osobowym składzie z zasady, co związane jest z „48” osobami w zespole – 16 osób × 3 Teamy^[78][88].

Grupa	Team	Data wprowadzenia
AKB48	Team A	2005.12.08
	Team K	2006.04.01
	Team B	2007.04.08
	Team 4	2011.06.06
		2013.08.24 (ponowne utworzenie)
	Team 8	2014.04.03 – 2023.04.30
SKE48	Team S	2009.03
	Team KII	2009.05.25
	Team E	2010.12.06
NMB48	Team N	2011.03.10 – 2021.01.20
		2022.01.01 (ponowne utworzenie)
	Team M	2012.01.26 – 2021.01.22
		2022.01.01 (ponowne utworzenie)
	Team BII	2012.10.10 – 2021.01.21
		2022.01.01 (ponowne utworzenie)
HKT48	Team H	2012.03.04
	Team KIV	2014.04.23
	Team TII	2016.03.30 – 2023.01.29
NGT48	■■ Team NIII	2016.01.10 – 2019.04.21
	■■ Team G	2018.07.01 – 2019.04.21
JKT48	Team J	2012.12.23 – 2021.03.14
	Team KIII	2013.06.25 – 2021.03.13
	Team T	2015.01.26 – 2019.12.31
		2020.08.22 – 2021.03.12
BNK48	Team BIII	2017.12.24
	Team NV	2019.11.16
MNL48	Team MII	2018.05.02 – 2023.02.14
	Team NIV	2018.05.02 – 2023.02.14
	Team L	2018.05.02 – 2023.02.14
AKB48 Team TP	Daisy	2020.03.07 – 2023.01.15
	Bellflower	2020.03.08 – 2023.01.14
	Sakura	2020.03.07 – 2023.01.14
	TIC TAC TOE	2023.01.15
	Peek A Boo	2023.01.15
CGM48	Team C	2020.02.09

Kenkyūsei

Do drużyn należą regularne członkinie, jednak część członkiń nie należy do żadnej drużyny^[78]. Reprezentatywnym przykładem jest grupa „Kenkyūsei” (jap. 研究生; dosł. „student biorący udział w badaniach”), przyjęta z 4. generacji AKB48 i zastosowana również przez grupy siostrzane. JKT48 również przyjęły system „Kenkyūsei”, ale w kwietniu 2018 roku powstał program szkoleniowy dla członkiń „JKT48 Academy”, a członkinie z tej grupy trafiły do „klasy A”^[89]. Członkinie „Kenkyūsei” mają możliwość awansowania na regularną członkinię zespołu^[90].

W zespołach AKB48, SKE48, JKT48 i NGT48 zdarzyły się przypadki, gdy regularne członkinie zostały zdegradowane do statusu „Kenkyūsei”^{[91][92][93][94]}.

Aktywność w zespole

Przesłuchania

Zdecydowana większość członkiń 48 Group dołącza do poszczególnych zespołów poprzez oficjalne przesłuchania, które są organizowane od czasu do czasu. Dodatkowo w ramach przesłuchań do całej AKB48 Group w latach 2013, 2015 i 2018 odbyły się wspólne przesłuchania AKB48 Group Draft Kaigi (jap. AKB48グループ ドラフト会議)^[95][96][97]. Spotkanie to jest przesłuchaniem publicznym, ale zamiast tego są wybierani przez kapitanów Teamów, aby zostać „członkami projektu” (jap. ドラフトメンバー; ang. „Draft Members”) konkretnego zespołu. „Draft Members” mogą występować z zespołem, do którego zostały wybrane i są oddzielną grupą od Kenkyūsei.

Debiut w teatrze

Każdy zespół ma własny stały teatr będący jego siedzibą. Codzienne występy w teatrach są podstawą działalności AKB48 Group, co wpasowuje się koncepcję „idolek, które możesz spotkać”.

Wydanie debiutanckiej płyty

Członkinie z pierwszej generacji z każdego zespołu biorą udział w nagraniu debiutanckiego singla, choć niektóre mogą zadebiutować w składzie „wybranych członkiń” do singla zespołu AKB48 przed debiutem we własnej grupie^[l].

Awans

Członkinie, które dołączyły jako „Kenkyūsei”, mogą awansować na pełnoprawną członkinię zespołu. Spośród 48 Group najszybciej awansowała Rion Azuma (z SKE48, po 18 dniach)^[99], a najdłużej zajęło to Kaori Matsumurze z SKE48, która przez około pięć i pół roku była „Kenkyūsei”^[100].

Uwagi

1. 〇〇 symbolizuje dwie litery („SH” dla Szanghaju i „TP” dla Tajpej) reprezentujące regionalną nazwę siedziby zespołu. Jest to grupa siostrzana AKB48, a nie jeden z Teamów AKB48.
2. Wcześniej: office48 → AKS.
3. Wcześniej: Defstar Records.
4. Poprzednia nazwa: SKE. Wcześniej: Pythagoras Promotion → AKS.
5. Wcześniej: Lantis → CROWN GOLD.
6. Wcześniej: AKS.
7. Wcześniej: Universal Sigma.
8. W piosenkach Aozora kataomoi i Gomen ne, SUMMER grupy SKE48.
9. W piosenkach Manatsu no Sounds good! i Labrador Retriever grupy AKB48.
10. Tylko w przypadku AKB48.
11. Na przykład dla litery „K”: w AKB48 jest Team K, w SKE48 jest Team KII, w JKT48 jest Team KIII, a w HKT48 jest Team KIV.
12. Pierwszym takim przypadkiem była Jurina Matsui z SKE48, która została wybrana do głównego składu singla Ōgoe Diamond zespołu AKB48^[98].

Przypisy

1. NHK「AKB48 SHOW!」. nhk.or.jp. [dostęp 2018-04-30]. (jap.).
2. SKE48とは？. ske48.co.jp. [dostęp 2018-04-30]. (jap.).
3. ｢ご当地アイドル｣疾走､発信力に行政も注目. toyokeizai.net. [dostęp 2018-04-30]. (jap.).
4. 「大握手会・個別握手会」参加方法. 48g.jp. [dostęp 2018-04-30]. (jap.).
5. =LOVEが笑顔でデビュー曲届けたラクーアライブ、プロデューサー指原のアドバイスは. natalie.mu. [dostęp 2018-09-10]. (jap.).
6. 握手会友の会とは？. 48g.jp. [dostęp 2018-09-10]. (jap.).
7. 指原「バラエティ」渡辺「芝居」山本「ソロ」- AKB48G卒業後の進路を語る. news.mynavi.jp. [dostęp 2018-09-10]. (jap.).
8. NMB48梅田彩佳卒業へ AKBG昭和生まれはこじはる1人に. Oricon. [dostęp 2018-09-10]. (jap.).
9. AKB48の優等生・向井地美音、“闇の時期”の真相語る 『別冊カドカワDirecT』で48G特集. Oricon. [dostęp 2018-09-10]. (jap.).
10. AKB48 Launching SKE48 in Nagoya. jpopasia.com. [dostęp 2018-04-30]. (jap.).
11. SKE48 profile. natalie.mu. [dostęp 2018-04-30]. (jap.).
12. 大人のAKB? オーディションで選ばれたOVER20のユニット・SDN48がついに初日公演!. Oricon. [dostęp 2018-04-30]. (jap.).
13. SDN48、39人全員で涙の卒業公演 2年半の活動に終止符. Oricon. [dostęp 2018-04-30]. (jap.).
14. SDN48 唯一消滅した大人セクシー系48グループ. W: Shin’ya Setsu: 涙は句読点〜普通の女の子たちが国民的アイドルになるまで〜 AKB48公式10年史. Nikkan Sports News, 2016-03-25, s. 133. ISBN 978-4-8172-5592-1.
15. NMB48第1期生26名、AKB48秋祭りでサプライズ披露. natalie.mu. [dostęp 2018-04-30]. (jap.).
16. HKT48、西武ドームで初代21人お披露目 AKBグループ最年少の平均年齢13.8歳. Oricon. [dostęp 2018-04-30]. (jap.).
17. インドネシアにもＡＫＢ妹分「ＪＫＴ48」. nikkansports.com. [dostęp 2018-04-30]. (jap.).
18. 乃木坂46、新グループ「欅坂 (けやきざか) 46」1期生メンバー決定　「鳥居坂46」からチーム名変更. mdpr.jp. [dostęp 2018-04-30]. (jap.).
19. SNH48メンバー26人決まりました. nikkansports.com. [dostęp 2018-04-30]. (jap.).
20. AKB48グループにおける海外姉妹グループの運営について. akb48.co.jp. [dostęp 2018-04-30]. (jap.).
    • AKB48グループにおける海外姉妹グループの運営について. akb48.co.jp. [dostęp 2018-04-30]. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-08-07)]. (jap.).
    • SNH48運営サイドが契約違反 運営を見直しへ. nikkansports.com. [dostęp 2018-04-30]. (jap.).
21. AKB48 Cuts Ties With SNH48 Due To Contract Violation. jpopasia.com. [dostęp 2018-04-30]. (ang.).
22. ＡＫＢ４８グループ新チケットセンター詳細、および、先行手続き開始のお知らせ. ameblo.jp. [dostęp 2018-04-30]. (jap.).
23. AKB48:3分でわかるドラフト会議　ルールと有力候補者一挙紹介. mantan-web.jp. [dostęp 2018-04-30]. (jap.).
24. AKB48グループ「ドラフト会議」で候補生24人指名される. natalie.mu. [dostęp 2018-04-30]. (jap.).
25. 3 Annual AKB48 Events Every Fan Must Enjoy!. jpninfo.com. [dostęp 2018-04-30]. (jap.).
26. AKB48グループ、波乱続きの大組閣祭り＜メンバー総まとめ／セットリスト＞. mdpr.jp. [dostęp 2018-04-30]. (jap.).
27. NGT48お披露目イベントにファン1,000名が集結. entamenext.com. [dostęp 2018-04-30]. (jap.).
28. BNK48第1期生、バンコクでお披露目！AKB48・岡田奈々らがエール「いつか合同コンサートをしたい！」. tvlife.jp. [dostęp 2018-04-30]. (jap.).
29. 瀬戸内発信 STU48第1期生オーディション、最終審査に44名合格. mdpr.jp. [dostęp 2018-04-30]. (jap.).
30. 「プレゼントは私自身です！」AKB48阿部マリア、台湾TPE48イベントで移籍発表. natalie.mu. [dostęp 2018-04-30]. (jap.).
31. 結成発表から7年…TPE48始動　夢は台湾から東京ドームへ. sponichi.co.jp. [dostęp 2018-04-30]. (jap.).
32. AKB48 to form sister groups based in Taiwan, Philippines and Thailand. tokyohive.com. [dostęp 2018-04-30]. (jap.).
33. マニラ拠点「MNL48」“総選挙”で1期生67人決定「ベストを尽くします」. Oricon. [dostęp 2018-04-30]. (jap.).
34. 土曜の夜、AKB48劇場で公演! 大人の新ユニット・SDN48がメンバー募集中. Oricon. [dostęp 2018-04-30]. (jap.).
35. ＡＫＢ、上海に新姉妹グループ発足！ＳＮＨは契約違反で“独立”. sanspo.com. [dostęp 2018-04-30]. (jap.).
36. Bongkar Fakta AKB48 Team SH Saingan SNH48 di Shanghai China. shukanbunshun.com. [dostęp 2018-05-05]. (malajski).
37. AKB48運営会社が「TPE48」の契約解消 「AKB48 Team TP」発足へ. Oricon. [dostęp 2018-07-30]. (jap.).
38. AKB48 Team TP、TPE48から再始動 1期生35名お披露目. mdpr.jp. [dostęp 2018-08-28]. (jap.).
39. AKB48の新海外姉妹グループ誕生 インド・ムンバイ拠点「MUM48」. Oricon. [dostęp 2018-04-30]. (jap.).
40. AKB48、ベトナム拠点「SGO48」結成へ 海外7グループ目. Oricon. [dostęp 2018-06-21]. (jap.).
41. AKB48 announce Indian sister groups DEL48 & MUB48. aramajapan.com. [dostęp 2019-07-23]. (ang.).
42. ประกาศเปิดตัว „เชียงใหม่ 48 (CGM48)” วงน้องสาวใหม่ของ AKB48, BNK48 เปิดรับสมัคร 15 มิ.ย.นี้. mangozero.com. [dostęp 2019-06-13]. (taj.).
43. Temporarily Suspension of all DEL48 activities. del48.com. [dostęp 2021-12-22]. (ang.).
44. SGO48が解散へ　結成3周年となる22日に…ベトナムでコロナ感染拡大、今後の活動が不透明となり決断. sponichi.co.jp. [dostęp 2021-12-22]. (jap.).
45. William H. Ansley: 涙は句読点〜普通の女の子たちが国民的アイドルになるまで〜 AKB48公式10年史. Nikkan Sports News, 2016-03-25, s. 10. ISBN 978-4-8172-5592-1.
46. オーディション詳細. ameblo.jp. [dostęp 2018-04-30]. (jap.).
47. AKB48が名古屋・栄に進出！『SKE48』プロジェクト発足記者会見のお知らせ. ameblo.jp. [dostęp 2018-04-30]. (jap.).
48. 「SKE48」第一期生22名が遂に決定!!. ske48.co.jp. [dostęp 2018-04-30]. [zarchiwizowane z tego adresu (2018-03-12)]. (jap.).
49. SKE48お披露目ライブ終了!. ske48.co.jp. [dostęp 2018-04-30]. [zarchiwizowane z tego adresu (2018-03-12)]. (jap.).
50. 【SKE48】1st『PARTYが始まるよ』公演レポート(1)記者会見. scramble-egg.com. [dostęp 2018-04-30]. (jap.).
51. 土曜の夜、AKB48劇場で公演! 大人の新ユニット・SDN48がメンバー募集中. Oricon. [dostęp 2018-04-30]. (jap.).
52. AKB、SKEに続け! 大阪拠点としたNMB(難波)48が誕生!!. Oricon. [dostęp 2018-04-30]. (jap.).
53. 目指すは城ホール！NMB48初公演が本日スタート. natalie.mu. [dostęp 2018-04-30]. (jap.).
54. AKB48ファミリー福岡上陸！HKT48プロジェクト始動. natalie.mu. [dostęp 2018-04-30]. (jap.).
55. 福岡版AKB「HKT48」 オーディションに. saga-s.co.jp. [dostęp 2018-04-30]. (jap.).
56. HKT48、地元博多で「手をつなぎながら」公演スタート. natalie.mu. [dostęp 2018-04-30]. (jap.).
57. AKB新グループ・NGT48が新潟に誕生！3月からオーディション、10月に劇場オープン. cinematoday.jp. [dostęp 2018-04-30]. (jap.).
58. NGT48北原「新潟の女になりました！」劇場こけら落とし大成功. natalie.mu. [dostęp 2018-04-30]. (jap.).
59. AKB48、来夏「STU48」誕生 瀬戸内7県舞台の「船上劇場」. Oricon. [dostęp 2018-04-30]. (jap.).
60. STU48第1期生 プロフィール掲載！. stu48.com. [dostęp 2018-04-30]. (jap.).
61. STU48 結成1周年を記念した7時間にわたるニコ生特番決定. news.dwango.jp. [dostęp 2018-04-30]. (jap.).
62. STU48の初お披露目に岡田奈々「瀬戸内を盛り上げていきたい」. hfm.jp. [dostęp 2018-04-30]. (jap.).
63. インドネシア・ジャカルタで「JKT48」始動! AKB48海外初の姉妹グループ誕生へ. Oricon. [dostęp 2018-04-30]. (jap.).
64. JKT48活動開始、現地ポカリスエットCMに初出演. natalie.mu. [dostęp 2018-04-30]. (jap.).
65. 仮設劇場公演の案内. jkt48.com. [dostęp 2018-04-30]. (jap.).
66. 【JKT48劇場特集】 JKT48劇場オープン 「日本文化の発信拠点」 (2012年09月08日). jakartashimbun.com. [dostęp 2018-04-30]. (jap.).
67. AKB48、アジアに3グループ発足へ 台北TPE マニラMNL バンコクBNK. Oricon. [dostęp 2018-04-30]. (jap.).
68. Countdown to MNL48 First General Election begins. mnl48.hallohallo.com. [dostęp 2018-04-30]. [zarchiwizowane z tego adresu (2018-04-14)]. (ang.).
69. 今度は台湾・台北! AKB48の海外姉妹グループ「TPE48」が発足へ. news.mynavi.jp. [dostęp 2018-04-30]. (jap.).
70. 台湾のAKB48姉妹グループ TPE48に45人合格　夏にデビューへ. sankei.com. [dostęp 2018-04-30]. [zarchiwizowane z tego adresu (2018-05-13)]. (jap.).
71. AKB48で大リストラ!? メンバー卒業が相次ぐ“大崩壊”の足音、その原因とは？. tocana.jp. [dostęp 2018-04-30]. (jap.).
72. 「＃ＡＫＢ48単独シングル希望」広がった理由. Nikkan Sports News. [dostęp 2018-04-30]. (jap.).
73. 指原1位､世代交代の行方は〜AKB48総選挙〜. jiji.com. [dostęp 2018-04-30]. (jap.).
    • AKBグループ内の力関係に変化か――『大組閣』を控えたSKE、NMB、HKTの長所・弱点とは？. realsound.jp. [dostęp 2018-04-30]. (jap.).
    • 結婚発表に“勇気ある批判”も AKB48高橋朱里ら次世代4人のスピーチがファンの心を打った理由＜第9回AKB48選抜総選挙＞. mdpr.jp. [dostęp 2018-04-30]. (jap.).
74. AKB48、アジアに3グループ発足へ 台北TPE マニラMNL バンコクBNK. Oricon. [dostęp 2018-04-30]. (jap.).
75. 小嶋陽菜「本当にありがとうＡＫＢ」最後の昭和去る. Nikkan Sports News. [dostęp 2018-04-30]. (jap.).
76. AKB48国内5グループ　その実力と課題、徹底比較. style.nikkei.com. [dostęp 2018-04-30]. (jap.).
77. AKB48グループが保持するギネス世界記録の数々. guinnessworldrecords.jp. [dostęp 2018-04-30]. (jap.).
78. AKB48が､｢非メディア頼み｣でも強い理由 (2). toyokeizai.net. [dostęp 2018-05-01]. (jap.).
79. AKBグループ「チーム」とは何なのか？各グループ徹底分析. news.dwango.jp. [dostęp 2018-05-01]. (jap.).
80. NGT48、チーム制度取りやめを発表「1期生と研究生として再スタート」. Oricon. [dostęp 2021-02-14]. (jap.).
81. NMB48、チーム解体で新プロジェクト『NAMBATTLE』始動 抽選で新たに6グループに. Oricon. [dostęp 2021-02-14]. (jap.).
82. 『2022新春特別公演』『2022 新春組閣発表会』. ameblo.jp. [dostęp 2021-02-16]. (jap.).
83. AKB48が､｢非メディア頼み｣でも強い理由. toyokeizai.net. [dostęp 2018-05-01]. (jap.).
84. 成员 (zarchiwizowano 2016-05-06). snh48.com. [dostęp 2018-05-29]. (chiń.).
85. NGT48 劇場グランドオープンで初公演「メンバーの汗でどんどん汚していきます」SDN48「佐渡を渡る」披露も. dot.asahi.com. [dostęp 2018-05-29]. (jap.).
86. PROFILE. ngt48.jp. [dostęp 2018-05-29]. (jap.).
87. JKT48 Academy. jkt48.com. [dostęp 2018-08-09]. (indonez.).
88. エビ中、SUPER☆GiRLS、TPD……中規模アイドルグループの可能性を分析. realsound.jp. [dostęp 2018-08-09]. (jap.).
89. Gairahkan Persaingan antar Member Lewat JKT48 Academy. jawapos.com. [dostęp 2018-05-01]. (indonez.).
90. AKB48“研究生ブーム”の落とし穴 昇格するとファンが離れる?. bubkaweb.com. [dostęp 2018-05-01]. (jap.).
91. SKE48、現劇場最終公演に感無量 研究生降格組4人が正規メンバー復帰. Oricon. [dostęp 2018-05-01]. (jap.).
92. SAKB峯岸みなみ、研究生に降格処分 丸刈り頭で謝罪. Oricon. [dostęp 2018-05-01]. (jap.).
93. Mengenai Ratu Vienny Fitrilya. jkt48.com. [dostęp 2018-05-01]. (indonez.).
94. NGT48's Kato Minami demoted to kenkyuusei after impertinent remark. tokyohive.com. [dostęp 2020-08-20]. (ang.).
95. NGT48's Kato Minami demoted to kenkyuusei after impertinent remark. ameblo.jp. [dostęp 2020-09-14]. (jap.).
96. 第2回AKB48グループ ドラフト会議とは...？. akb48.co.jp. [dostęp 2020-09-14]. (jap.).
97. 第３回ＡＫＢドラフト55人の交渉権が確定／詳細. nikkansports.com. [dostęp 2020-09-14]. (jap.).
98. 松井珠理奈、語り継がれる伝説　最年少１１歳で選抜入り＆単独ジャケ写. sponichi.co.jp. [dostęp 2021-06-02]. (jap.).
99. 松井珠理奈、語り継がれる伝説　最年少１１歳で選抜入り＆単独ジャケ写. nikkansports.com. [dostęp 2021-06-02]. (jap.).
100. SKE48 研究生5名のチーム昇格を発表！ 松村香織もチームKⅡ昇格を正式に受託. girlsnews.tv. [dostęp 2021-06-02]. (jap.).

Linki zewnętrzne

Zobacz multimedia związane z tematem: AKB48 Group

• Oficjalna strona „handshake event” (jap.)
• AKB48 Group Ticket Center (jap.)
• AKB48 Group Footage Storage (jap.)