PWS-12

PWS-12, PWS-14
Ilustracja
PWS-12
Dane podstawowe
Państwo

 Polska

Producent

Podlaska Wytwórnia Samolotów

Typ

samolot szkolno-treningowy

Konstrukcja

dwupłat o konstrukcji mieszanej, podwozie klasyczne - stałe

Załoga

2

Historia
Data oblotu

listopad 1929

Lata produkcji

19311933

Wycofanie ze służby

1939

Dane techniczne
Napęd

1 silnik gwiazdowy Škoda-Wright-Whirlwind J5A

Moc

220 KM (162 kW)

Wymiary
Rozpiętość

9,00 m

Długość

6,78 m (PWS-12 bis)
6,90 m (PWS-14)

Wysokość

2,70 m (PWS-12 bis)
2,85 m (PWS-14)

Powierzchnia nośna

25,00 m²

Masa
Własna

728 kg (PWS-12 bis)
775 kg (PWS-14)

Startowa

1064 kg (PWS-12 bis)
1100 kg (PWS-14)

Osiągi
Prędkość maks.

180 km/h (PWS-12 bis)
190 km/h (PWS-14)

Prędkość przelotowa

160 km/h (PWS-12 bis)
175 km/h (PWS-14)

Prędkość minimalna

75 km/h

Prędkość wznoszenia

4,5 m/s (PWS-12 bis)
4,3 m/s (PWS-14)

Pułap

4950 m (PWS-12 bis)
4500 m (PWS-14)

Zasięg

620 km (PWS-12 bis)
640 km (PWS-14)

Dane operacyjne
Uzbrojenie
nie posiadał
Użytkownicy
Polska

PWS-12 i PWS-14polskie samoloty szkolno-treningowe z okresu międzywojennego.

Historia

[edytuj | edytuj kod]

W 1928 roku inż. Aleksander Grzędzielski i inż. August Bobek-Zdaniewski z biura konstrukcyjnego Podlaskiej Wytwórni Samolotów (PWS) opracowali jednocześnie z samolotem szkolno-myśliwskim PWS-11 projekt dwupłatowego samolotu szkolno-treningowego, który oznaczono jako PWS-12. Samolot ten miał być przeznaczony do nauki akrobacji. Departament Aeronautyki Ministerstwa Spraw Wojskowych zainteresował się tym projektem i w dniu 25 lutego 1929 roku podpisał z zakładami PWS umowę na budowę trzech prototypów.

W związku z tym, że w budowie zastosowano wiele elementów konstrukcyjnych z samolotu PWS-11, już w październiku 1929 roku zakończono budowę tych prototypów i jeszcze w tym miesiącu jeden z nich przeszedł próby statyczne, natomiast drugi został oblatany w listopadzie 1929 roku przez pilota fabrycznego Franciszka Rutkowskiego.

PWS-12bis

Próby w locie wykazały pewne mankamenty konstrukcji – dość duży opór aerodynamiczny oraz niezbyt dobrą sterowność. W związku z tym prototyp zmodyfikowano, kadłub o prostokątnym przekroju oprofilowano listewkami i pokryto płótnem, otrzymując owalny kształt. Zmieniono także obrys usterzenia, zwiększono powierzchnię nośną płatów oraz osłonięto silnik pierścieniem Townenda. Tak zmodyfikowany prototyp otrzymał oznaczenie PWS-12a.

Po wykonanych w 1930 roku próbach w Instytucie Badań Technicznych Lotnictwa w Warszawie i zmniejszeniu masy własnej samolotu o 40 kg, prototyp, który oznaczono jako PWS-12 bis, oblatano 18 listopada 1930 roku. Po próbach w locie w 1931 roku prototyp ten powtórnie przerobiono, nadając mu m.in. płaskie boki kadłuba. Przystosowano go w ten sposób do wykonywania figur akrobacji w głębokim przechyleniu.

W 1931 roku po serii prób w locie tak opracowany prototyp został doceniony przez Departament Aeronautyki. MSW zamówiło 20 samolotów PWS-12 bis dla wojskowych szkół lotniczych.

PWS-14

W tym samym czasie inż. August Bobek-Zdaniewski opracował ulepszoną odmianę samolotu PWS-12 bis, którą oznaczono jako PWS-14. W stosunku do samolotu PWS-12 bis zmianie uległ kadłub samolotu. Zastosowano w nim konstrukcję kratownicową spawaną z rur stalowych, oprofilowaną listwami i krytą płótnem, zmniejszono też przekrój poprzeczny. Zbiornik paliwa przeniesiono z płata do kadłuba i umieszczono za silnikiem. Zmodyfikowano także osłonę silnika, wzmocniono konstrukcję płata, a lotki umieszczono tylko na górnym płacie, dając im skrzydełkowe odciążenia. Powstały w ten sposób samolot został oblatany w czerwcu 1933 roku przez pilotów wojskowych płk. pil. J. Kossowskiego, por. pil. J. Orłowskiego i sierż. pil. S. Szubkę. Próby w locie wypadły pomyślnie wobec czego Departament Aeronautyki zdecydował się aby budowane jeszcze samoloty PWS-12 bis zostały przerobione na samoloty PWS-14, co też uczyniono, choć niektóre z nich na usterzeniu nosiły napis PWS-12, mimo że były to już samoloty PWS-14.

Łącznie wyprodukowano 23 sztuki samolotów PWS-12 i PWS-14.

Użycie

[edytuj | edytuj kod]

W 1933 roku samoloty PWS-12 i PWS-14 zostały przekazane do Centrum Wyszkolenia Oficerów Lotnictwa w Dęblinie oraz Szkoły Strzelania i Bombardowania w Grudziądzu, gdzie służyły do szkolenia pilotów, niektóre egzemplarze przetrwały do 1939 roku.

W marcu 1931 roku prototyp samolotu PWS-12 bis, otrzymał cywilne numery rejestracyjne SP-AKE i na tym samolocie mjr pil. J. Długoszewski poleciał do Estonii. W latach 1931–1933 por. pil. J. Orłowski na tym samolocie wykonywał liczne pokazy figur akrobacji lotniczej i lotów odwróconych, wziął również udział w rajdzie bałkańskim w kwietniu 1933 roku.

Opis konstrukcji

[edytuj | edytuj kod]

Samoloty PWS-12 (PWS-14) był to dwumiejscowy samolot szkolno-treningowy o konstrukcji mieszanej. Dwie kabiny odkryte – pierwsza instruktora, druga ucznia. Podwozie klasyczne – stałe. Napęd silnik gwiazdowy 9-cylindrowy Škoda-Wright-Whirlwind J5A, śmigło dwułopatowe, drewniane firmy Szomański.

Bibliografia

[edytuj | edytuj kod]
  • Andrzej Glass: Polskie konstrukcje lotnicze : 1893-1939. Warszawa: Wydawnictwa Komunikacji i Łączności, 1977.