Petar Gračanin
| PETAR GRAČANIN | ||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
 | ||||||||||
| Datum rođenja | 22. jun 1923. | |||||||||
| Mesto rođenja | Jagodina Kraljevina SHS | |||||||||
| Datum smrti | 27. jun 2004. (81 god.) | |||||||||
| Mesto smrti | Beograd, Srbija SCG | |||||||||
| Profesija | vojno lice | |||||||||
| Član KPJ od | 1942. | |||||||||
| Učešće u ratovima | Narodnooslobodilačka borba | |||||||||
| Služba |  NOV i PO Jugoslavije Jugoslovenska narodna armija Vojska Jugoslavije1941 — 1985, 1999. | |||||||||
| Čin |  General-pukovnik JNA General armije VJ u rezervi | |||||||||
| načelnik Generalštaba JNA | ||||||||||
| Period | 1982 — 1985. | |||||||||
| Prethodnik | Branko Mamula | |||||||||
| Naslednik | Zorko Čanadi | |||||||||
| Predsednik Predsedništva SR Srbije | ||||||||||
| Period | 1987 — 1989. | |||||||||
| Prethodnik | Ivan Stambolić | |||||||||
| Naslednik | Slobodan Milošević | |||||||||
| Savezni sekretar za unutrašnje poslove SFRJ | ||||||||||
| Period | 1989 — 1992. | |||||||||
| Prethodnik | Dobroslav Ćulafić | |||||||||
| Naslednik | niko | |||||||||
| Narodni heroj od | 20. decembra 1951. | |||||||||
| Odlikovanja |
| |||||||||
Petar Gračanin Perica (22. 6. 1923 — 27. 6. 2004) bio je učesnik Narodnooslobodilačke borbe, general-pukovnik Jugoslovenske narodne armije (JNA) i general armije Vojske Jugoslavije u rezervi, društveno-politički radnik SFR Jugoslavije i SR Srbije te narodni heroj Jugoslavije. U razdoblju od 1982. do 1985. obavljao je funkciju načelnika Generalštaba JNA, od 1987. do 1989. predsednika Predsedništva Socijalističke Republike Srbije, a od 1989. do 1992. Saveznog sekretara za unutrašnje poslove SFRJ.
Rođen je 22. 6. 1923. u Jagodini. Potiče iz siromašne seljačke porodice. Posle završene osnovne škole, učio je mesarski zanat. Radio je u Jagodini i Kragujevcu, a kratko vreme i u Beogradu. Član Saveza komunističke omladine Jugoslavije (SKOJ) postao je krajem 1940. godine.
Jula 1941. godine, kada je stupio u Beličku partizansku četu i sa njom učestvovao u mnogim borbama - u napadu na magacin baruta kod sela Vinorača, septembra 1941. godine, napadu na nemački transportni voz, kod sela Gilje i drugim akcijama. Prilikom napada na Varvarin, među prvima je upao u žandarmerijsku stanicu, u kojoj su neprijatelji savladani i razoružani.
Belička četa je kasnije ušla u sastav Drugog šumadijskog partizanskog odreda, a marta 1942. u sastav Druge proleterske udarne brigade, u kojoj je Perica napredovao od desetara do komandanta bataljona. Sa samo devetnaest godina kao desetar Prve desetine, u Trećoj četi Trećeg bataljona, Perica je uspeo, da u borbama s ustašama, kod Han-Pijeska, uništi višestruko jačeg neprijatelja i onemogući njegovo nadiranje ka Sokocu. Za taj uspeh Perici je odato priznanje, posle čega je primljen u Komunističku partiju Jugoslavije (KPJ).
Učestvovao je u svim borbama koje je Druga proleterska brigada vodila protiv četnika na Durmitoru, protiv ustaša u Boraču, u bici za Kupres, gde je bio zamenik komandira čete. Borio se na planini Manjači i drugim mestima tog dela Bosne.
U Četvrtoj neprijateljskoj ofanzivi Perica se istakao u jurišima na četnike pri forsiranju Neretve, u borbama kod Čičeva i Glavatičeva, a potom kod Kalinovika. Istakao se i pri forsiranju Drine u aprilu 1943. i borbama protiv Italijana i četnika.
U jesen 1943. mladi kapetan Perica postao je zamenik, a potom komandant bataljona Druge proleterske brigade. Komandovao je bataljonom u borbama kod Bijelog Polja, Berana, na Zlatiboru, na Limu, kod Rudog, Ivanjice, Kosjerića i na mnogim drugim mestima.
U toku rata je pet puta ranjavan. Teško je ranjen u nogu 22. 4. 1944. i prebačen na lečenje u Italiju. Vrativši se iz Italije, kraće vreme je proveo u jedinici, a potom je upućen u rodni kraj gde postaje šef odeljenja Odeljenja za zaštitu naroda (OZNA) za Moravski okrug. Pod njegovim rukovodstvom uništene su zaostale četničke grupe.
Tokom 1946. bio je slušalac Kursa za prekvalifikovanje Tenkovskog vojnog učilišta. Obavljao je dužnosti komandanta Tenkovske brigade, načelnika Štaba, i ujedno zamenika komandanta oklopne divizije i načelnik Školskog centra oklopno-mehanizovanih jedinica. Završio je Višu vojnu akademiju JNA.
U Saveznom sekretarijatu za narodnu odbranu bio je načelnik odseka i načelnik odeljenja Personalne uprave. U Sedmoj armiji bio je načelnik štaba i zamenik komandanta. Takođe je vršio dužnost načelnika Komandno-štabne akademije (1974–1978), kada je postavljen za komandanta Prve armije. Biran je za člana Centralnog komiteta Saveza komunista Jugoslavije 1978. i 1982. godine.
Bio je načelnik Generalštaba Jugoslovenske narodne armije od 24. 5. 1982. do 1. 9. 1985. godine.
Gračaninova aktivna vojna služba prestala je 31. 12. 1985. godine. Nakon toga obavljao je visoke državne funkcije, kao što su - predsednik Predsedništva SR Srbije, od 1987. do 1989. i Savezni sekretar za unutrašnje poslove SFRJ, od 1989. do 1992. godine.
Prvi oficirski čin je dobio maja 1943. godine. Čin general-majora je dobio 1970, čin general-potpukovnika 1974, a čin general-pukovnika 1978. godine.
Poslednje vojno angažovanje imao je 1999. godine, tokom NATO-ovog bombardovanja SR Jugoslavije, kada se dobrovoljno javio u Ministarstvo odbrane i stavio se na raspolaganje vojnim vlastima. Bio je aktiviran i do kraja bombardovanja nosio je uniformu, ali mu nije odobrena želja da ode na front. Zbog tog ličnog čina unapređen je u najviši čin rezervnog starešine – čin generala-armije u rezervi.
Umro je 27. 6. 2004. u Beogradu.
Nosilac je Partizanske spomenice 1941, Ordena narodne armije sa lovorovim vencem, Ordena zasluga za narod sa srebrnim zracima, Ordena bratstva i jedinstva sa zlatnim vencem, Ordena za hrabrost i drugih visokih jugoslovenskih odlikovanja. Ordenom narodnog heroja odlikovan je 20. 12. 1951. godine.
- „Narodni heroji Jugoslavije”. Beograd: Mladost. 1975.
- Vojni leksikon. „Vojnoizdavački zavod“ Beograd, 1981.
Savezni sekretari za narodnu odbranu i načelnici Generalštaba JNA | ||
|---|---|---|
| Sekretari narodne odbrane |
| |
| Načelnici Generalštaba |
| |
Nazivi fukcija po periodima: predsednik Prezidijuma Narodne skupštine (1945.-1953.), predsednik Skupštine (1953.-1974.) i predsednik Predsedništva (1974.-1990.) | ||
| 1945.-1953. |
| .svg) |
| 1953.-1974. |
| |
| 1974.-1990. |
| |