Dragobraća
| Dragobraća | |
|---|---|
|
| |
| Osnovni podaci | |
| Država |  Srbija
|
| Upravni okrug | Šumadijski |
| Grad | Kragujevac |
| Opština | Stanovo |
| Stanovništvo | |
| Stanovništvo (2022) | ▲ 1150 |
| Geografija | |
| Koordinate | 43°58′38″N 20°49′27″E / 43.9772°N 20.8242°E |
| Nadmorska visina | 257 m |
  Dragobraća Dragobraća na karti Srbije | |
| Ostali podaci | |
| Poštanski kod | 34231 |
| Pozivni broj | 034 |
| Registarska oznaka | KG |
Koordinate: 43° 58′ 38" SGŠ, 20° 49′ 27" IGD
Dragobraća je prigradsko naselje u sastavu gradske opštine Stanovo u okviru Grada Kragujevca.
Postoje različita tumačenja u vezi imena mesta: da je dobilo ime po dragoj braći ili po osnivaču neke porodice Dragobratu. Naselje se nalazi na 232 m nadmorske visine, a geografske koordinate naselja su 43°58' severne geografske širine i 20°49' istočne geografske dužine. Podeljeno je na 4 glavna dela: Varjače, Brđane, Slanu Baru i Pirevo (I, II, III). U naselju, u njegovom južnom delu, na vrhu Kremenac, se nalazi vikend naselje Bare (u osnivanju- trenutno 6 vikendica). Delovi naselja su: Ada, Babušica, Banjišor, Bara, Barica, Barski Potok, Brdo, Buban, Bubanac, Bunar, Varjače, Vidovac, Vodica, Vrba, Vujadinovac, Gaj, Grobište, Dautovac, Đuriselsko Polje, Žunjevac, Zakuta, Zapis, Jaruga, Jasenje, Ključ, Kremenac, Krčevine, Lazovac, Lepenica, Lešćak, Lipa, Lug, Markeljevac, Okruglica, Orasi, Oskoruša, Pirevo, Planina, Polje, Potok, Reka, Rovina, Slana Bara, Spahina Njiva, Strana, Trešnje, Cerovi, Česma i Špiljakovac. Pod njivama se nalazi 322,93 ha, voćnjacima 41,01 ha, vinogradima 1,94 ha, livadama 17,63 ha, pašnjacima 19,95 ha dok ostalo zemljište zauzima 0,65 ha.
Naselje je fizionomski sraslo sa Kragujevcem, ali i sa susednim selima: Đuriselom i Goločelom i čini primarnu urbanu aglomeraciju Kragujevca. Površina katastarske opštine i naselja je 703 ha (od kojih 70 ha ulazi u sastav GUP-a Kragujevac), a unutar atara protiče Lepenica, prolazi magistralni putni pravac Kragujevac- Kraljevo, železnička pruga Lapovo - Kraljevo na kojoj je i železnička stanica Dragobraća, a koja je i osnova buduće gradske železnice do Kormana. Predviđena je izgradnja Severne i Južne obilaznice oko Kragujevca koje će prolaziti kroz Dragobraću. Okolna naselja su Vinjište, Goločelo, Đuriselo, Drenovac i Kragujevac (naselje Korićani). Savremene tendencije u razvoju mesta su takve da se vrši diverzifikacija na dva dela: deo oko magistralnog puta, koji sve više poprima urbane elemente i seoski deo iznad železničke pruge.
Naselje je osnovano 1804. godine, kada su nastali delovi Varjače i Brđani, posle 1815. godine naseljeni su Slana Bara i Pirevo. Selo je osnovala porodica Varjačić. Starosedeoci su doseljeni iz 6 oblasti: najviše iz Stare Srbije, potom iz Lepenice, Bugarske, Starog Vlaha, Gruže i Resave.
Svetkovina (zavetina) je Sredoposnica, a litija se nosi na Beli Petak.
U naselju postoji (moguće srpska srednjovekovna) starina, a to je Grobljište ili Staro Groblje. Od evidentiranih arheoloških nalazišta nalazi se lokalitet „Železnička stanica- Dragobraća“ koje je bilo gvozdenodopsko naselje. U susednom naselju Goločelu otkriveni su tragovi života iz bronzanog doba.
Od kulturnih institucija naselje ima:
- osmogodišnju osnovnu školu "Miloje Simović“ (osnovanu 1919. godine pod imenom „Narodna škola“) koju pohađaju učenici i iz okolnih sela: Drenovca, Đurisela, Goločela, kao i Kragujevca (naselje Korićani) i sela iz susedne opštine Knić: Vučkovice, Ljubića, Sumorovca. Škola je osnovana 1919. godine pod imenom „Narodna škola“ u prostorijama zgrade tadašnje Opštine Dragobraća, 1955. godine osnovna škola prerasta u osmogodišnju osnovnu školu, 1960. godine odlukom NOO (narodnog odbora opštine) u sastavu matične škole u Dragobraći se formiraju područna, izdvojena četvorogodišnja odeljenja u Drenovcu i Gornjem Goločelu. Nova školska zgrada škole u Dragobraći je podignuta 1964. godine, ali je i stara zgrada zbog velikog broja učenika ostala u upotrebi, 1997/98. godine je nova zgrada škole dodatno proširena uz nadziđivanje još jednog sprata.
- odeljenje gradske biblioteke „Vuk Karadžić“ otvoreno 1979. godine pod imenom Božana Prpić Varjačić (prvoborke iz II svetskog rata) čija se spomen bista takođe nalazi u Dragobraći.
- Mesna zajednica Dragobraća je osnovana 1976. godine i pored Dragobraće obuhvata i Đuriselo i Goločelo (zgrada mesne zajednice otvorena 1979. godine); Mesna kancelarija Dragobraća pored Dragobraće poverene poslove vodi i za Goločelo, Drenovac i Đuriselo; Dom kulture, pošta, zadružna ekonomija, Sportsko-rekreativni centar Dragobraća (sportski tereni, svlačionice i igralište sa klackalicama i ljuljaškama) izgrađen 2003/04. godine zajedničkim sredstvima MZ Dragobraća i američke nevladine organizacije ACDI/VOCA i pravoslavni hram posvećen Vaznesenju Gospodnjem čija je gradnja započeta 1995. godine. 2008. godine donacijom Južnomoravske regije Češke Republike je otvorena zdravstvena ambulanta, apoteka i dom penzionera.
U hijerarhijkom rangu mreže gravitacionih centara Dragobraća je definisana kao gravitacioni centar IV stepena, koji je u visini ranga manjih opštinskih centara u Srbiji. Opština u Dragobraći je postojala do 1957. godine i bila je u sastavu Gružanskog sreza (do 1955. godine) i od 1955. do 1957. godine u sastavu Sreza Kragujevac, a činila su je sledeća naselja: Dragobraća, Goločelo, Drenovac, Đuriselo i Korićani. U raznim periodima vremena pre I svetskog rata u sastavu opštine Dragobraća su bila i naselja: Vučkovica, Sumorovac i Zabojnica.
Naselje je 60-ih godina dobilo struju niskog napona, dok je završetak elektifikacije strujom visokog napona bio 1981. godine. Telefonizacija je započeta 1981. godine, 1984/85. godine je priključeno na telefonsku centralu dodatnik 120 kuća. ADSL internet je u funkciji od 2009. godine, a postoje i signali bežičnih provajdera. Vodosnabdevanje je sa sistema Gruža (najveći deo Dragobraće) i Vodojaža (naselja Varjače i Brđani). Linijom gradskog prevoza br. 20 i prigradskog saobraćaja br. 610, kao i linijama međumesnog i međugradskog saobraćaja Dragobraća je dobro povezana sa Kragujevcem.
U mestu se nalazi više privatnih privrednih subjekata, samoposluga, više ugostiteljskih, trgovinskih objekata, benzinska stanica, a deo stanovništva se bavi i poljoprivredom. Od rudnih bogatstava ima nalazišta uglja i kamena na brdu Kremenac.
| godina popisa | naselje | opština |
|---|---|---|
| 1866. | 282 | / |
| 1874. | 337 | / |
| 1884. | 363 | 2.771 |
| 1890. | 420 | / |
| 1895. | 422 | / |
| 1900. | 440 | / |
| 1910. | 509 | 1.726 |
| 1921. | 436 | 1.889 |
| 1931. | / | 2.123 |
Stanovništvo Dragobraće je raslo usled razvoja Kragujevca, da bi danas stanovništvo bilo uvećano i usled doseljavanja interno raseljenih lica sa Kosova i Metohije. Područje mesne zajednice Dragobraća, po popisu 2011. godine ima 2.406 stanovnika i apsolutnu većinu predstavljaju Srbi. 1991. godine bilo je 17% agrarnog stanovništva, a 2002. godine 14,9%.
U naselju Dragobraća živi 664 punoletna stanovnika, a prosečna starost stanovništva iznosi 38,4 godina (36,6 kod muškaraca i 40,3 kod žena). U naselju ima 274 domaćinstva, a prosečan broj članova po domaćinstvu je 3,08.
Ovo naselje je velikim delom naseljeno Srbima (prema popisu iz 2002. godine), a u poslednja tri popisa, primećen je porast u broju stanovnika.
|
| ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Etnički sastav prema popisu iz 2002. | ||||
|---|---|---|---|---|
| Srbi | 828 | 97.98% | ||
| Crnogorci | 16 | 1.89% | ||
| Rumuni | 1 | 0.11% | ||
| nepoznato | 0 | 0.0% | ||
| m | ž | |||
| ? | 1 | 0 | ||
| 80+ | 6 | 10 | ||
| 75-79 | 7 | 19 | ||
| 70-74 | 20 | 23 | ||
| 65-69 | 13 | 26 | ||
| 60-64 | 24 | 24 | ||
| 55-59 | 11 | 13 | ||
| 50-54 | 26 | 27 | ||
| 45-49 | 42 | 36 | ||
| 40-44 | 41 | 26 | ||
| 35-39 | 37 | 28 | ||
| 30-34 | 21 | 31 | ||
| 25-29 | 41 | 32 | ||
| 20-24 | 31 | 28 | ||
| 15-19 | 30 | 26 | ||
| 10-14 | 31 | 25 | ||
| 5-9 | 24 | 25 | ||
| 0-4 | 23 | 17 | ||
| prosek | 36.6 | 40.3 | ||
|
|
|
|
| Pol | Ukupno | Poljoprivreda, lov i šumarstvo | Ribarstvo | Vađenje rude i kamena | Prerađivačka industrija | Proizvodnja i snabdevanje... | Građevinarstvo | Trgovina | Hoteli i restorani | Saobraćaj, skladištenje i veze |
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Muški | 189 | 23 | - | - | 52 | 5 | 22 | 18 | 3 | 7 |
| Ženski | 66 | 15 | - | - | 17 | - | - | 8 | 2 | 1 |
| Oba | 255 | 38 | - | - | 69 | 5 | 22 | 26 | 5 | 8 |
| Pol | Finansijsko posredovanje | Nekretnine | Državna uprava i odbrana | Obrazovanje | Zdravstveni i socijalni rad | Ostale uslužne aktivnosti | Privatna domaćinstva | Eksteritorijalne organizacije i tela | Nepoznato | |
| Muški | 1 | 3 | 8 | 36 | 1 | 2 | - | - | 8 | |
| Ženski | 1 | 2 | - | 6 | 8 | 1 | - | - | 5 | |
| Oba | 2 | 5 | 8 | 42 | 9 | 3 | - | - | 13 |
- ↑ Knjiga 9, Stanovništvo, uporedni pregled broja stanovnika 1948, 1953, 1961, 1971, 1981, 1991, 2002, podaci po naseljima, Republički zavod za statistiku, Beograd, maj 2004, ISBN 86-84433-14-9
- ↑ Knjiga 2, Stanovništvo, pol i starost, podaci po naseljima, Republički zavod za statistiku, Beograd, februar 2003, ISBN 86-84433-01-7
