Mistrzostwa Polski w piłce nożnej mężczyzn (oficjalny skrót MP) – rozgrywki piłkarskie, prowadzone cyklicznie - corocznie lub cosezonowo (na przełomie dwóch lat kalendarzowych) - mające na celu wyłonienie najlepszej męskiej drużyny w Polsce.
Mistrzostwa Polski w piłce nożnej rozgrywane są od 1920 r. Obecnie rozgrywki są organizowane na następujących poziomach ligowych: Ekstraklasa, I liga, II liga, 4-grupowa III liga, 21-grupowa IV liga. Ponadto funkcjonują szczeble okręgowe: klasa okręgowa oraz klasy A, B i C.
Pierwszy w dziejach udokumentowany mecz piłkarski rozegrany przez Polaków na ziemiach polskich odbył się 14 lipca 1894 we Lwowie, pomiędzy drużynami Sokoła lwowskiego oraz krakowskiego (1:0). Latem 1903 r. we Lwowie założono pierwszy polski klub piłkarski (Lechię Lwów), następnie Sławę (Czarnych) (w sierpniu 1903 r.) oraz Klub Gimnastyczno-Sportowy IV. Gimnazjum (Pogoń) (wiosną 1904 r.). Potem w Krakowie zostały utworzone: Cracovia (13 czerwca 1906) i Wisła (we wrześniu 1906 r.).
W 1911 r. w Galicji powstały: najpierw Związek Footbalistów Polskich, zaś później Związek Polski Piłki Nożnej. Ten drugi działał prężnie do wybuchu I wojny światowej dwukrotnie organizując Mistrzostwa Galicji w piłce nożnej. 8 maja 1913 na własnym stadionie Cracovia pokonała Wisłę 2:1, a mecz ten to historyczne pierwsze spotkanie polskich drużyn w oficjalnych rozgrywkach w ramach struktur FIFA.
Równolegle w zaborze pruskim w 1913 r. powołano piłkarski Związek Polskich Towarzystw Sportowych, który organizował mistrzostwa Wielkopolski w piłce nożnej. Pierwsza edycja tych rozgrywek rozpoczęła się 18 maja 1913 meczem Posnanii z Wartą Poznań. Kolejne edycje zorganizowano w latach 1914 i 1919.
Po odzyskaniu przez Polskę niepodległości, Związek Polski Piłki Nożnej stał się zalążkiem dla Polskiego Związku Piłki Nożnej (PZPN), założonego 20 grudnia 1919, po czym rozpoczęto organizowanie pierwszych oficjalnych mistrzostw kraju w sezonie 1920.
W latach 1920–1926 oraz 1946 i 1947 mistrza Polski wyłaniano systemem nieligowym – podczas Turnieju Finałowego Mistrzostw Polski – spośród zwycięzców rozgrywek regionalnych (Klasy A), organizowanych we wszystkich okręgach piłkarskich przez właściwe miejscowo Okręgowe Związki Piłki Nożnej. W sezonie 1951 – mistrzostwo Polski przyznano nie zwycięzcy ówczesnej I ligi, lecz zdobywcy Pucharu Polski. W pozostałych latach (tj. 1927–1938 i od 1948 r. do dziś) mistrzem Polski zostawał zawsze triumfator ligowych rozgrywek najwyższego szczebla. Od sezonu 1927 do sezonu 1948 nosiły one nazwę Liga polska, a od edycji 1949 I liga polska. Od sezonu 2005/06 ówczesna I liga stała się ligą zawodową (zarządzaniem nią zajął się utworzony do tego podmiot Ekstraklasa SA), a od sezonu 2008/09 przemianowano ją oficjalnie na Ekstraklasę[1] (wcześniej była to nazwa zwyczajowa).
Uwagi:
W dotychczasowej historii MP na podium stawało w sumie 37 drużyn. Liderem klasyfikacji jest Legia Warszawa (15 mistrzostw), wyprzedzając Ruch Chorzów oraz Górnika Zabrze (po 14 tytułów mistrzowskich).
Stan po zakończeniu sezonu 2023/2024.
Wybrane mistrzowskie zespoły |
Cracovia, 1921 |
Pogoń Lwów, 1926 |
Wisła Kraków, 1927 |
Wisła Kraków, 1928 |
Ruch Chorzów, 1938 |
Ruch Chorzów, 1968 |
Lech Poznań, 2015 |
Poz. | Klub | Miejsca na podium | Zwycięskie sezony | ||
---|---|---|---|---|---|
1. | Legia Warszawa | 15 | 14 | 14 | 1955, 1956, 1968/1969, 1969/1970, 1993/1994, 1994/1995, 2001/2002, 2005/2006, 2012/2013, 2013/2014, 2015/2016, 2016/2017, 2017/2018, 2019/2020, 2020/2021 |
2. | Ruch Chorzów | 14 | 6 | 9 | 1933, 1934, 1935, 1936, 1938, 19511, 1952, 1953, 1960, 1967/1968, 1973/1974, 1974/1975, 1978/1979, 1988/1989 |
3. | Górnik Zabrze | 14 | 4 | 7 | 1957, 1959, 1961, 1962/1963, 1963/1964, 1964/1965, 1965/1966, 1966/1967, 1970/1971, 1971/1972, 1984/1985, 1985/1986, 1986/1987, 1987/1988 |
4. | Wisła Kraków | 13 | 13 | 10 | 1927, 1928, 1949, 1950, 1977/1978, 1998/1999, 2000/2001, 2002/2003, 2003/2004, 2004/2005, 2007/2008, 2008/2009, 2010/2011 |
5. | Lech Poznań | 8 | 3 | 7 | 1982/1983, 1983/1984, 1989/1990, 1991/1992, 1992/19932, 2009/2010, 2014/2015, 2021/2022 |
6. | Cracovia | 5 | 2 | 2 | 1921, 1930, 1932, 1937, 1948 |
7. | Widzew Łódź | 4 | 7 | 3 | 1980/1981, 1981/1982, 1995/1996, 1996/1997 |
8. | Pogoń Lwów | 4 | 3 | 0 | 1922, 1923, 1925, 1926 |
9. | Warta Poznań | 2 | 5 | 7 | 1929, 1947 |
10. | Polonia Bytom | 2 | 4 | 2 | 1954, 1962 |
Śląsk Wrocław | 2 | 4 | 2 | 1976/1977, 2011/2012 | |
12. | Polonia Warszawa | 2 | 3 | 1 | 1946, 1999/2000 |
13. | ŁKS Łódź | 2 | 1 | 3 | 1958, 1997/1998 |
Stal Mielec | 2 | 1 | 3 | 1972/1973, 1975/1976 | |
15. | Zagłębie Lubin | 2 | 1 | 2 | 1990/1991, 2006/2007 |
16. | Jagiellonia Białystok | 1 | 2 | 1 | 2023/2024 |
17. | Raków Częstochowa | 1 | 2 | 0 | 2022/2023 |
18. | Piast Gliwice | 1 | 1 | 1 | 2018/2019 |
Szombierki Bytom | 1 | 1 | 1 | 1979/1980 | |
20. | Garbarnia Kraków | 1 | 1 | 0 | 1931 |
21. | GKS Katowice | 0 | 4 | 4 | |
22. | Zagłębie Sosnowiec | 0 | 4 | 3 | |
23. | Pogoń Szczecin | 0 | 2 | 3 | |
24. | Dyskobolia Grodzisk Wielkopolski | 0 | 2 | 1 | |
25. | AKS Chorzów | 0 | 1 | 3 | |
26. | Gwardia Warszawa | 0 | 1 | 2 | |
27. | 1. FC Katowice | 0 | 1 | 0 | |
GKS Bełchatów | 0 | 1 | 0 | ||
GKS Tychy | 0 | 1 | 0 | ||
Wawel Kraków | 0 | 1 | 0 | ||
31. | Amica Wronki | 0 | 0 | 2 | |
Lechia Gdańsk | 0 | 0 | 2 | ||
33. | Hutnik Kraków | 0 | 0 | 1 | |
Odra Opole | 0 | 0 | 1 | ||
Odra Wodzisław Śląski | 0 | 0 | 1 | ||
Zagłębie Wałbrzych | 0 | 0 | 1 |
1 jako zdobywca Pucharu Polski, a nie zwycięzca I ligi – Wisła Kraków.
2 pierwsze miejsce odebrano zwycięzcy I ligi – Legii Warszawa.
Stan na koniec sezonu 2023/2024.
Lp. | Miasto | Miejsca na podium | Drużyny mistrzowskie | |||
---|---|---|---|---|---|---|
Suma | ||||||
1. | Kraków | 19 | 17 | 13 | 49 | Cracovia, Garbarnia Kraków, Wisła Kraków |
2. | Warszawa | 17 | 18 | 17 | 52 | Legia Warszawa, Polonia Warszawa |
3. | Chorzów | 14 | 7 | 12 | 33 | Ruch Chorzów |
4. | Zabrze | 14 | 4 | 7 | 25 | Górnik Zabrze |
5. | Poznań | 10 | 8 | 14 | 32 | Lech Poznań, Warta Poznań |
6. | Łódź | 6 | 8 | 6 | 20 | ŁKS Łódź, Widzew Łódź |
7. | Lwów | 4 | 3 | 0 | 7 | Pogoń Lwów |
8. | Bytom | 3 | 5 | 3 | 11 | Polonia Bytom, Szombierki Bytom |
9. | Wrocław | 2 | 4 | 2 | 8 | Śląsk Wrocław |
10. | Mielec | 2 | 1 | 3 | 6 | Stal Mielec |
11. | Lubin | 2 | 1 | 2 | 5 | Zagłębie Lubin |
12. | Białystok | 1 | 2 | 1 | 4 | Jagiellonia Białystok |
13. | Częstochowa | 1 | 2 | 0 | 3 | Raków Częstochowa |
14. | Gliwice | 1 | 1 | 1 | 3 | Piast Gliwice |
15. | Katowice | 0 | 5 | 4 | 9 | – |
16. | Sosnowiec | 0 | 4 | 3 | 7 | |
17. | Szczecin | 0 | 2 | 3 | 5 | |
18. | Grodzisk Wielkopolski | 0 | 2 | 1 | 3 | |
19. | Bełchatów | 0 | 1 | 0 | 1 | |
Tychy | 0 | 1 | 0 | 1 | ||
21. | Gdańsk | 0 | 0 | 2 | 2 | |
Wronki | 0 | 0 | 2 | 2 | ||
23. | Opole | 0 | 0 | 1 | 1 | |
Wałbrzych | 0 | 0 | 1 | 1 | ||
Wodzisław Śląski | 0 | 0 | 1 | 1 |
Po zdobyciu określonej liczby tytułów mistrza Polski zezwala się na umieszczanie na koszulce gwiazdki symbolizującej liczbę wywalczonych tytułów mistrzowskich[3].
Ustanowiono 3 rodzaje gwiazdek:
Obecnie (stan na maj 2024) mistrzowskie gwiazdki mają:
Osiemdziesiąt siedem zespołów wzięło udział w 89 ligowych Mistrzostwach Polski, które były prowadzone od 1927 do 1939 i od 1948 do sezonu 2023/24 włącznie. Żadna z drużyn nie była obecna w każdej edycji. Nieligowe Mistrzostwa Polski odbyły się 7-krotnie (w latach 1921-1926 i 1946-1947). Wzięło w nich udział 37 klubów, z czego dwa były obecne w każdej edycji.
Pogrubione zespoły biorące udział w sezonie 2023/24.
Sez. łącz. | Lig. MP | Nielig. MP | Zespoły | do 1939 | od 1946 |
---|---|---|---|---|---|
87 | 87 | Legia Warszawa | 10 | 77 | |
86 | 82 | 4 | Wisła Kraków | 15 | 71 |
80 | 78 | 2 | Ruch Chorzów | 15 | 65 |
73 | 67 | 6 | ŁKS Łódź | 16 | 57 |
66 | 66 | Górnik Zabrze | 66 | ||
64 | 63 | 1 | Lech Poznań | 64 | |
51 | 51 | Pogoń Szczecin | 51 | ||
49 | 46 | 4 | Cracovia | 15 | 34 |
45 | 45 | Śląsk Wrocław | 45 | ||
38 | 31 | 7 | Polonia Warszawa | 15 | 23 |
38 | 36 | 2 | Zagłębie Sosnowiec | 38 | |
37 | 37 | Widzew Łódź | 37 | ||
36 | 35 | 1 | Polonia Bytom | 36 | |
34 | 34 | Zagłębie Lubin | 34 | ||
31 | 31 | Lechia Gdańsk | 31 | ||
30 | 30 | GKS Katowice | 30 | ||
29 | 29 | Stal Mielec | 29 | ||
29 | 22 | 7 | Warta Poznań | 18 | 11 |
26 | 25 | 1 | Szombierki Bytom | 26 | |
23 | 23 | Gwardia Warszawa | 23 | ||
22 | 22 | Odra Opole | 22 | ||
21 | 20 | 1 | Jagiellonia Białystok | 21 | |
18 | 13 | 5 | Pogoń Lwów | 18 | |
16 | 16 | Arka Gdynia, Korona Kielce | 16 | ||
16 | 15 | 1 | Garbarnia Kraków | 10 | 6 |
15 | 15 | Wisła Płock | 15 | ||
14 | 14 | Odra Wodzisław Śląski | 14 | ||
14 | 14 | Zawisza Bydgoszcz | 14 | ||
13 | 13 | Warszawianka | 13 | ||
13 | 10 | 3 | AKS Chorzów | 4 | 9 |
13 | 13 | Piast Gliwice | 13 | ||
12 | 12 | GKS Bełchatów | 12 | ||
11 | 11 | Amica Wronki | 11 | ||
11 | 11 | Stal Rzeszów | 11 | ||
10 | 10 | Dyskobolia Grodzisk Wielkopolski | 10 | ||
9 | 9 | Motor Lublin, Raków Częstochowa | 9 | ||
8 | 8 | Stomil Olsztyn, Górnik Radlin, Olimpia Poznań, Górnik Łęczna | 8 | ||
7 | 7 | Czarni Lwów | 7 | ||
7 | 7 | Hutnik Kraków, Bałtyk Gdynia, ROW Rybnik, Polonia Bydgoszcz | 7 | ||
6 | 6 | Górnik Wałbrzych, Podbeskidzie Bielsko-Biała, Zagłębie Wałbrzych | 6 | ||
6 | 6 | KS Lublinianka | 4 | 2 | |
6 | 4 | 2 | Radomiak Radom | 6 | |
4 | 4 | Stal Stalowa Wola, Arkonia Szczecin, Bruk-Bet Termalica Nieciecza | 4 | ||
4 | 3 | 1 | Klub Turystów Łódź | 4 | |
4 | 2 | 2 | TKS Toruń | 4 | |
3 | 3 | GKS Tychy, KSZO Ostrowiec Świętokrzyski, Ruch Radzionków, Siarka Tarnobrzeg, | 3 | ||
3 | 3 | 1. FC Katowice, Śląsk Świętochłowice, WKS 22 pp Siedlce | 3 | ||
2 | 2 | Igloopol Dębica, Sokół Pniewy, Sokół Tychy, Unia Racibórz, OWKS Kraków, Miedź Legnica | 2 | ||
2 | 2 | Dąb Katowice, Hasmonea Lwów, Podgórze Kraków | 2 | ||
2 | 2 | Wilia Wilno | 2 | ||
2 | 2 | Czuwaj Przemyśl, Gedania Gdańsk, KKS Olsztyn, Ognisko Siedlce, Orzeł Gorlice, Pocztowy KS Szczecin, Pomorzanin Toruń, Skra Częstochowa, Tęcza Kielce | 2 | ||
2 | 1 | 1 | Rymer Niedobczyce | 2 | |
1 | 1 | Lechia Lwów, ŁTSG Łódź, Śmigły Wilno, Jutrzenka Kraków, Union-Touring Łódź | 1 | ||
1 | 1 | Lechia/Olimpia Gdańsk, Szczakowianka Jaworzno, RKS Radomsko, Górnik Polkowice, Tarnovia Tarnów, Świt Nowy Dwór Mazowiecki, GKS Jastrzębie, Sandecja Nowy Sącz, Puszcza Niepołomice | 1 | ||
1 | 1 | Iskra Siemianowice Śląskie, Pogoń Wilno, WKS 1 ppLeg Wilno | 1 | ||
1 | 1 | Burza Wrocław, Grochów Warszawa, Polonia Świdnica, WMKS Katowice, ZZK Łódź | 1 |